(HBĐT) - Một mùa thu mới đã về, TP Hòa Bình lại rực rỡ cờ hoa; cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân hướng về năm tháng hào hùng, mốc son chói lọi mãi được ghi nhớ trong trang sử vẻ vang của dân tộc - Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, người dân Việt Nam đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân, phong kiến, nhất tề đứng lên giành chính quyền về tay Nhân dân lao động.

Qua sử sách và hồi ức của các lão thành cách mạng, cán bộ tiền khởi nghĩa, người dân TP Hòa Bình luôn tự hào về những ngày sục sôi khí thế cách mạng, Nhân dân thoát khỏi kiếp lầm than, được làm chủ cuộc sống. Theo dòng thời gian, những đội viên Đội thanh niên cứu quốc, Đội tự vệ đỏ đầu tiên đã về với tiên tổ. Song, chắc chắn hình ảnh những lão thành cách mạng, cán bộ tiền khởi nghĩa như các cụ: Nguyễn Văn Hậu, Lê Thị Tâm, Trần Xuân Phúc, Nguyễn Công Mão... nâng niu từng tấm ảnh đã hoen màu thời gian và hồi tưởng về thời thanh xuân một lòng theo cách mạng sẽ mãi mãi được con cháu khắc ghi, trân trọng.

Tôi may mắn được gặp và nghe nhiều nhân chứng sống kể về cuộc cách mạng mùa thu năm ấy, để rồi luôn thầm cảm phục những con người mặc dù sống, hoạt động trong cảnh thiếu thốn, cơ cực nhưng luôn bền gan, vững chí theo Đảng, theo Bác Hồ, cùng góp sức giành chính quyền thành công. Đó là dấu mốc ngày 18/8/1945, khi Lệnh Tổng khởi nghĩa truyền đến Hòa Bình. Từ đêm hôm đó và những ngày tiếp theo, cả thị xã sục sôi khí thế cách mạng chuẩn bị cho ngày vùng dậy. Cán bộ và quần chúng cứu quốc công khai phổ biến Lệnh Tổng khởi nghĩa, vận động Nhân dân khẩn trương sắm sửa vũ khí, chuẩn bị cờ, băng rôn, biểu ngữ cho cuộc vũ trang giành chính quyền. Các đội tự vệ vừa ráo riết luyện tập, vừa ngày đêm tuần tra canh gác phố xá.

Sau 3 ngày đêm tích cực chuẩn bị cho cuộc vũ trang, đúng 7h ngày 22/8/1945, sau hiệu lệnh khởi nghĩa, đông đảo Nhân dân bờ phải sông Đà vũ trang thô sơ, nòng cốt là tự vệ cứu quốc tất thảy xuống đường, theo cán bộ chỉ huy xông thẳng vào nhà của bọn hội đồng thị xã. Trước áp lực mạnh mẽ của quần chúng cách mạng, bọn chúng phải nộp toàn bộ triện, bằng sắc, khế ước, văn tự, sổ sách, tài liệu cho quân cách mạng. Cán bộ chỉ huy tuyên bố chính quyền phong kiến tay sai ở thị xã tan rã, từ nay chính quyền thực sự về tay Nhân dân lao động. 

Khắp các ngả đường, người dân đổ về tập trung tại chợ Phương Lâm tham dự cuộc mít tinh vũ trang mừng khởi nghĩa thị xã thắng lợi. Hàng nghìn quần chúng vai kề vai nghiêm trang hàng lối dưới rừng cờ, biểu ngữ, vũ khí thô sơ. Cuộc mít tinh biến thành cuộc biểu tình vũ trang tiến về phía châu đường Kỳ Sơn. Quan, lính ở đây đã sắp hàng đón quân khởi nghĩa. Cờ đỏ sao vàng được kéo treo trên đỉnh cột cờ trước sân châu đường trong tiếng hoan hô vang dậy của quần chúng. Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở bờ phải thị xã Hòa Bình hoàn toàn thắng lợi.

Trong khi đó, ở khu vực phía tả ngạn, một bộ phận quần chúng cứu quốc thị xã đã xuống xã Hòa Bình - Thịnh Lang cùng tổ quần chúng cứu quốc ở đây vận động, tổ chức Nhân dân thu tước đồng triện, địa bạ, sổ sách của bọn tổng lý địa phương và mít tinh thành lập chính quyền cách mạng, giới thiệu chính quyền nhân dân liên xã Hòa Bình, Thịnh Lang. Chiều 22/8/1945, hàng nghìn quần chúng tại bờ phải vũ trang bằng các loại vũ khí thô sơ, trong tư thế sẵn sàng chiến đấu được bố trí áp sát bờ sông phía hữu ngạn. Hơn 20 thuyền nan, thuyền gỗ được tập trung tại bờ sông Đà sẵn sàng làm nhiệm vụ đưa quân khởi nghĩa tiến sang đánh chiếm đầu não bộ máy tay sai đầu tỉnh ở phía tả ngạn.

Sử sách viết rằng, 14h ngày 23/8/1945, cuộc vượt sông Đà diễn ra trong khí thế sôi động, hào hùng. Lực lượng cách mạng cùng đông đảo Nhân dân xã Hòa Bình - Thịnh Lang vũ trang ầm ầm nổi dậy tiến vào khu vực doanh trại, các công sở chính quyền bù nhìn đầu tỉnh. Tỉnh trưởng cùng một số viên chức thân cận đã ra tận bờ sông nghênh đón đoàn quân khởi nghĩa. Đúng 16h cùng ngày, cuộc mít tinh chào mừng UBND cách mạng lâm thời tỉnh được tổ chức ngay tại sân phủ bộ đường. Ngày 24/8/1945, Mặt trận Việt Minh và UBND cách mạng lâm thời thị xã Hòa Bình tổ chức cuộc mít tinh lớn tại chợ Phương Lâm. Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở thị xã Hòa Bình hoàn toàn giành thắng lợi trong niềm vui vô hạn của Nhân dân đôi bờ sông Đà.

77 năm đã trôi qua, nhưng thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám vẫn mãi là niềm tự hào của người dân TP Hòa Bình. Đúng như chia sẻ của Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Nguyễn Thị Dung: Hàng năm, cứ vào dịp kỷ niệm ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước; kỷ niệm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9 là dịp để TP Hòa Bình tự hào ôn lại những trang sử vẻ vang của dân tộc; đồng thời cũng là dịp giáo dục chính trị tư tưởng, truyền thống cách mạng đến cán bộ, đảng viên, Nhân dân, nhất là thế hệ trẻ để càng thấy rõ vai trò, trách nhiệm đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới...