(HBDT) – Khuô̭ng 7/5/1954, lả kơ̒ "Kwiết chiển – Kwiết thẳng” kuố Kwân dô̭i ha tuung păl tlêênh noóc hâ̒m tưởng De castries. Chiển thẳng li̭ch xứ Diḙ̂n Biên Fú kóp fâ̒n kwiết di̭nh kết thúc kuô̭c khaảng chiển chẩng thư̭c zân Fáp tlươ̒ng ki̒, ănh zuṷng kuố kwân zân ha pơ̭i la̒ môô̭ch tloong ta̒n môốc xon chỏi lo̭i tloong li̭ch xứ dẩw chănh zư̭ nước kuố zân tôô̭c Viḙ̂t Nam.


Lả kơ̒ "Kwiết chiển – Kwiết thẳng” kuố Kwân dô̭i ha tuung păl tlêênh noóc hâ̒m tưởng De castries. Ắnh: Tư liḙ̂w

Khăw Kắch maa̭ng khaảng 8 năm 1945, thư̭c zân Fáp za̭ tâm zuu̒ng bṷ lư̭c hoo̒ng tă̭ch la̭i ắch thôổng tli̭ tlêênh tất nước ha môô̭ch lâ̒n nươ. Thư̭c hiḙ̂n lơ̒i kêw go̭i twa̒n kuốc khaảng chiển ngă̒I 19/12/1946 kuố Hô̒ Chú ti̭ch pơ̭i dươ̒ng lổi khaảng chiển twa̒n zân, twa̒n ziḙ̂n, lô za̒i, tươ̭ paw khức mêê̒nh la̒ chỉnh, pơ̭i bṷ khỉ thô xơ kôô̒ng ỉ chỉ "Tha̒ hi xinh tất ká chử nhất di̭nh chăng chi̭w bất nước, nhất di̭nh chăng chi̭w la̒ nô lḙ̂”, twa̒n thế nhân zân Viḙ̂t Nam tiển hă̒nh kuô̭c khaảng chiển tlươ̒ng ki̒, zan khố pơ̭i niê̒m tin tất thẳng.

Pă̒ng tinh thâ̒n "Kám tứ cho Tố kuốc kwiết xinh”, kwân zân ha lâ̒n lươ̭t tẳnh ba̭i kác chiển lươ̭c kwân xư̭ kuố thư̭c zân Fáp. Buu̒ng zái foỏng chăng tlâ̒ng ản bớ hôô̭ng, chỉnh kwiê̒n nhân zân ản kúng kổ. Khăw hơn 7 năm khaảng chiển, ha kaa̒ng tẳnh kaa̒ng mă̭nh, ko̒n thư̭c zân Fáp ngă̒i kaa̒ng lâm paw thể bi̭ dôô̭ng.

Pớ năm 1953, ti̒nh hi̒nh chiển tlươ̒ng Dôông Zương kỏ tư̒ thăi tối bất lơ̭i cho thư̭c zân Fáp. Lơ̭i zuṷng ka̭ thư̭c zân Fáp kă̭p khỏ khăn, Mi̭ tả thi̒m kắch nhắi paw Viḙ̂t Nam, tăng kươ̒ng biḙ̂n tlơ̭.

Khaảng 7/1953 "Kể hwă̭ch Na Va” ản Hô̭i dôô̒ng Kuốc foo̒ng Fáp thâng kwa hoo̒ng "thi̒m kắch thwát tha khói kuô̭c chiển chănh ớ Dôông Zương tloong zănh zư̭” tloong woo̒ng 18 khaảng. Diếm mẩw chốt kuố kể hwă̭ch la̒ tâ̭p tluung lư̭c lươ̭ng kơ dôô̭ng chiển lươ̭c ớ tôô̒ng pă̒ng Bắc Bô̭, ka̭ kaw diếm lêênh têểnh 44 tiếw dwa̒n, nhă̒m zee̒nh la̭i xư̭ chú dôô̭ng chiển lươ̭c xwăi chwiến ti̒nh thể tlêênh chiển tlươ̒ng Dôông Zương, thư̭c hiḙ̂n to̒n tiển kâng zoong tỉnh kwiết di̭nh ka̭ kỏ diê̒w kiḙ̂n. Ản xư̭ hô̭ tlơ̭ kuố dể kuốc Mi̭, thư̭c zân Fáp xâi zư̭ng Diḙ̂n Biên Fú thă̒nh môô̭ch kử diếm mă̭nh nhất Dôông Zương.

Nhâ̭n thức ho̭ âm mưw, thú dwa̭n kuố thư̭c zân Fáp, tâ̒w khaảng 12/1953, Bô̭ Chỉnh tli̭ kwiết di̭nh bớ Chiển zi̭ch Diḙ̂n Biên Fú pơ̭i thôông kwa fương ản tác chiển "Tẳnh nhănh thẳng nhănh”. Chú ti̭ch Hô̒ Chỉ Minh nhẩn mă̭nh, ni la̒ môô̭ch chiển zi̭ch li̭ch xứ kỏ ỉ ngiḙ̂ kwân xư̭, chỉnh tli̭, ngwa̭i zaw zất kwan tloo̭ng. Bác kăn ză̭n Da̭i tưởng Vo̭ Ngwiên Záp – Bỉ thư Dáng íw, kiêm Tư lêḙ̂nh mă̭t tlâ̭n: "Tlâ̭n ni̒ chắc thẳng hơ ma̭ tẳnh, chăng chắc thẳng chăng tẳnh”.

Pơ̭i tâm nhi̒n chiển lươ̭c. Da̭i tưởng Vo̭ Ngwiên Záp nhâ̭n dố fương ản "Tẳnh nhănh thẳng nhănh” zoong tư̒ iểw tổ chú kwan, chăng tẳnh zả duủng ti̒nh hi̒nh thư̭c lư̭c kuố hal pên, chăng thế dám báw chắc thẳng. Kuổi kuu̒ng, Da̭i tưởng kwiết di̭nh tlâ̒ng tlâ̭n tẳnh, kẻw fảw tha, chwiến fương ản "tẳnh nhănh thẳng nhănh la̭i tẳnh chắc, tiển chắc”.

Ngă̒i 17/3/1954, chiển zi̭ch Diḙ̂n Biên Fú chỉnh thức pắt dâ̒w, kwân ha tiêw ziḙ̂t go̭n kử diếm Him Lam pơ̭i Dôô̭c Lâ̭p, bức haa̒ng kử diếm Bán Kẻw, fả pế kướ ngo̭ fiể Bắc kuố tâ̭p dwa̒n kử diếm Diḙ̂n Biên Fú; ziḙ̂t pơ̭i pắt khôổng hơn 2.000 tên di̭ch, fả hwí 25 tă̒w păl, xwả xố môô̭ch tluung dwa̒n, wi hiếp xân păl Mươ̒ng Thănh. Piroth, Tư lêḙ̂nh fảw binh Fáp ớ Diḙ̂n Biên Fú khái zuu̒ng lư̭w da̭n tư̭ xát bi̒ bất lư̭c tlước fảw binh kuố ha.

Ngă̒i 30/3 – 30/4/1954, kwân ha dôô̒ng lwa̭t tiển kâng ta̒n kử diếm fiể Dôông fân khu tluung tâm thắt chă̭t woo̒ng kwâi, chiê kắch, kiếm xwát xân păl Mươ̒ng Thănh, ha̭n chể tiếp biḙ̂n kuố di̭ch cho tâ̭p dwa̒n kử diếm. Ni la̒ dơ̭t tiển kâng zai zắng, za̒i ngă̒i nhất, kwiết liḙ̂t nhất, găi go nhất, ha pơ̭i di̭ch cheenh ha̒ tơ̒ng tấc tất, tơ̒ng dwa̭n zaw thôông ha̒w. Dă̭c biḙ̂t ta̭i tô̒l C1 ha pơ̭i di̭ch ză̒ng ko ha̒ têểnh 20 ngă̒i , tô̒l A1 ză̒ng ko têểnh 30 ngă̒i. Khăw dơ̭t tẩn kâng thử hal, khu tluung tâm Diḙ̂n Biên Fú ta̒ nă̒m tloong tâ̒m pẳnh kác lwa̭i khuủng kuố ha, kwân di̭ch tlé paw ti̒nh tlaa̭ng bi̭ dôô̭ng, bất tinh thâ̒n kaw dô̭.

Ngă̒i 1 – 7/5/1954, kwân ha tẳnh chiểm ta̒n kử diếm fiể Dôông pơ̭i bớ dơ̭t tôổng kâng kích tiêw ziḙ̂t twa̒n bô̭ tâ̭p dwa̒n kử diếm Diḙ̂n Biên Fú. Paw hô̒i 17 zơ̒ 30 fút ngă̒i 7/5/1954, ha chiểm Xớ Chí hwi kuố di̭ch, tưởng De castries kôô̒ng twa̒n bô̭ Bô̭ Tham mưw pơ̭i binh lỉnh tâ̭p dwa̒n kưt diếm Diḙ̂n Biên Fú fái tha haa̒ng. Lả kơ̒ "Kwiết chiển, kwiết thẳng” kuố kwân dô̭i ha tuung păl tlêênh noóc hâ̒m chí hwi kuố di̭ch. Ngăl tloong têm hôm di̭, kwân ha tiếp tṷc tẩn kâng, fân khu Nam, tẳnh di̭ch thảw chă̭l wê̒l Thươ̭ng La̒w. Têểnh 24 zơ̒ kôô̒ng ngă̒i twa̒n bô̭ kwân di̭ch bi̭ pắt la̒ tu̒ binh.

Khăw tư̒ khaảng nô̭ lư̭c chwấn bi̭ Chiển zi̭ch pơ̭i tlái kwa 55 ngă̒i têm chiển dẩw kiên kươ̒ng, zuṷng kám, ngă̒i 7/5/1954, kwân zân ha tả la̒ dêênh chiển thẳng Diḙ̂n Biên Fú "Lâ̭i lư̒ng dăm châw, chẩn dôô̭ng diḙ̂ kâ̒w”. Twa̒n bô̭ tâ̭p dwa̒n kử diếm Diḙ̂n Biên Fú ản koi la̒ "bất khá chiển ba̭i” tả bi̭ kwân zân ha tẳnh ba̭i.

Teẻnh zả wê̒l ỉ ngiḙ̂ li̭ch xứ kuố chiển thẳng Diḙ̂n Biên Fú, Chú ti̭ch Hô̒ Chỉ Minh pô̭, di̭ "la̒ môô̭ch kải môốc chỏi lo̭i pă̒ng waa̒ng kuố li̭ch xứ”; la̒ bán ănh huu̒ng ka bất tứ kuố chiển chănh nhân zân, "ản gi paw li̭ch xứ zân tôô̭c nhơ môô̭ch Bă̭ch Dă̒ng, môô̭ch Chi Lăng hăi mô̭ch Dôổng Da tloong thể kí XX, pơ̭i ti paw li̭ch xứ thể zởi nhơ môô̭ch chiển kôông chỏi lo̭i tôốch fả thă̒nh chi̒ kuố hḙ̂ thôổng nô zi̭ch thuô̭c diḙ̂ kuố chú ngiḙ̂ dể kuốc”.

Ngươ̒i chí ho̭: Lâ̒n tâ̒w tiên tloong li̭ch xứ, môô̭ch nước thuô̭c diḙ̂ nhó iểw tả tẳnh thẳng môô̭ch nước thư̭c zân huu̒ng mă̭nh. Di̭ la̒, môô̭ch thẳng lơ̭i vé vaang kuố ta̒n lư̭c lươ̭ng hwa̒ bi̒nh, zân chú pơ̭i xa̭ hô̭i chú ngiḙ̂ tlêênh thể zởi.

68 năm i ta̒ ti kwa kế pớ ngă̒i lả kơ̒ "Kwiết chiển – Kwiết thẳng” kuố kwân dô̭i ha tuung păl tlêênh noóc hâ̒m tưởng De castries. Kế pớ chiển thẳng "chẩn dôô̭ng diḙ̂ kâ̒w, lư̒ng lâ̭i dăm châw”, dất nước kwa kơ no̒ biển kổ li̭ch xứ, zân tôô̭c Viḙ̂t Nam taang tiếp tṷc ti lêênh tlêênh hă̒nh tli̒nh mởi. Mé chiển thẳng Diḙ̂n Biên Fú, dă̭c biḙ̂t la̒ tinh thâ̒n da̭i dwa̒n kết twa̒n zân tôô̭c tloong chiển zi̭ch li̭ch xứ ni̒ xḙ ma̭i la̒ môô̭ch biếw hiḙ̂n xinh dôô̭ng kuố chú ngiḙ̂ ănh huu̒ng kắch maa̭ng Viḙ̂t Nam thơ̒i da̭i Hô̒ Chỉ Minh. Môốc xon di̭ tlớ thă̒nh ba̒i hoo̭c kinh ngiḙ̂m kỏ tỉnh ngwiên tắc, kỏ ỉ ngiḙ̂ lỉ lwâ̭n pơ̭i thư̭c tiḙ̂n khu hôô̭ng, taang ản chắt loo̭c pơ̭i bâ̭n zuṷng tloong kôông kuô̭c xâi zư̭ng pơ̭i báw bḙ̂ Tố kuốc ngă̒i măi. Pớ di̭ tiển lêênh thư̭c hiḙ̂n thă̒nh kâng xư̭ ngiḙ̂p kôông ngiḙ̂p hwả, hiḙ̂n da̭i hwả dất nước, bi̒ mṷc tiêw zân ză̒w, nước mă̭nh, dân chú, kâng bă̒ng, băn minh.


KÁC TIN KHÁC


Ko̒n ngwiên wḙn kỉ ức wê̒l tlâ̭n chiển Tô̒l A1

Té năm 1934, năm năi zu̒ i ta̒ 90 thuối mé ka̭ kế la̭i ta̒n ngă̒i kôô̒ng pơ̭i dôô̒ng dô̭i tẩn kôông Tô̒l A1 ớ chiển tlươ̒ng Diḙ̂n Biên Fú kắhc ni tlo̒n 70 năm, tôi mă̭t kuố kư̭w chiển binh (KCB) Mai Da̭i Xả ớ tố 7, fươ̒ng Dôô̒ng Tiển (TF Hwa̒ Bi̒nh) nhơ kỏ kúi, zoo̭ng pô̭ tlớ dêênh mă̭nh mḙ nhơ ka̭ 20 thuối thăi kâ̒m khủng, choo̭ng zâ̭l pớ chiển ha̒w hô xung foong…