Vũng Chùa - Đảo Yến: Cuộc trở về cuối cùng và mãi mãi của Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Bài II: Vũng Chùa - yên bình với điệu hò khoan
Trái ngược hẳn với gió lào bỏng rát, những dải cát trắng chạy dài đến buốt mắt. Vũng Chùa - Đảo Yến (thuộc thôn Thọ Sơn, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình) thật yên bình trong màu xanh mát của núi rừng; yên bình trong từng điệu hò khoan vẳng lại từ biển. Những câu hát, ru người yên nghỉ mãi nghìn năm...
Đất thiêng vũng Chùa...
Từ ngã ba Đồng Lộc, chúng tôi tiếp tục cuộc hành trình đến viếng mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Nơi an nghỉ của Đại tướng nằm cách quốc lộ 1A khoảng 3 km, cách Đèo Ngang khoảng 10 km. Với địa thế cong hình cánh quạt, Vũng Chùa - Đảo Yến là vùng đất, trời, biển nằm dưới chân dãy núi Hoành Sơn - một nhánh đâm ra biển của dãy núi Trường Sơn Bắc, được bao bọc bởi Hòn La, Hòn Gió, Hòn Nồm. Từ đây, phóng tầm mắt về hướng biển là khung cảnh non nước hữu tình, biển nước, trời mây khoáng đạt với những con sóng nghìn năm vẫn ì oạp xô bờ.
Theo sử tích còn ghi lại, cái tên Vũng Chùa xuất phát bởi vùng biển nơi đây yên bình như “vũng”, từ hàng trăm năm trước có một ngôi chùa rất linh thiêng trải qua bao bể dâu nay vẫn còn nền móng. Đảo Yến - tên gốc là Hòn Nồm, gọi theo hướng gió. Sau này, người dân gọi là đảo Yến bởi trên đảo có nhiều chim yến về đây làm tổ. Nơi đây cùng với thế núi hùng vĩ dáng tựa thân giao long, có mũi rồng đâm ra tận mép sóng còn có biển trời hiền hòa, người dân chất phác, can trường. Với địa thế đẹp cả về cảnh, cả về người và còn ghi đậm cả những dấu ấn, những câu chuyện huyền tích cổ xưa vẫn được người dân nơi đây kể lại đã biến Vũng Chùa - Đảo Yến trở thành một vùng đất linh thiêng thiên cổ.
Không chỉ có những truyện kể trong truyền thuyết, ở đây còn có những trang sử hào hùng của vùng đất linh thiêng. Trong cuốn lịch sử quân sự Việt Nam thời kỳ chống Mỹ còn ghi lại: Những năm chống Mỹ cứu nước, vùng đất Vũng Chùa đã từng âm vang bản anh hùng ca của quân dân Quảng Bình trong chiến dịch Hòn La lịch sử. Giữa năm 1972, giặc Mỹ điên cuồng đánh phá miền Bắc và thả thủy lôi phong tỏa các cảng biển lớn ở phía bắc như Hải Phòng, Bến Thủy hòng ngăn chặn nguồn viện trợ của các nước bạn đến từ đường biển. Trước tình hình đó, Trung ương quyết định chọn Hòn La làm nơi tiếp nhận hàng hóa viện trợ từ đường biển vì nơi đây có thể tránh được bão lớn và quan trọng hơn là rút ngắn chặng đường đưa hàng vào tiền tuyến lớn miền
Đứng từ khu mộ Đại tướng, nhìn ra bốn bề trời biển, một không gian bình yên và khoáng đạt, có thể cảm nhận được phần nào lý do người lại chọn nơi đây để yên giấc ngàn thu. Đặc biệt, đây cũng là trung điểm của 2 đầu đất nước. Thế mới hiểu, cái tư tưởng lớn của người - vị tướng của nhân dân.
Cuộc trở về: cuối cùng và mãi mãi...
Không biết là ngẫu nhiên hay là một điều vi diệu nào đó, mà một tướng quân sự lỗi lạc họ Võ lại có bí danh là Văn từ những ngày đầu tham gia cách mạng, hay đấy chính là sự khởi đầu của một con người văn - võ song toàn?! Dẫu ông có là ai, nhưng cả dân tộc Việt Nam vẫn luôn chắc chắn rằng đây là một vị tướng của hòa bình, vị tướng của nhân dân luôn có tấm lòng nhân ái, yêu thương đặc biệt với chiến sĩ của mình, nhân dân của mình. Là bởi, trong tất cả các chiến dịch, các trận đánh, Đại tướng luôn đặt vấn đề sinh mạng của con người lên cao nhất.
Lịch sử còn ghi lại trong chiến dịch Điện Biên Phủ, Đại tướng đã trăn trở suốt đêm để đi đến một quyết định quan trọng: “Chuyển từ đánh nhanh, thắng nhanh sang đánh chắc, tiến chắc để giảm tối đa sự hy sinh, đổ máu của bộ đội”. Chính quyết định giữa lúc khó khăn nhất trong cuộc đời cầm quân của mình khi thời điểm nổ súng mở màn chiến dịch chỉ còn được tính bằng giờ, bằng phút. Quyết định đó mà sau này nói như nhiều vị chỉ huy cấp cao tham gia chiến dịch, nếu không có quyết định chuyển phương châm tác chiến ngày đó, phần lớn chúng tôi sẽ không có mặt trong kháng chiến chống Mỹ. Nếu cứ quyết định theo phương châm “đánh nhanh, thắng nhanh” ban đầu thì cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của ta có thể lùi lại thêm 10 năm hoặc lâu hơn nữa...
Chiến tranh, chẳng ai muốn chiến tranh. Với một vị danh tướng “bách chiến, bách thắng” đã trở thành huyền thoại của thế giới như Đại tướng cũng vậy. Bởi những điều thật giản dị có ở một nhân cách lớn: “Nếu không có chiến tranh, tôi vẫn sẽ là một thầy giáo dạy lịch sử. Nói cho cùng, chẳng ai muốn chiến tranh để trở thành danh tướng cả”. Nhưng Đại tướng là người được lịch sử lựa chọn. Cái đáng quý là trong suốt cuộc đời cầm quân nơi trận mạc, chưa khi nào Đại tướng lại không nghĩ về hòa bình cho đất nước, cho nhân dân Việt
Mạnh Hùng