Người thợ đóng than đang trộn nguyên liệu để chuẩn bị cho ra lò những mẻ than tròn trịa, rắn chắc.
(HBĐT) - Đó là cách gọi vui của nhiều người dành cho những người thợ làm than tổ ong. Họ được gọi là những “thợ mỏ” trên mặt đất khi hàng ngày phải tiếp xúc với lớp than đen đúa, làm việc trong không gian đen ngòm, nóng bức.
Mặc dù xu hướng dùng các loại bếp nấu bằng điện, gas ngày càng phổ biến, nhưng với những hàng quán dịch vụ, than tổ ong vẫn được ưa chuộng vì giá thành thấp. Mùa hanh khô là thời điểm thợ đóng than tổ ong bận rộn. Công việc cần có những bãi đất rộng, thoáng ở những khu vực xa dân cư. Thường vào mùa khô, than đủ nắng mới nhanh cứng, việc vận chuyển sẽ dễ dàng, thuận tiện hơn nhiều.
Với những cơ sở chuyên sản xuất than tổ ong, nguyên liệu chủ yếu gồm: than bùn và than cám. Ban đầu, người thợ đóng than phải xúc than bùn và than cám trộn sơ chế trước rồi cho vào máy trộn, sau đó đưa ra khuôn đúc để tạo ra những viên than tròn trịa, cứng cáp.
Người thợ đóng than tổ ong thường xuyên phải tiếp xúc với tiếng ồn, không khí độc hại từ khói than lại đòi hỏi phải có sức lực và sự dẻo dai. Khác với những công nhân ở lò than, suốt năm “chui” trong bóng tối với những hầm sâu vài chục mét, thợ đóng than tổ ong “lăn lộn” với máy móc, nguyên liệu ngay trên mặt đất, đối diện với cái nắng chói chang cả ngày nên người tìm đến công việc này chủ yếu là đàn ông sức dài, vai rộng. Có mặt tại một cơ sở sản xuất than tổ ong trên đường Trần Hưng Đạo (TPHB) đúng vào giờ nghỉ lao, anh Hòa, một thợ đóng than giãi bày: “Không lo sập lò như thợ mỏ làm việc trong lòng đất, chúng tôi chỉ sợ mỗi nắng gắt và khí bụi thường xuyên hít phải ảnh hưởng đến sức khỏe. Nhiều người không chịu nổi nên đã bỏ việc. Kiếm được đồng tiền không dễ, nhất là đối với nghề độc hại này nên ai cũng giảm sút sức khỏe. Nhưng tính ra, nghề này cũng được lãi hơn làm ruộng nên chúng tôi vẫn cứ làm”.
Trước kia, làm than tổ ong đem lại một khoản thu nhập khá nhưng mấy năm lại đây, công việc này gặp nhiều khó khăn, phần vì lượng người mua ít, phần vì ô nhiễm không khí trong quá trình sản xuất. Song, nhiều người vẫn chọn nghề này để mưu sinh. Dù công việc vất vả, môi trường độc hại nhưng người thợ đóng than tổ ong vẫn ngày đêm miệt mài lao động để kiếm tiền lo cho cuộc sống gia đình. Với họ, giữ được sức khỏe là vấn đề hàng đầu, dù họ luôn đùa với nhau rằng: “Mỗi ngày không hít đủ vài cân bụi, không ngửi một chút mùi than thì ăn cơm không còn biết ngon”. Nhưng mấy ai hiểu hết những lời tâm sự ấy?.
Gắn mình với thứ than đen ngòm nên nhìn bề ngoài ai cũng đen đúa, lấm lem. Dù vậy, niềm vui lớn nhất của một người thợ đóng than tổ ong là những mẻ than rắn chắc, tròn trịa liên tục được ra lò. Đặc biệt, mọi người đều mong công việc được duy trì thường xuyên, không phải lo thất nghiệp vào những ngày mưa để ai cũng có thu nhập mỗi ngày.