(HBĐT) - Hang Đầu Gỗ - hang được coi là đẹp nhất đất nước, được người Pháp tôn là "động của các kỳ quan”, cách cảng tàu du lịch Bãi Cháy (Quảng Ninh) khoảng 6 km, thời gian di chuyển bằng tàu du lịch đến hang chỉ khoảng mười mấy phút. Nhìn từ xa, hang Đầu Gỗ có màu xanh lam, tựa như con sứa biển khổng lồ.

Đúng như lời giới thiệu của các đồng nghiệp đất mỏ, hành trình thăm quan vịnh Hạ Long có nhiều hang động như hang Trinh Nữ, hồ Động Tiên, Mê Cung, Sửng Sốt… Nhưng hang Đầu Gỗ có sức hút lạ kỳ với quy mô, sự tạo hóa tuyệt mỹ của thiên nhiên ban tặng và những huyền tích đã đi vào lịch sử. Người dân còn lưu truyền câu ca dao "Hòn Gai có núi Bài Thơ/ Có hang Đầu Gỗ, có chùa Long Tiên”. 

Hang Đầu Gỗ nằm trên đảo Đầu Gỗ, tên gọi mộc mạc, dung dị. Theo truyền thuyết kể rằng: Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông, Trần Hưng Đạo đã cho chuẩn bị nhiều cọc gỗ lim ở đây để cắm xuống dòng sông Bạch Đằng, có rất nhiều mẩu gỗ còn sót lại, vì vậy mà động có tên gọi là Đầu Gỗ. Theo khảo sát của các nhà khoa học, hang rộng khoảng 5.000 m2, cửa hang rộng 17 m, cao 12 m, nằm ở độ cao 27 m so với mực nước biển. Hang có cùng độ tuổi kiến tạo với động Thiên Cung - tức được hình thành từ thời Pleixtocen muộn cách ngày nay khoảng 2 triệu năm. 

Hang Đầu Gỗ có đặc điểm khác biệt so với các hang động trên vịnh Hạ Long. Hang như tập trung được một quần thể kiến trúc cổ xưa, có hệ động thực vật đa dạng, phong phú. Do có cửa hang mở rộng, độ ẩm trong lòng hang cao, cộng với sự tác động của ánh sáng mặt trời nên có thể thấy ngay được sự phát triển đa dạng của hệ thực vật, đặc biệt là rêu, cây dương xỉ và cây thân gỗ... Hang nằm sát biển tận hưởng luồng gió mát lành từ biển khơi, lòng hang rộng lớn nên không khí điều hòa mát rượi, kể cả vào những ngày hè nắng nóng oi bức nhất. Hang là kỳ quan của các hang động, một sự kiến tạo tuyệt phẩm của thiên nhiên ban tặng. Nếu động Thiên Cung hoành tráng, khỏe khoắn thì hang Đầu Gỗ trầm mặc, uy nghi nhưng cũng rất đồ sộ. Hang được chia làm 3 ngăn chính. Ngăn phía ngoài có vòm cuốn tràn trề ánh sáng tự nhiên, trần hang như một bức tranh sơn dầu khổng lồ vẽ phong cảnh thiên nhiên hoang sơ với muôn hình vạn trạng, tạo trí tưởng tượng vô ngần. Khi là những đàn voi miệt mài kiếm ăn, khi là những bầy hổ dũng mãnh, bầy thiên nga giỡn nước, khi là những đàn ong, bướm mải mê bay lượn. Những nhũ đá ngàn năm do kiến tạo của thiên nhiên có khi trở thành những hàng trông sắc nhọn, bóng ngả, rừng già, tiếng nước rơi thánh thót như chim ca, vượn hót. Trần hang được phủ bằng một lớp "thảm nhung" óng mượt, vô số những "chùm đèn treo" bằng nhũ đá rực sáng long lanh, những tượng đá, voi đá, hải cẩu, mâm xôi, hoa lá... tất cả như đang chuyển động trong một thế giới huyền ảo như thực, như mơ. 

Dưới nền hang là những chú rùa khổng lồ đang nghỉ ngơi thư giãn tùy theo trí tưởng tượng phong phú của từng người. Chính giữa lòng hang là cột trụ chống trời khổng lồ, nhiều người ôm không xuể, từ dưới chân cột lên phía trên được bàn tay điêu khắc tài tình của tạo hóa gọt rũa thành những hình mây bay, rồng cuốn, hoa lá cỏ cây dập dìu trong gió. 

Ngăn thứ 2, ánh sáng mờ ảo, lung linh, huyền bí. Những chùm hoa đá lúc ẩn lúc hiện, những hình ảnh hiện lên trước mặt có cảm giác vừa thật gần gũi nhưng cũng thật lạ lẫm. Điều này khiến cho người xem cảm thấy vừa có chút sợ sệt, lại thêm cả chút tò mò muốn khám phá thật lâu. Tận cùng hang là chiếc giếng tiên bốn mùa nước ngọt trong vắt. 

Hơn một thế kỷ trước, vua Khải Định và Toàn quyền Pháp Albert Pierre Saraut nhân chuyến đi kinh lý đã ra vịnh Hạ Long chơi và lên thăm hang Đầu Gỗ. Ngỡ ngàng trước vẻ đẹp thần tiên của tạo hoá, nhà vua đã cho làm thơ và bài tựa ca ngợi cảnh đẹp của non nước Hạ Long và hang Đầu Gỗ. Có lẽ chính vì danh hiệu tôn vinh năm xưa của tạp chí ở Pháp cộng với giá trị lịch sử, văn hoá của hang Đầu Gỗ khiến "động của các kỳ quan” được nhiều du khách nước ngoài, nhất là du khách Pháp, Mỹ và các nước châu Âu quan tâm, chiếm đa phần trong lượng khách quốc tế đến thăm quan nơi đây.