Nhìn đống cá trắm cỏ có trọng lượng từ 2 - 3kg chết trắng, chị Mùi nghẹn giọng: toàn bộ tài sản của gia đình đổ vào đây cả. Thế này thì trắng tay, chẳng còn gì nữa. Theo chị Mùi thì cách đây khoảng 3 năm, gia đình chị đã vay vốn, đầu tư 4 lồng nuôi cá trắm cỏ, cá ngạnh, cá rô, cá trắm giống với tổng trị giá hơn  100 triệu đồng. Trong số vốn này, gia đình có gần 30 triệu đồng là số tiền của cậu con trai là Nguyễn Văn Quyền tích cóp sau bao năm đi làm thuê, số còn lại đi vay mượn anh em bạn bè. Năm đầu thấy việc nuôi cá lồng trên sông Đà cũng có lãi. Gia đình chị tiếp tục đầu tư nuôi cá lồng, coi đây là cách để thoát nghèo. Ấy thế, chỉ sau một đêm khi Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình xả lũ, nước sông đục bùn thì toàn bộ số cá trị giá hàng trăm triệu đồng của gia đình chị Mùi đã bị chết trắng. Theo anh Nguyễn Văn Quyền con trai chị Mùi thì: sau khi cá chết, gia đình cũng vớt lên bán cũng chỉ thu lại được phần nào. Chứ nếu đợt này cá không bị chết hàng loạt như thế này, 4 lồng cá của gia đình khi xuất bán cũng có thể thu về từ 200 - 300 triệu đồng.   

Gia đình bà Mùi chỉ là một trong số hàng chục hộ gia đình nuôi cá lồng trên sông đà ở xã Hợp Thành (Kỳ Sơn) bị mất trắng do Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình xả lũ. Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Văn Linh, Phó Chủ tịch UBND xã Hợp Thành cho biết: trên địa bàn xã có 90 lồng nuôi cá ở các xóm Tân Thành, Nhả và xóm Giếng. Trong đó, số lồng có diện tích khoảng 36m2 là 45 lồng, số lồng có diện tích 16m2 là 45 lồng. Tính đến thời điểm 18h20 ngày 21/7/2017 qua kiểm tra, đánh giá thiệt hại thì có 33 hộ dân và 1 HTX nông lâm thuỷ sản Kỳ Sơn bị thiệt hại. Tổng số lượng cá các loại bị chết là 45,056 tấn tổng giá trị thiệt hại vào khoảng 8 tỷ đồng. Trong đó, có các loại cá có giá trị thương phẩm cao như cá chiên bị chết khoảng 6 tấn, cá ngạnh chết khoảng 5 tấn, cá quất bị thiệt hại trên 2 tấn, cá trắm thiệt hại khoảng gần 20 tấn...

Là đơn vị bị thiệt hại nặng nề nhất, ông Lê Văn Bảo Chủ nhiệm HTX nông lâm thuỷ sản Kỳ Sơn cho biết: Hợp tác xã có 15 hộ tham gia nuôi cá với tổng số 34 lồng gồm nhiều loại cá có giá trị thương phẩm cao như cá lăng, cá chiên, cá ngạnh, cá rô phi đơn tính, cá diêu hồng... Sau 3 ngày Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình xả lũ thì toàn bộ số lồng cá của HTX bị thiệt hại. Tính đến thời điểm 17h30 ngày 21/7/2017 thì hầu như toàn bộ số cá lồng của các xã viên đều bị chết. Thậm chí các loại cá có sức đề kháng tốt như cá Chiên, cá ngạnh, cá diêu hồng hay cá rô phi đơn tính cũng bị chết trắng lồng. Trong đó, có nhiều loại cá chuẩn bị xuất bán. Tính ra, tổng thiệt hại của chúng tôi ước tính lên đến hàng tỷ đồng. Trong đó, đầu tư ban đầu để nuôi cá lồng của các xã viên HTX là trên 3 tỷ đồng. Chưa tính công xá và thức ăn đầu tư chăn nuôi. 

Ngay sau khi nhận được thông báo về tình trạng cá lồng chết hàng loạt diễn ra trong các ngày 18, 19, 20 và 21/7/2017 sau khi Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình xả lũ ở các xóm Tân Thành, Nhả và xóm Giếng UBND huyện Kỳ Sơn đã thành lập tổ công tác của huyện phối hợp với Chi cục thuỷ sản Hoà Bình và UBND xã Hợp Thành tổ chức kiểm tra thực tế. 

Trao đổi với chúng tôi xung quanh sự việc này, đồng chí Nguyễn Đức Ngọc, Phó trưởng phòng NN&PTNT huyện Kỳ Sơn cho biết: Qua kiểm tra thực tế cho thấy cá ở các lồng nuôi của các hộ dân và HTX bị chết trắng là có thật. Qua kiểm tra, chưa phát hiện dịch bệnh nhưng chúng tôi đánh giá nguyên nhân ban đầu gây chết cá hàng loạt ở Hợp Thành trong những ngày qua là do ảnh hưởng của việc Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình xả lũ. Trong nhiều năm liền Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình không xả lũ và trong những ngày qua việc mở các cửa xả đáy của Nhà máy đã gây ảnh hưởng trực tiếp đến các lồng nuôi cá. Có thể là trong quá trình xả lũ đã có một lượng lớn bùn theo nước lũ chảy về hạ lưu làm môi trường nước thay đổi đột ngột nên đã gây ra hiện tượng cá chết hàng loạt.

Đồng chí Nguyễn Đức Ngọc cũng cho biết thêm: Ngay sau khi sự việc xảy ra, UBND huyện Kỳ Sơn cũng đã có văn bản đề nghị UBND tỉnh, Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh xem xét hỗ trợ kịp thời các hộ dân nuôi cá bị thiệt hại. Đồng thời, UBND huyện cũng đã đề nghị các cơ sở kinh doanh và nhân dân địa phương đến thu mua, hỗ trợ nhằm khắc phục một phần thiệt hại cho các hộ nuôi cá lồng.