(HBĐT) - Hồi còn đi học, biết tôi là người Hoà Bình (ngày ấy, trong quan niệm của người miền xuôi, Hoà Bình là chốn rừng thiêng nước độc), mọi người quen tôi thường hỏi: Hoà Bình có đặc sản gì khác không ngoài rượu cần và cơm lam ? Câu ấy có người hỏi thật, có người hàm ý. Tôi thường dùng câu chuyện ai đó đã bịa ra để trả lời "Có đấy, có ăn món "nhái ôm măng” không? Này nhé, bếp nhà sàn người Mường lúc nào cũng giữ lửa.

 

Trên bếp đặt một nồi măng chua thật dừ. Các mế ra ruộng, xuống suối bắt được nhái là rửa sạch dắt vào cạp váy. Về nhà, nghiêng cạp váy, nhái nhảy tõm vào nồi măng chua, nóng quá, nhái ta ôm chặt lấy ngọn măng, thế là thành món "nhái ôm măng” ngọt lừ. Khen cho ai đó tài tếu táo. Chuyện bịa mà làm người ta cứ tròn mắt ngạc nhiên. Thú vị nhất là nó gợi sự tò mò và khiến không ít người tin là có thật. Chả thế mà hồi ấy, mỗi lần có cô bạn miền xuôi nào yêu mến, theo chân bắt mấy chặng xe, đò lên nhà tôi chơi, tôi phải thết món thịt gà nấu măng chua hay chí ít là món cá tép nấu rau sắn để khỏi bị mắng là khoác lác. Nhưng đãi bạn mấy món đó rồi, được bạn khen phổng mũi, trở về trường bạn còn quảng cáo rùm beng khiến mình cũng tự hào rằng, Hoà Bình có không ít món ăn dân dã đáng phong hàng đặc sản mà cách chế biến và thưởng thức thật đặc biệt.

 

Dạo phố đêm Hoà Bình vào những ngày đông, tháng giá, ta thường gặp những quán ốc nóng rất đông thực khách. Dễ hiểu là bởi ốc là món ăn ngon nhưng chế biến cầu kỳ. Bà nội trợ nào khéo tay có thể làm món ốc hoa, ốc hấp lá gừng nhưng cả hai món này "hương vị ốc” đã bay hơi thay vì mùi vị của gia giảm. Thường thì các chị hay chế biến món ốc nấu chuối xanh song món này cũng tốn không ít thời gian. Ngâm, rửa, luộc, khêu... được một bát con ruột ốc đá giữa thời buổi nhiều thứ đang cần phải đốt cháy giai đoạn khiến lòng kiên trì của các chị cũng bị thử thách đáng kể. Vậy thì phải kể đến cách chế biến và thưởng thức món ốc dân dã của các bà, các chị trong Mường. ốc bắt về rửa sạch qua nhiều lần nước. Các bà thường dặn: chà vỏ ốc cho sạch rêu sạch đất chứ không được xóc. Xóc ốc, ốc đứt ruột thối rất nhanh. Một con ốc thối là hỏng cả nồi canh. ốc sạch vỏ nhưng chưa sạch lòng. Cần phải ngâm ốc vào nước vo gạo để ốc mở miệng nhả hết cặn bẩn. Khâu chuẩn bị coi như xong. Chế biến thật đơn giản. Các bà dùng dao bén chặt bỏ đít ốc. Đơn giản nhưng phải khéo ở chỗ vết chặt phải ngọt để vỏ ốc không nham nhở, không bị sạn; vết chặt phải vừa đủ để lấy đi phần ruột không dùng được mà ruột ốc không bị tụt ra. Sau đó, lách dao mỏng vào miệng ốc nạy bỏ vảy. ốc nấu cả con nên vị riêng không mất đi đâu được. Bát canh ốc vì thế ngọt, ngon cả nước lẫn cái. Tôi nhớ mãi câu chuyện của một chị người Nam Định lấy chồng ở Hòa Bình. Chị kể, lần đầu tiên ăn cơm ở nhà chồng, chị ngồi tròn mắt giữa những tiếng xì xoạt ngon lành, tiếng vỏ ốc gõ xuống mâm đồng lanh canh, rộn rã như tiếng nhạc rồi chị quả quyết khẳng định rằng đi đến đâu ăn món ốc cũng không thể ngon, ngọt và vui như ở Hoà Bình. Chỉ cần đặt ngón tay vào đít ốc khẽ ấn, ghé miệng vào miệng ốc khẽ mút thế là thưởng thức ngon ngọt của ruộng đồng ban tặng. Thật tuyệt vời!

 

Ở thành phố Hoà Bình, sớm tinh mơ, những người phụ nữ chịu khó chăm sóc bản thân và chăm sóc gia đình đã dậy. Họ đi tập thể dục tiện thể đi chợ sớm để mua rau vừa rẻ, vừa tươi. Nhưng cũng có một số người thì phải khi trời sáng hẳn họ mới mua. Họ muốn là những người tiêu dùng thông thái. "Vạch lá, tìm sâu” là phương châm của các bà nội trợ thời ô nhiễm. Rau có sâu là rau sạch vì chí ít cũng không có thuốc trừ sâu. Lúc này là lúc tôi nhớ đến món rau đồ của người Mường. Chỉ là mấy loại rau mọc quanh vườn nhà không cần phải cầu kỳ chăm bón. Ngọn đu đủ càng mập càng ngon tước như tước rau bí. Quả đu đủ non bỏ hạt bổ làm tư. Hoa đu đủ đực, hoa chuối rừng thái mỏng. Một dúm rau ngót, một nắm lá lốt bánh tẻ, dăm ngọn húng chó, vài lá răng cưa (mùi tàu)…thế là đủ một lần đồ. Lạ và tài tình ở chỗ ngọn và lá đu đủ vốn rất đắng lại có mùi hăng rất khó chịu nhưng khi trộn đều với các thứ rau kia, đồ lên thì chao ôi mùi vị thật là hấp dẫn, ăn lại ngọt lừ. Khi các bà, các chị bắc nồi đồ xuống, mở vung, tãi rau ra rổ hơi còn bốc lên nghi ngút, mùi thơm đã khiến tôi muốn sà xuống bếp nhón trộm vài đũa. Nhưng món rau đồ chỉ thực sự ngon khi chấm dấm dút của người Mường hoặc chấm lòng cá chưng mẻ. Ngồi trong mâm cơm thường nhật của người Mường, ăn no bụng món rau đồ mà miệng vẫn còn chưa thấy chán.

 

Bên cạnh những món ăn nổi tiếng xứ Mường Hoà Bình đã được khách thập phương biết đến và ưa thích, cho đến nay, nhiều món ăn dân dã của người Mường không ít bà nội trợ người Kinh đã học được, làm được nhưng giỏi và ngon thì không thể bì được với các bà, các chị trong Mường. Chiêu thức chế biến món ăn trong dân dã chắc còn có nhiều món xứng hàng đặc sản mà chưa được biết đến. âu đó cũng là sự tiềm ẩn nét văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc để càng đi sâu tìm hiểu, khám phá càng thêm yêu mến tự hào về con người và quê hương Hoà Bình.

 

                                                             Lê Thanh Hồng

                                        (Trường THCS thị trấn Kỳ Sơn - Kỳ Sơn)

 

 

Các tin khác


119 cán bộ, công chức, viên chức được bồi dưỡng tiếng dân tộc Mường

Trường Cao đẳng Sư phạm Hòa Bình vừa tổ chức bế giảng lớp bồi dưỡng và cấp chứng chỉ tiếng dân tộc Mường cho cán bộ, công chức, viên chức khóa I, II năm 2023.

Huyện Kim Bôi đẩy mạnh phong trào xây dựng đời sống văn hoá

Hưởng ứng phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, những năm qua, các cấp, các ngành, xã, thị trấn trên địa bàn huyện Kim Bôi đã cụ thể hóa bằng các hoạt động thiết thực, hiệu quả, góp phần xây dựng tinh thần đoàn kết, giúp nhau giảm nghèo bền vững, xây dựng nếp sống văn minh, môi trường văn hóa lành mạnh, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Tết Nhảy - nghi lễ truyền thống của người Dao

Đồng bào dân tộc Dao trong tỉnh gìn giữ được nhiều bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc mình, nhất là trong nghi lễ, tín ngưỡng. Trong đó, Tết Nhảy là nghi lễ quan trọng bậc nhất có từ lâu đời, phản ánh sinh động đời sống tín ngưỡng của người Dao.

Lưu giữ giá trị nền “Văn hóa Hòa Bình” nổi tiếng thế giới

Hoà Bình là vùng đất cổ, với các dải núi đá vôi chạy dọc theo hướng Đông Nam, song song với dải Trường Sơn ở phía Tây đã tạo ra nhiều bồn địa, thung lũng với hệ động, thực vật phong phú. Ngay từ thời tiền sử, con người đã sớm sinh tụ trên mảnh đất này, để lại một nền văn hóa nổi tiếng thế giới - "Văn hóa Hòa Bình" (VHHB).

Du Xuân trẩy hội Bồng Lai

Tọa lạc tại chân núi Đầu Rồng thuộc khu 3, thị trấn Cao Phong (Cao Phong), đền Bồng Lai (còn gọi là Đền Thượng Bồng Lai) nằm trong quần thể di tích quốc gia danh lam thắng cảnh hang động núi Đầu Rồng. Cùng với đền Đông Sơn nằm gần kề, ngôi đền đón người dân và du khách nô nức đến dâng hương, vãn cảnh dịp đầu năm.

Xem các tin đã đưa ngày:
Tin trong: Chuyên mục này Mọi chuyên mục