Cùng với các tác phẩm nghiên cứu, NSƯT Bùi Chí Thanh còn có nhiều tác phẩm báo chí, văn nghệ (truyện ngắn, ca kịch, tác phẩm múa...) về Điện Biên và Tây Bắc.
(HBĐT) - Những ngày cuối tháng 4 này, mỗi khi nhắc đến cụm từ “Chiến thắng Điện Biên Phủ”, ký ức về một thời trai trẻ, ký ức về Tây Bắc lại ùa đến từng đợt, từng đợt trong lòng nghệ sĩ ưu tú Bùi Chí Thanh (tổ 1, phường Chăm Mát (TP Hoà Bình) bởi người nghệ sĩ tuổi ngoài 80 này đã có những tháng năm sống, chiến đấu, phục vụ chiến dịch Điện Biên với cương vị là một chiến sĩ làm công tác văn hoá - văn nghệ, đem lời ca, tiếng hát, điệu múa phục vụ cán bộ, chiến sĩ, dân công và đồng bào Tây Bắc những năm tháng sôi động và đáng nhớ đó.
Ông kể: Năm 1953, ở tuổi 19, là chiến sĩ rà soát bom mìn ở cung đường vùng Cao - Bắc - Lạng, ông đã được giao nhiệm vụ làm công tác văn nghệ phục vụ quân và dân khu vực vùng Tây Bắc. Để trở thành đoàn văn công tiền phương (ban tuyên huấn, Tổng cục hậu cần), ngoài tình yêu văn nghệ, chiến sĩ văn công phải có năng khiếu, ngoại hình phù hợp. Về Nghĩa Lộ học tập, tập luyện, ông và các chiến sĩ trong đội được học hát, học múa và được các diễn viên lớp trước như Mai Khanh, Thái Ly, Trần Bản truyền nghề. Các tỉnh Tây Bắc thời đó như một trường học lớn, là nơi thử thách, rèn luyện cán bộ, chiến sĩ, dân công và bao người lớp người cùng tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ. Mỗi lần được biểu diễn trước những con người đang hừng hực khí thế hướng tới chiến trường Điện Biên Phủ đó, ông như thấy được tiếp thêm sức mạnh. Những tiết mục như Cụ Hoàng Hanh (về một anh hùng lao động đầu tiên của miền Bắc), bài hát Việt - Miên - Lào đoàn kết, “Ca ngợi Hồ Chủ tịch” do ông và các cán bộ, diễn viên biểu diễn luôn tạo được sự hứng khởi, vui tươi cho đồng bào, chiến sĩ. Tuổi trẻ không nề hà đói khát, gian khổ, hiểm nguy, ông và các đồng đội luôn khao khát biểu diễn thật nhiều cho đồng bào, chiến sĩ cùng thưởng thức. Bước chân của đoàn văn công tiền phương đã qua nhiều địa danh như đèo Lũng Lô (được các chiến sĩ gọi nôm na là đèo 13 khúc quẹo), ngã ba Cò Nòi, dốc Pha Đin... Công việc của một chiến sĩ văn công chủ yếu là dùng lời ca, tiếng hát, điệu múa, câu chuyện kể để đem sức mạnh tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ, đồng bào tham gia chiến dịch. Nhưng cũng là nơi để các chiến sĩ văn hoá - văn nghệ được thử sức mình ở nhiều công việc khác nhau, phục vụ sự nghiệp cách mạng, phục vụ chiến dịch. Vì thế, các diễn viên còn làm nhiều công việc như: lấp đá, mở đường, đào hào, cáng thương binh, hỗ trợ các đoàn xe vận tải qua các trọng điểm như ở túi bom Cò Nòi, trên đường lên Điện Biên, bất cứ lúc nào điều kiện cho phép là các chiến sĩ văn công lại đem lời ca, điệu múa phục vụ bộ đội, dân công, TNXP làm đường. Trong những năm tháng đó, ông cảm nhận được sức mạnh, khí thế của quân dân ta trong đoàn quân điệp trùng hướng về Điện Biên Phủ. Các dân tộc Kinh, Mường, Tày, Thái, Dao... dù với màu áo nào cũng đầy nhiệt huyết cách mạng để kháng chiến mau giành thắng lợi. Ông nhớ mãi và khâm phục một bác dân công tuổi chừng 50 tuổi, lúc nào quần cũng xắn quá đầu gối, ngày ngày chở, gánh hàng phục vụ chiến dịch luôn có số kg cao hơn rất nhiều với người khác hay hình ảnh đoàn dân công ôm nhau người cười, kẻ khóc khi biết tin ta thắng trận Điện Biên Phủ; hình ảnh đoàn quân viễn chinh Pháp lầm lũi trong thế của kẻ chiến bại rời khỏi Tây Bắc... Những năm tháng ở Tây Bắc và phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ của đoàn văn công tiền phương thật đáng nhớ biết bao. Tình người, tình đất vùng Tây Bắc đã ngấm vào con tim, khối óc của ông và đồng đội. Để rồi sau nay, khi hoà bình lập lại ở miền Bắc, như một cơ duyên mới, sau khi rời quân đội, ông lại là một cán bộ văn hoá - văn nghệ bám trụ công tác tới trên 23 năm ở vùng Tây Bắc với các vùng đất Sơn La, Điện Biên, Lai Châu. Văn hoá Tây Bắc đã là một phần không thể thiếu trong hành trình hoạt động nghệ thuật của người nghệ sĩ này. Sau này, theo sự phân công của Đảng, Nhà nước về làm công tác quản lý tại trường trung cấp nghệ thuật Tây Bắc ở Hoà Bình (nay là trường CĐ văn hoá nghệ thuật Tây Bắc), ông mới tạm xa vùng đất từng gắn bó như máu thịt này. Chính vùng đất Tây Bắc và chiến dịch Điện Biên Phủ luôn là nguồn cảm hứng để ông Bùi Chí Thanh sáng tác, viết nhiều tác phẩm báo chí, văn nghệ có chất lượng. Bên cạnh những công trình nghiên cứu dân gian (được giải thưởng Nhà nước) và các tác phẩm nghệ thuật múa, ông Thanh còn có những vở kịch về Điện Biên, truyện ngắn “Cô gái Điện Biên” cùng nhiều bài báo về các chiến sĩ kéo pháo ở Điện Biên, những chiến sĩ dân công hoả tuyến năm nào. Những kỷ niệm và ký ức đáng nhớ về Điện Biên năm xưa luôn sống trong lòng, đồng hành với ông suốt nhiều năm qua. Đó cũng là động lực để ông có thêm sức mạnh mới trong hoạt động nghệ thuật cũng như trong cuộc sống đời thường của một cán bộ hưu trí, một CCB.
Bùi Huy
Ngày 19/4, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức giới thiệu hai cuốn sách "Ngàn năm văn hiến quốc gia Việt Nam” và "Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Việt Nam”.
Phát triển bởi ICT GROUP.
