Trang phục trình diễn chiêng của người Mường Hòa Bình.

Trang phục trình diễn chiêng của người Mường Hòa Bình.

(HBĐT) - Trải qua hàng ngàn năm phát triển và định hình một dàn chiêng (gọi là phường sắc bùa của người Mường), phải có từ 4, 5, 7, 9 chiếc; hoàn chỉnh bộ phải đủ 12 chiếc. Ngoài ý nghĩa âm nhạc, dàn chiêng 12 chiếc còn được quan niệm của sự biểu hiện cho 12 tháng trong một năm. Dàn chiêng được chia đều ra làm ba bộ: Bộ chiêng Dàm còn gọi là chiêng Khầm có kích thước lớn thuộc âm khu trầm nhất trong dàn. Bộ chiêng Bồng còn gọi là chiêng Đục bồng, chiêng Bòng beng, thuộc âm khu trung trong dàn. Bộ chiêng Tlé còn gọi là chiêng Chót, chiêng Poóng, chiêng Đón, chiêng Lắc, thuộc âm khu cao nhất trong dàn.

Dàn chiêng đông nhất, lớn nhất với 12 chiếc chiêng, trong đó có 4 chiêng Dàm, 4 chiêng Bồng, 4 chiêng Tlé. Cùng với việc đúc chiêng, sáng tác được các bản nhạc chiêng, tổ chức được các dàn chiêng sắc bùa, một phương thức đánh chiêng, trình tấu âm nhạc cồng chiêng phù hợp với tâm lý, tính cách đặc trưng Mường là rất quan trọng.

 

Từ đánh đơn lẻ đến hòa tấu theo các dàn chiêng sắc bùa 4 chiếc, 5 chiếc, 7 chiếc, 9 chiếc và 12 chiếc. Cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI  người Mường đã sử dụng tới trên 1.000 nghệ nhân với phương thức hòa tấu, diễn tấu trên 1.000 chiếc chiêng. âm nhạc sôi động, giai điệu, hòa thanh chuẩn mực. Động tác, đội hình chuyển động thướt tha giàu mỹ cảm. Phương thức hòa tấu, trình tấu âm nhạc cồng chiêng theo dàn (mỗi nhạc công cầm 1 chiếc chiêng vừa mang tính gia đình, vừa mang tính cộng đồng dân tộc). Khi nền sản xuất của cải vật chất xã hội phát triển, trí tuệ, tình cảm phát triển cao hơn thì âm nhạc chiêng và không gian văn hoá chiêng cũng được thể hiện mạnh mẽ sâu sắc và với phương thức trình diễn linh hoạt, cởi mở từ dàn chiêng nhỏ đã được phát triển lên những dàn chiêng hoành tráng, phối hợp với nhiều hình thức văn hoá - nghệ thuật khác tạo một nền âm nhạc, không gian văn hóa chiêng đương đại.

 

Ngoài giá trị vật chất, nghệ thuật, chiêng dân tộc Mường có sự độc đáo riêng biệt ở cách đánh, luật định đến sự thể hiện tinh tế, tính chất gắn kết cộng đồng với giai điệu trầm hùng, triết lý, trữ tình được đúc kết từ âm hưởng của thiên nhiên, muông thú... xuất phát từ những tín hiệu, đến kết cấu của các bài chiêng cổ, dần được phát triển theo thời gian... ăn sâu vào từng con người, cộng đồng. Có một điều đặc biệt nếu là người con của dân tộc Mường biết đánh chiêng thì ai cũng có thể tham gia những bài chiêng của cộng đồng dân tộc mình, điều này khác với các dàn chiêng của dân tộc khác.

 

 Chúng tôi cũng xin giới thiệu một số nét tiêu biểu, trang phục các nghệ nhân trình diễn chiêng của người Mường Hòa Bình. Đối với trang phục, nữ giới thường mặc váy màu đen hoặc xanh, cạp váy thổ cẩm màu nâu, đỏ dệt hình nổi hoa văn dân tộc và những hình con rồng, phượng, hoa lá rất đặc sắc. Bên trong mặc yếm đỏ, áo pắn (áo ngắn) màu trắng, xanh, vàng, hồng hoặc đỏ. áo xẻ ngực cài khuy. Thắt lưng xanh màu thiên thanh hoặc vàng, phía trước bụng đeo một  chùm dây xà tích bằng bạc lấp lánh. Chít đầu bằng khăn trắng, chiếc khăn tượng trưng của lòng chung thủy. Một số nghệ nhân, đặc biệt là nghệ nhân đánh giai điệu còn mặc ra ngoài một tấm áo dài xẻ ngực màu vàng hoặc màu hồng. Bộ trang phục nền nã, thướt tha và sang trọng. Trang phục của nam giới thường mặc quần màu nâu hoặc màu trắng, áo xẻ ngực hoặc cài khuy sang bên phải. Thắt lưng màu xanh hoặc không thắt lưng, đầu chít khăn màu xanh. Một số phường bùa lại sử dụng quần trắng, áo the màu đen, khăn xếp đội đầu. Những nghệ nhân nhảy múa, diễn kịch câm, trang phục cách điệu theo nhân vật nhiều khi độc đáo, ngộ nghĩnh, vui khỏe.

(Còn nữa)

 

                                                                        

 

                                                                              Hương Lan (TH)

Các tin khác


Thủy điện Hòa Bình - niềm tự hào công trình thế kỷ

(HBĐT) - Xuyên suốt quá trình 135 năm thành lập tỉnh và 30 năm tái lập tỉnh, công trình thủy điện Hòa Bình như một dấu ấn đáng tự hào, ghi dấu mốc son chói lọi trong bản trường ca chinh phục sông Đà, góp sức xây dựng, phát triển quê hương, đất nước.

Những nét khái quát về sự hình thành tỉnh Hòa Bình

(HBĐT) - Hòa Bình là tỉnh thuộc tiểu vùng Tây Bắc của vùng trung du và miền núi Bắc Bộ, có vị trí quan trọng, chiến lược về kinh tế, chính trị, AN-QP... Tỉnh là nơi có nền Văn hoá Hòa Bình nổi tiếng - cái nôi văn hoá của người Việt cổ.

Tự hào cuộc khởi nghĩa Tổng Kiêm - Đốc Bang (1909 - 1910)

(HBĐT) - Hòa Bình là một tỉnh miền núi thuộc vùng Tây Bắc của Tổ quốc, với truyền thống yêu nước, ngay từ khi thực dân Pháp đặt ách đô hộ tại đây, Nhân dân Hòa Bình đã tổ chức nhiều cuộc nổi dậy chống thực dân và chế độ lang đạo hà khắc. Trong dòng chảy lịch sử hào hùng 135 năm thành lập tỉnh, cuộc khởi nghĩa Tổng Kiêm - Đốc Bang (1909 - 1910) là một mốc son chói lọi về lòng yêu nước của Nhân dân các dân tộc tỉnh Hòa Bình.

Đảng bộ tỉnh - những mốc son lịch sử

(HBĐT) - Với truyền thống vẻ vang trong quá trình xây dựng và phát triển, Đảng bộ, Nhân dân các dân tộc trong tỉnh bằng những hành động, việc làm cụ thể, nắm bắt các cơ hội phát triển, trách nhiệm, nỗ lực thi đua thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, xây dựng tỉnh phát triển nhanh, bền vững.

Hòa Bình giai đoạn từ năm 2015 đến nay - những dấu ấn tự hào

(HBĐT) - Từ năm 2015 đến nay, với sự đoàn kết thống nhất, cùng nỗ lực vượt bậc của toàn tỉnh, Hòa Bình tiếp tục thu được những kết quả quan trọng trên các lĩnh vực KT-XH, QP-AN, xây dựng hệ thống chính trị. Kinh tế tăng trưởng khá và bền vững, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực; các ngành, lĩnh vực sản xuất đều phát triển. Hoạt động xúc tiến đầu tư trong giai đoạn này được đẩy mạnh, môi trường đầu tư tiếp tục được cải thiện; kết cấu hạ tầng kỹ thuật được đầu tư, quan tâm với nhiều công trình quan trọng. Hoạt động đối ngoại được mở rộng.

Xem các tin đã đưa ngày:
Tin trong: Chuyên mục này Mọi chuyên mục