Những năm qua, cấp ủy, chính quyền, Nhân dân huyện Lạc Thủy đã quyết tâm cao trong thực hiện Chương trình MTQG XDNTM. Xác định đây là chương trình trọng tâm, xuyên suốt, chỉ có điểm khởi đầu không có điểm kết thúc, trong quá trình chỉ đạo tổ chức thực hiện chặt chẽ, đồng bộ, có bước đi phù hợp, cả hệ thống chính trị vào cuộc đã phát huy được sự đồng thuận và vai trò chủ thể của Nhân dân, mang lại sự đổi thay mạnh mẽ bộ mặt nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân với nhiều dấu ấn trong phương pháp và cách làm từ huyện đến cơ sở.

Huyện Lạc Thủy có tổng diện tích tự nhiên 31.358,9 ha, dân số trên 60.800 người. Huyện được chia thành 10 đơn vị hành chính, gồm 2 thị trấn và 8 xã.

Năm 2011, bắt tay thực hiện chương trình XDNTM, huyện có xuất phát điểm thấp; số tiêu chí bình quân mới đạt 5,85 tiêu chí/xã, còn có sự chênh lệch lớn giữa các xã. Các tiêu chí chưa đạt được là những tiêu chí khó như: giao thông, thuỷ lợi, trường học, cơ sở vật chất văn hoá, y tế, hộ nghèo… Thu nhập bình quân đầu người mới đạt 13,3 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo cao, chiếm 21,4%. 

XDNTM được xác định là nhiệm vụ quan trọng, từ đó để phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng văn minh, hiện đại, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân. Do đó, huyện Lạc Thuỷ đã ban hành các nghị quyết, quyết định, quy chế, phân công nhiệm vụ, thực hiện kế hoạch, kiện toàn bộ máy từ huyện xuống xã trong công tác XDNTM. Đảng ủy các xã ban hành nghị quyết chuyên đề về XDNTM. UBND các xã lập đồ án, xây dựng đề án, kế hoạch để triển khai thực hiện.

Cấp ủy, chính quyền huyện đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các chỉ thị, nghị quyết về đề án XDNTM của huyện đến cán bộ, đảng viên, nhân dân, các tổ chức đoàn thể của địa phương; tổ chức lấy ý kiến của người dân tham gia góp ý vào đề án XDNTM. 

Đặc biệt, huyện nêu cao vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên và vai trò làm chủ của Nhân dân nhằm tạo sự đồng thuận để hoàn thành các mục tiêu đề ra; huy động đa dạng nguồn lực; vận dụng các cơ chế, chính sách hỗ trợ của T.Ư, của tỉnh, huyện, phát huy thế mạnh địa phương làm "đòn bẩy” thúc đẩy quá trình XDNTM; khơi dậy sức dân, chuyển tâm thế của Nhân dân từ thụ động sang chủ động trong XDNTM. 

"Vạn sự khởi đầu nan” nên việc lựa chọn cách thức tuyên truyền, vận động, hướng dẫn bà con làm NTM được cấp ủy, chính quyền xã Khoan Dụ chú trọng. Đưa chúng tôi đi trên con đường nội thôn rộng rãi, Bí thư chi bộ thôn Rộc Trụ 2 Nguyễn Đăng Quan cho biết: Thôn có 114 hộ với trên 500 nhân khẩu, trong đó có trên 80% đồng bào Công giáo. Năm 2023, thôn phấn đấu đạt khu dân cư kiểu mẫu. Chi ủy tiến hành rà soát các tiêu chí để đánh giá thực trạng, đề ra giải pháp, cách làm phù hợp. Việc đầu tiên là xây dựng cảnh quan môi trường xanh - sạch - đẹp, nâng cấp các tuyến đường ngõ xóm đảm bảo tiêu chí NTM nâng cao; tuyên truyền, vận động giáo dân hiến đất, đóng góp công sức, tiền của mở rộng đường giao thông nông thôn, xây dựng đường hoa, lắp đặt đường điện chiếu sáng. Tiêu biểu như gia đình bà Bùi Thị Lan hiến trên 100 m2 đất thổ cư, dịch tường rào mở rộng đường xóm; 23 hộ đóng góp 28 triệu đồng lắp đường điện chiếu sáng. Đến nay, thu nhập bình quân đầu người đạt 48 triệu đồng, thôn còn 23 hộ nghèo.

Với sự vào cuộc của các cấp ủy Đảng, chính quyền từ huyện đến cơ sở và sự đồng thuận của Nhân dân, Lạc Thuỷ đã khoác lên mình tấm áo mới. Hạ tầng nông thôn khang trang, sạch đẹp, đổi thay từng ngày. Với quan điểm thực hiện có hiệu quả chủ trương xã hội hóa đầu tư; huy động tổng thể nguồn lực đầu tư toàn xã hội, lồng ghép nguồn vốn các chương trình, dự án, phát huy nội lực trong Nhân dân; tập trung tiêu chí dễ làm trước, khó làm sau, làm đến đâu dứt điểm đến đó. Ưu tiên nguồn lực đầu tư XDNTM trên cơ sở rà soát, xác định mục tiêu, thứ tự ưu tiên để đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, tránh đầu tư dàn trải, không hiệu quả.

Trong giai đoạn 2010 - 2020, Huyện ủy, HĐND, UBND huyện, Ban Chỉ đạo huyện Lạc Thủy đã ban hành hơn 580 văn bản các loại để chỉ đạo, hướng dẫn, triển khai thực hiện Chương trình XDNTM, đồng thời ban hành các văn bản nhằm cụ thể hóa cơ chế, chính sách và những vấn đề quan trọng của địa phương, tạo tiền đề đẩy nhanh, mạnh chương trình XDNTM. Huyện đã phát động phong trào thi đua "Huyện Lạc Thủy chung sức XDNTM”. Ngoài ngân sách Nhà nước, huyện chỉ đạo các xã, thôn vận động nguồn lực từ cộng đồng dân cư, doanh nghiệp, con em xa quê thành đạt. 

Trong 10 năm thực hiện chương trình XDNTM (2011 - 2020), huyện huy động tổng nguồn vốn trên 7.765 tỷ đồng. Đặc biệt, huy động nguồn lực trong Nhân dân đóng góp 814,514 tỷ đồng, trong đó hiến 167.624 m2 đất, đóng góp hiện vật, vật tư, vật liệu… trị giá khoảng 99,143 tỷ đồng và 650.000 ngày công hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông, văn hóa, giáo dục, đầu tư vốn phát triển sản xuất, chỉnh trang nhà cửa và các công trình phụ trợ. Việc phân bổ, quản lý, sử dụng nguồn lực được thực hiện trên tất cả các nhóm tiêu chí XDNTM, tập trung vào 2 nhóm chính là xây dựng kết cấu hạ tầng KT-XH và phát triển sản xuất.

Với sự chung sức, đồng lòng của cấp ủy, chính quyền các cấp và Nhân dân, cùng nhiều cách làm hay, sáng tạo, dấu ấn phong trào XDNTM hiện hữu ở tất cả các địa phương, thể hiện trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Người dân phát huy vai trò chủ thể tự nguyện đóng góp ngày công, tiền của, hiến đất xây dựng kênh mương, nhà văn hoá thôn, những con đường hoa rực rỡ sắc màu…

Đồng chí Nguyễn Văn Hải, Chủ tịch UBND huyện Lạc Thuỷ cho biết: Nhân dân trong huyện nhận thức đúng, đầy đủ về ý nghĩa, tầm quan trọng, thấy rõ nghĩa vụ, quyền lợi và trách nhiệm trong tham gia XDNTM. Quá trình thực hiện từ xây dựng đề án, quy hoạch đều có sự đóng góp ý kiến của Nhân dân, vai trò giám sát của Nhân dân được đề cao, kết quả thực hiện đã nhận được sự hài lòng, nhất trí, ủng hộ của Nhân dân. Nhiều nội dung công việc được người dân chủ động, tích cực tham gia thực hiện. 

Có thể thấy, NTM không chỉ mang lại diện mạo mới tại các làng quê mà còn góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển, đời sống sung túc, thôn làng văn minh, quản lý dân chủ. Kết quả này củng cố niềm tin của các tầng lớp nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng và là tiền đề để Lạc Thuỷ phấn đấu là huyện trong top đầu của tỉnh.