Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.

Xa̭ Foong Fủ la̒ bu̒ng tất kuố văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. bán Mươ̒ng Kwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ – pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản ta̒n foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n tang kôô̒ng pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng Khu báw tô̒n khôông zan văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng, xỏm Lwi̭ Ái, hưởng têểnh fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, nơng kaw tơ̒i khôổng mo̭l zân.

Ớ bu̒ng Mươ̒ng Chiê̒ng, thi̭ tlẩn Vṷ Bán (La̭c Xơn) kỏ môô̭ch lḙ̂ hô̭i dă̭c xắc ản tố tlức kử 3 năm 1 lâ̒n, di̭ la̒ lḙ̂ hô̭i dê̒n Tlươ̒ng Kha̭. Dê̒n ớ tlêênh pơ̭ khôông Pưới, ớ khân khươ̭ keẻnh tôô̒ng Mươ̒ng Tla̒w, thơ̒ 3 bi̭ thâ̒n Kun Zo̒l la̒ mo̭l chwiên báw tlơ̭ nôông ngiḙ̂p, dă̭i zân la̒ tôô̒ng la̒ na̒, tỏn dác tưởi tôô̒ng na̒, kâl lo̭, lôông kâl pôông, chuông pái, báw tlơ̭ muô̒ ma̒ng, ản nhân zân tloong bu̒ng tôn la̒ thă̒nh hwa̒ng.

Tloong bổi kắnh hô̭i nhâ̭p pơ̭i twa̒n kâ̒w hwả, wiḙ̂c fát tliến chẳng mă̭t kuố kôông ngḙ̂ tang pơ̭i xḙ kỏ ngwi kơ lẩn át ta̒n zả tli̭ văn hwả tliê̒n thôổng bổn la̒ hô̒n kốt kuố môô̭ch kuốc za, zân tôô̭c. Cho dêênh, bai tlo̒ kuố thể hḙ̂ tlé tloong wiḙ̂c zơ̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c chăng tlí la̒ nhiḙ̂m bṷ mo̒ ko̒n la̒ xử mâ̭nh kaw ká.

Thư̭c hiḙ̂n tlú tlương xáp nhâ̭p ta̒n dơn bi̭ hă̒nh tlỉnh kấp tính tang ản tliến khai thew di̭nh hưởng tinh go̭n bô̭ mẳi, nơng kaw hiḙ̂w lư̭c, hiḙ̂w kwá kwán lỉ, kứ tli kôô̒ng Nhân zân tính Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ cho dố dôô̒ng thwâ̭n pơ̭i tinh thâ̒n kái kắch. Mé, pên keḙnh wiḙ̂c úng hô̭, tư̒ mo̭l zân chăng khói lo lẳng wê̒l ngwi kơ mai môô̭ch ta̒n zả tli̭ văn hwả dă̭c xắc, nhất la̒ bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng - kải kôốc tí la̒ dêênh bán xắc tluổ kuố Hwa̒ Bi̒nh.

Mơ̭i mo̒ paw dô̭ khảng Pa âm li̭ch, zoo̒ng pển Tlỏ tloong wắch tả la̭i pui nhô̭n pơ̭i Lḙ̂ hô̭i teẻnh kả pển tliê̒n thôổng xa̭ Lô̭ Xơn, hwiḙ̂n Tân La̭c. Lḙ̂ hô̭i chăng tlí la̒ zi̭p pui zôô̭ng kôô̭ng dôô̒ng, mo̒ ko̒n la̒ xư̭ kiḙ̂n văn hwả tâm linh, cho dố dâ̭m nét tỉn ngươ̭ng nôông ngiḙ̂p dă̭c tlưng kuố mo̭l Mươ̒ng nơi ni̒.

Vớ tâ̒w di̭p ngí lê̒ pă̒ng lwa̭t xư̭ kiḙ̂n mơ̒ng kí niḙ̂m 50 năm Ngă̒i Zái foỏng miê̒n Nam, thôổng nhất dất nước, zu li̭ch Hwa̒ Bi̒nh tiếp tṷc tlớ thăă̒nh diểm tểng ản tư̒ zu khéch tloong nước, kuốc tể ươ, cho̭n.

Thổl ngă̒i 26/4, ớ Kwáng tlươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh, thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh, Tlương tli̒nh ngḙ̂ thwâ̭t dă̭c biḙ̂t "Dất nước tlo̭n niê̒m pui” kí niḙ̂m 50 năm Ngă̒i Zái foỏng miê̒n Nam, thổng nhất dất nước ziḙ̂n tha tâ̒i kám xúc. Tlương tli̒nh ản tố tlức hwă̒nh tlảng; khôông zan, mă̒w xắc, ki̭ch bán, ta̒n kải hô̭i tṷ kuố văn hwả tliê̒n thôổng, li̭ch xứ, ti̒nh iêw kwêl hương, dất nước, loo̒ng tư̭ ha̒w zân tôô̭c.

Khảng Pa âm li̭ch, paw ka̭ lo̭ i ta̒ pẻn hă̭ch xeenh tôô̒ng, pa̒ kon mo̭l Mươ̒ng Tlỏ ớ xa̭ Lô̭ Xơn (Tân La̭c) tả la̭i pui mơ̒ng pước paw lḙ̂ hô̭i teẻnh kả pển tliê̒n thôổng – môô̭ch ngi lḙ̂ văn hwả ko̒n hôốc la̒ lḙ̂ "thuổng tôô̒ng la̒ kó lo̭”. Lḙ̂ hô̭i la̒ zi̭p kết nổl kon mo̭l pơ̭i thiên nhiên, khâi hơ têểnh ngă̒i măi, nuôi zươ̭ng loo̒ng ơn pơ̭i ỉ thức báw bḙ̂ môi tlươ̒ng tloong mơ̭i mo̒ mo̭l zân bu̒ng mươ̒ng nơi ni̒.