(HBDT) - Ngă̒i 3/10, ớ khuôn biên zi tích dê̒n Chuổ ngo̒i, tố 3, fươ̒ng Kwi̒nh Lâm, WBNZ thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh tố tlức lḙ̂ tỏn nhâ̭n bă̒ng xếp ha̭ng zi tích li̭ch xứ kấp tính dê̒n Chuổ Ngo̒i. Zư̭ lḙ̂ kỏ dôô̒ng chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch WBNZ tính.
Dôô̒ng chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch WBNZ tính tlaw bă̒ng xếp ha̭ng zi tích kấp tính dê̒n Chuổ Ngo̒i pơ̭i tă̭ng hwa chúc mơ̒ng Dáng bô̭, chỉnh kwiê̒n, Nhân zân fương Kwi̒nh Lâm, thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh.
Dê̒n Chuổ Ngo̒i, fươ̒ng Kwi̒nh Lâm, ản hi̒nh thă̒nh pơ̭i tô̒n ta̭i gẳn pơ̭i tỉn ngươ̭ng văn hwả zân zan thơ̒ pa̒ Chuổ Ót (hăi Chuổ Út - Chuổ Dḙ̂ tam Lâm Thaw) pơ̭i thơ̒ Hưng Da̭w Da̭i Bương Tlâ̒n Kuốc Twẩn (1228 - 1300) la̒ bi̭ tưởng kỏ ta̒i thaw lươ̭c, tlỉ zṷng xoong twa̒n. Ôông lă̭nh da̭w kwân zân nha̒ Tlâ̒n chiển dẩw 3 lâ̒n tẳnh thẳng kwân xâm lươ̭c Ngwiên - Môông, zư̭ bư̭ng nê̒n dôô̭c lâ̭p cho zân tôô̭c. Chăng chí ản hăi têểnh la̒ nha̒ chí hwi kwân xư̭ thiên ta̒i, Tlâ̒n Kuốc Twẩn ko̒n ản hăi dẳi têểnh la̒ môô̭ch nha̒ văn hwả ká kuố zân tôô̭c Viḙ̂t Nam, ôông la̒ tác zá kuố tư̒ tác fấm thuô̭c ta̒n thế lwa̭i văn hoo̭c: thơ chư̭ Nôm, Hi̭ch Tưởng Xi̭, Binh thư iểw lươ̭c.
I nhơ tư̒ nơi thew tỉn ngươ̭ng zân zan. Nhân zân fương Ki̒nh Lâm tlước ni pơ̭i ngă̒i măi lḙ̂ dê̒n Chuổ Ngo̒i la̒ tlung tâm xinh hwa̭t tỉn ngươ̭ng kuố kôô̭ng dôô̒ng. Ha̒ng năm paw ngă̒i 10 khảng Chiêng âm li̭ch, xinh hwa̭t văn hwả tỉn ngươ̭ng ớ dê̒n Chuổ Ngo̒i ản tố tlức thew ngi lḙ̂ mâ̭n ngă̒i, mé go̭n nhḙl, dơn zán hơn tlước. Lḙ̂ bâ̭t zơng kủng la̒: nhúc kủi, nhúc ka, kơm dếp, ha̭w, tlu̒ nang, hwa tlải, peẻnh kḙw… Wa̒i tha, ta̒n ngă̒i lḙ̂ khác tloong năm ản tố tlức go̭n nhḙl kôô̒ng tỉnh chất zư̭ lḙ̂. Tloong ta̒n ngă̒i lḙ̂ chỉnh, ta̒n zả tli̭ tliê̒n thôổng thôốch tḙp i ản zwi tli̒, fát hwi, dáp ửng nhu kâ̒w tâm linh tỉn ngươ̭ng kuố Nhân zân. Tloong ta̒n ngă̒i tố tlức lḙ̂ hô̭i ko̒n kỏ ta̒n tlo̒ chơi zân zan (kẻw ko, nẻm ko̒n) boỏng chwiê̒n… thu hút tư̒ mo̭l tham za.
Thôông kwa ta̒n ngi tli̒nh, ngi thức kuố lḙ̂ hô̭i ziḙ̂n tha ớ zi tích kóp fâ̒n zảw zṷc thể hḙ̂ tlé wê̒l zả tli̭ li̭ch xứ - văn hwả, tliê̒n tổổng thôốch tḙp kuố ôông cha. Dê̒n Chuổ Ngo̒i ko̒n la̒ zi tích nă̒m tloong tôống thế ta̒n kác diếm zi tích kuố TF Hwa̒ Bi̒nh nhơ: di̒nh Ká, di̒nh Ngo̒i, di̒nh Mươ̒ng Tla̭i, di̒nh pơ̭i dê̒n Thi̭nh Lang, dê̒n Pa Kô Tiên - dôô̭ng Thăng, nha̒ tu̒ Hwa̒ Bi̒nh, thắng kắnh dôô̭ng Tiên Fi…
Kôô̒ng pơ̭i ta̒n zả tli̭ wê̒l li̭ch xứ, văn hwả, khwa hoo̭c, dê̒n Chuổ Ngo̒i ản WBNZ tính kấp bă̒ng kôông nhâ̭n zi tích li̭ch xứ kấp tính, la̒ kơ xớ fáp lỉ kwan tloo̭ng, ta̭w diê̒w kiḙ̂n thwâ̭n lơ̭i cho wiḙ̂c kwán lỉ, báw bḙ̂, fát hwi zả tli̭ kuố zi tích.
Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.
Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.
Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?
Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.
.jpg)
