(HBDT) – Kỏ lḙ ít ngươ̒i mắt, bớ năm 1975 mă̭c zu̒ chươ ản tiên chiê̒n, kwáng bả, internet i chươ kỏ, nhưng da̒ kỏ rất nhê̒w mo̭l thi̒m dêểnh ngí zươ̭ng, fṷc hô̒i khức khwé ta̭i hỏl khwảng Kim Bôi. Nơi ni̒ kắch thú dô Ha̒ Nô̭i 70km, kắch thă̒nh fổ Hwa̒ Bi̒nh 30km, ảng khả rất thwâ̭n lơ̭i cho zu kheéch di la̭i bă̒ng ô tô va̒ ká xe mẳi.
Hỏl
khwảng Kim Bôi ản vỉ la̒ nguô̒n "wa̒ng tlẳng” kuố hwiḙ̂n dớ fát chiến
zu li̭ch. Thew ngiên kửw kuố kác nha̒ khwa hoo̭c, tác khwảng Kim Bôi ản
xwất lô̭ bớ viế dả bôl kỏ thuối diḙ̂ chất khwáng 250 tliḙ̂w năm, ản
fun lêênh ớ nhiḙ̂t dô̭ 36,5oC, khi lêênh tlêênh nhiḙ̂t dô̭ bớ 34 –
360C. Kwa kiếm ngiḙ̂m, nguô̒n tác khwảng Kim Bôi kỏ dú tiêw
chấn zu̒ng la̒ tác oỏng zái khát, zái nhiḙ̂t. Tác zu̒ng ngâm mo̭l kỏ
tác zṷng la̒ mi̭n, tlẳng da, diê̒w tli̭ kác chửng bêḙ̂nh wa̒i da nhơ
cha̒m, vắi nê̒n, kác khḙw zo fẩw thwâ̭t... Wa̒i tha thă̒nh fâ̒n tác kỏ
chưở môô̭ch iểw tổ dă̭c biḙ̂t, dỏ la̒ silic kỏ tác zṷng diê̒w tli̭
môô̭ch xổ bêḙ̂nh nhơ viêm khớp, dươ̒ng ruô̭t, za̭ ză̒i, hwiết áp.... Nhửng
tiê̒m năng rỉ dang ản kác zwănh ngiḙ̂p ngiên kửw, dâ̒w tư khai thác, tư̒ng
bước ta̭w tha ziḙ̂n ma̭w mởi cho zu li̭ch Kim Bôi.
Dêểnh kôô̒ng hwiḙ̂n Kim Bôi, zu
kheéch kỏ thế thái mải lươ̭ cho̭n kác diếm zu li̭ch da̒ va̒ dang khai
thác hiḙ̂w kwá nguô̒n "wa̒ng tlẳng” nhơ: Kheéch xa̭n Kôông dwa̒n Viḙ̂t Nam,
Tlung tâm diê̒w zươ̭ng ngươ̒i kỏ kôông Kim Bôi, khu ngí zươ̭ng Hwa Viên,
Resort An La̭c hăi Serena Resort Kim Bôi tiêw chấn 4 khaw dâ̒w tiên ớ ni.
Ngí ở ni zu kheéch xḙ ản thwá
khức thẳm thư za̭n, chăm xoóc kơ thế. Kác zi̭ch vṷ thẳm ớ ni khả da
za̭ng. Ó chí thẳm tloong tác khwảng noỏng, ba̭n kỏ thế thẳm tloong
xṷc xwẳi kả nhân, thẳm âm zương, thẳm tiê... Mối zi̭ch vṷ kỏ zả ká
khác kha̒ zoong la̭i kác chái ngiḙ̂m bố ích. Khôông zan deenh kweenh hỏl
khwảng thươi dḙp. Zu kheéch ko̒n ản
thướng thức nhửng mỏn ăn dă̭c xán nHwa̒ Bi̒nh nhơ: kô̭ lả, choóc tlu nổ
lả lô̒m, keenh thi̭ ka nổ văng chuô, ka dô̒l nổ chuổi, thi̭t bê nảng, kơm
nổ ôổng, dắc dô̒ chẩm loo̒ng kả...
Di ngí zươ̭ng, thẳm tác khwảng baw
zi̭p kuổi twâ̒n hwă̭c nhửng zi̭p ngí lḙ̂ rất lỉ tướng dớ ha fṷc hô̒i
khức khwé, lể la̭i năng lươ̭ng dớ tiếp tṷc chinh fṷc nhửng thứ thắch
mởi.
PV
Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.
Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?
Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.
Xa̭ Foong Fủ la̒ bu̒ng tất kuố văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. bán Mươ̒ng Kwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ – pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản ta̒n foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n tang kôô̒ng pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng Khu báw tô̒n khôông zan văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng, xỏm Lwi̭ Ái, hưởng têểnh fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, nơng kaw tơ̒i khôổng mo̭l zân.
Ớ bu̒ng Mươ̒ng Chiê̒ng, thi̭ tlẩn Vṷ Bán (La̭c Xơn) kỏ môô̭ch lḙ̂ hô̭i dă̭c xắc ản tố tlức kử 3 năm 1 lâ̒n, di̭ la̒ lḙ̂ hô̭i dê̒n Tlươ̒ng Kha̭. Dê̒n ớ tlêênh pơ̭ khôông Pưới, ớ khân khươ̭ keẻnh tôô̒ng Mươ̒ng Tla̒w, thơ̒ 3 bi̭ thâ̒n Kun Zo̒l la̒ mo̭l chwiên báw tlơ̭ nôông ngiḙ̂p, dă̭i zân la̒ tôô̒ng la̒ na̒, tỏn dác tưởi tôô̒ng na̒, kâl lo̭, lôông kâl pôông, chuông pái, báw tlơ̭ muô̒ ma̒ng, ản nhân zân tloong bu̒ng tôn la̒ thă̒nh hwa̒ng.