Khăw 40 năm tlái kwa tư̒ ngê̒, ôông Ngwiḙ̂n Văn Thâ̭p ớ xỏm Kim Dức, xa̭ Vi̭nh Tiển, hwiḙ̂n Kim Bôi i ta̒ kổ gẳng tí la̒ dêênh ản thương hiḙ̂w dă̭c xán Hwa Kwá Xơn, chăng chí zoong la̭i nguô̒n thu nhâ̭p cho za di̒nh, ôông ko̒n la̒ tha ản wiḙ̂c la̒, kơ hô̭i ttha khỏi kải nge̒w cho ha̒ng tlăm hô̭ zân.


Tlang tla̭i kuố ôông Ngwiḙ̂n Văn Thâ̭p, xỏm Kim Dức, xa̭ Vi̭nh Tiển, hwiḙ̂n Kim Bôi nuôi kủi hâ̒ng kôô̒ng tư̒ lwa̭i dôô̭ng bâ̭t fṷc bṷ cho ta̒n nha̒ ha̒ng.


Têểnh pơ̭i Kim Bôi zu kheéch chăng tlí ản dẳm mêê̒nh tloong zoo̒ng khwảng mo̒ ko̒n ản ăn dểm ta̒n dô̒ ăn dă̭c xán tô̒l khṷ Mươ̒ng Dôô̭ng zo ta̒n nha̒ ha̒ng la̒, tloong di̭ nha̒ ha̒ng kỏ thên Hwa Kwá Xơn kuố ôông Ngwiḙ̂n Văn Thâ̭p ản tư̒ mo̭l hăi dẳi têểnh. Wa̒i ta̒n mỏn ăn: kơm lam, ha̭w toỏng, nhúc tlu nảng ôổng luô̒ng, nhúc tlu nổ lả lô̒m, thôm zim chẳm, ka̒ hang bỏi, ka kwăi mâ̭ch oong… ko̒n kỏ ta̒n mỏn ăn dă̭c xán kuố tô̒l khṷ. Tí thu hút zu kheéch têểnh pơ̭i Kim Bôi ngă̒i ka̒ng kho̭m kỏ ản kóp kôông khức kuố ôông Ngwiḙ̂n Văn Thâ̭p, mo̭l i ta̒ tá tâm hwiết tí kổ gẳng la̒ dêênh ta̒n kác nha̒ ha̒ng dă̭c xán Hwa Kwá Xơn.

Ta̒n năm tâ̒w lâ̭p ngiḙ̂p ôông Thâ̭p la̒ ngê̒ xâi zư̭ng. Kỏ ản mo̒ ẻw bổn ôông dâ̒w tư bất dôô̭ng xán pơ̭i chwiến la̭i kinh zwănh puôn paảnh wa̒ng pa̭c, dô̒ gô̭, nha̒ ha̒ng. Ta̒n năm tlước ni hwiḙ̂n Kim Bôi kỏ thể mă̭nh wê̒l tôô̒ng kó, wâ̒n tô̒l thwâ̭n lơ̭i cho chăn nuôi za xúc. Té tha pớ khỏ khăn cho dêênh ôông hăi dắi ản kắnh mo̭l nôông zân kỏ khức law dôô̭ng mé thiểw bổn la̒ ăn kinh tể. Ôông pa̒n pơ̭i ố nha̒ mêê̒nh tá bổn tha muô po̒ cho ta̒n hô̭ khỏ khăn kỏ mo̭l nuôi po̒ tlḙ. Mởi tâ̒w ba̒i chṷc kon po̒, khăw ba̒i năm ta̒n po̒ ôông cho ta̒n hô̭ nuôi tlḙ lêênh têểnh ha̒ng tlăm kon. I pớ kắch la̒ ni̒ tư̒ hô̭ zân ản ôông zúp dơ̭ la̒ ản kỏ bổn fát tliến kinh tể, bươn lêênh tha khói kải nge̒w.

Ta̒n năm khânh ni, Kim Bôi la̒ pu̒ng têểnh kuố tư̒ kheéch zu li̭ch, tảng kế nhất la̒ Thú dô Ha̒ Nô̭i. Ản dố ho̭ tiê̒m năng kuố diḙ̂ fương ôông bớ 3 nha̒ ha̒ng ăn oỏng fṷc bṷ kheéch zu li̭ch. Tí zởi thiḙ̂w, kwáng bả ta̒n dă̭c xán kuố bu̒ng tất Mươ̒ng Dôô̭ng pơ̭i i nhơ kuố ká tính, ôông xưw tâ̭p mỏn ăn ta̒n bu̒ng miê̒n, lươ̭ cho̭n dâ̒w pếp diḙ̂ fương. I pớ nha̒ ha̒ng thu hút ản 28 mo̭l la̒ wiḙ̂c kỏ thu nhâ̭p 6 - 7 tliḙ̂w dôô̒ng/mo̭l/khảng. Mơ̭i mo̒ năm cho ôông thu nhâ̭p tlêênh 100 tliḙ̂w dôô̒ng.

Zoong ta̒n tôi ti ngỏ khu ku̒m tla̭i nuôi thó, kủi hâ̒ng, nai, tê… ôông thâ̭p cho hăi: Zấp ni̒ i ta̒ kỏ thuối cho dêênh tôi tâ̭p tlung paw chăn nuôi, lôông kâl. Zấp ni̒ tôi kỏ 2 tlang tla̭i chăn nuôi khwáng 200 kon kủi hâ̒ng kôô̒ng tư̒ lwa̭i dôô̭ng bâ̭t tí fṷc bṷ nha̒ ha̒ng. Wa̒i tha liên kết pơ̭i ta̒n kác nha̒ chăn nuôi tloong hwiḙ̂n tí kung kấp dô̒ ăn cho nha̒ ha̒ng.

Tí liên kết ta̒n kác hô̭ xán xwất nôông ngiḙ̂p tloong xa̭, năm 1017 ôông thă̒nh lâ̭p Hơ̭p tác xa̭ nôông ngiḙ̂p hwa Kwá Xơn kôô̒ng pơ̭i 8 thă̒nh biên tlỉnh, ziḙ̂n tích keenh tác tlêênh 50ha. Hơ̭ tác xa̭ tâ̭p tlung paw lôông kâl an tlải nhơ kam, pưới, mít, bơ… Wa̒i kung kấp cho nha̒ ha̒ng ko̒n paảnh tha thi̭ tlươ̒ng.
Ôông Thâ̭p cho hăi dẳi thêm: Thơ̒i zan khânh ni zả ká tlải kâl i lêênh thuổng, tâ̒w tha ngă̒nh chăn nuôi tô̭l fái khỏ khăn mé tôi i tâ̭p tlung paw chăn nuôi. Tí thă̒nh kôông ản la̒ zo chú dôô̭ng tâ̒w tha, chăng fṷ thuô̭c paw mo̭l ti muô ép zả. Kôô̒ng pơ̭i di̭, tôi ta̭w diê̒w kiḙ̂n tiêw thṷ xán fấm nôông ngiḙ̂p cho ta̒n thă̒nh biên hơ̭p tác xa̭ kôô̒ng pơ̭i ta̒n hô̭ za di̒nh tê̒w la̒. Cho dêênh ta̒n hô̭ thă̒nh biên iên tâm dâ̒w tư chăn nuôi pơ̭i kỏ nguô̒n thu nhâ̭p ốn di̭nh.


KÁC TIN KHÁC


Zi̒n zư̭ pơ̭i fát tliến thương hiḙ̂w bô̭t kú zâi Nhwâ̭n Tlă̭ch

Kuổi năm 2023, xán fấm tinh bô̭t kú zâi kuố Hơ̭p tác xa̭ (HTX) liên kết zi̭ch bṷ nôông ngiḙ̂p pơ̭i chể biển tinh bô̭t Nhwâ̭n Tlă̭ch ớ thôn Dôô̒ng Xḙ, xa̭ Nhwâ̭n Tlă̭ch (Lương Xơn) ản tlửng nhâ̭n xán fấm OCOP 3 khaw. Dổi pơ̭i mo̭l zân diḙ̂ fương, kú zâi tơ̒ng la̒ kâl lôông zúp pa̒ kon kái thiḙ̂n thu nhâ̭p, xwả tỏl, zám nge̒w. Wiḙ̂c tlửng nhâ̭n tinh bô̭t kú zâi ản tiêw chwấn OCOP 3 khaw la̒ tiê̒n dê̒ cho ta̒n hô̭ za di̒nh tiếp zi̒n zư̭ pơ̭i fát tliến, zoong xán fấm bươn xa hơn tlêênh thi̭ tlươ̒ng.

Kư̭w chiển binh hwiḙ̂n La̭c Thwí thi duô la̒ kinh tể zói

Ta̒n năm kwa, foong tla̒w "Kư̭w chiển binh thi duô la̒ kinh tể zói” tlêênh diḙ̂ pa̒n xa̭ Hưng Thi (La̭c Thwí) kỏ khức lan khu hôô̭ng, ản ta̒n hô̭i biên nhiḙ̂t ti̒nh hướng ửng. Pớ foong tla̒w xwất hiḙ̂n tư̒ kư̭w chiển binh diến hi̒nh, gương mâ̭w tloong fát tliến kinh tể, tlớ thă̒nh tẩm gương tloong law dôô̭ng xán xwất, toỏng kóp paw kôông kuô̭c xâi zư̭ng, fát tliến kwêl hương ngă̒i ka̒ng ză̒w thôốch.

Thwát nge̒w bớ mô hi̒nh ruôi oong lể mââ̭ch

Tâ̭n zuṷng lơ̭i thể dô̒l rưư̒ng, nhưửng năm kwa, nôông zâ xa̭ Tứ Nê, hwiḙ̂n Tân La̭c dấi meḙnh fát chiến kinh tể, tloong rỉ ngê̒ ruôi oong lể mââ̭ch zoong la̭i hiḙ̂w kwá kinh tể. Tiêw biếw la̒ za di̒nh eenh Bu̒i Văn Liêm ớ xỏm Kú. Nha̒ ớ khâânh rưư̒ng, kỏ nhê̒w lo̭i kâl va̒ kác lo̭i hwa rưư̒ng, tốt cho wiḙ̂c ruôi oong, eenh Liêm da̒ thi̒m hiếw, hoo̭c hói kwa kác fương tiḙ̂n thôông tin da̭i chuủng va̒ kác hô̭ ruôi oong tloong vuu̒ng, bớ rỉ dâ̒w tư tlêênh 50 ố oong ruôi dớ lể mââ̭ch.

Thảw khớ dâ̒w tha cho kâl kai xeenh

Châ̭m thu muô, châ̭m thănh twản… la̒ thư̭c tla̭ng dổi vởi kác hô̭ liên kết tlôông kâl kai xeenh tlêênh diḙ̂ ba̒n tính. Ngwiên nhân zo kinh tể xwi thwải cho rêênh kác zănh ngiḙ̂p khỏ khăn tloong wiḙ̂c thu muô, "dâ̒w tha” ó ốn di̭nh. Thưư̭c tể rỉ, ngươ̒i zân moong muổn chỉnh kwiê̒n diḙ̂ fương va̒ kác ngă̒nh chưức năng fổi hơ̭p chă̭t kôô̒ng kác zwănh ngiḙ̂p thưư̭c hiḙ̂n nhê̒w zái fáp thảw dá khỏ khăn cho cho dâ̒w tha kâl kai xeenh, ta̭w diê̒w kiḙ̂n cho kác hô̭ tlôông kai xeenh iên tâm fát chiến va̒ nơng kaw zả tli̭ kâl tlôô̒ng.