Văn hwả - Zu li̠ch

Báw tô̒n, fát hwi nét dôô̭c dảw tlang fṷc zân tôô̭c Môông

Thử tư, 7/12/2022 | 3:22:44 Khwô̠ng

(HBDT) - Mo̭l Môông kuố tính khôổng chú iểw ớ 2 xa̭ Hang Kiê, Pa̒ Ko̒ (Mai Châw). Tlang fṷc tliê̒n thôổng kuố mo̭l Môông ản xứ zṷng tư̒ ki̭ thwâ̭t thú kôông pơ̭i ki̭ thwâ̭t ta̭w hi̒nh hwa băn dôô̭c dảw. Di̭ la̒ ki̭ thwâ̭t thêw, chuông, gép pái, gép kim lwa̭i, ki̭ thwâ̭t in xáp oong. Xư̭ foong fủ wê̒l ki̭ thwâ̭t chăng chí fán ẳnh zả tli̭ kuố tlang fṷc mo̒ ko̒n fán ẳnh tli̒nh dô̭ xảng ta̭w, ki̭ thwâ̭t thú kôông kôô̒ng pơ̭i khá năng thấm mi̭ kuố dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c.


Mo̭l zân xỏm hang Kiê, xa̭ Hang Kiê (Mai Châw) mă̭c tlang fṷc tliê̒n thôổng tloong kuô̭c khôổng ha̒ng ngă̒i. 

Tlang fṷc kuố zân tôô̭c Môông hwiḙ̂n Mai Châw twi kỏ nét tương dôô̒ng wê̒l ki̭ thwâ̭t kắch băl, kiếw wẳl, kiếw ảw pơ̭i kác ngă̒nh Môông khác, xoong i kỏ xư̭ khác ha̒, zoong dẩw ẩn tluổ. Tlang fṷc kố tliê̒n kuố nam zởi zân tôô̭c Môông tương dổi chôổng ha̒. Te̒w ản la̒ pớ pái lănh, kỏ kă̒w cha̒m hăi mă̒w zâ̒m, môô̭ch bô̭ tlang fṷc chú iểw gô̒m ảw nam "tlo zơ̒”, kwâ̒n nam (tli) kôô̒ng pơ̭i zâi puô̭c thắt lâng. Tlang fṷc nư̭ kố tliê̒n gô̒m wẳl "ta”, ảw xé ngư̭c "tlo pô”, iểm, xa̒ ka̭p "chôông”, tlang khức chú iểw pă̒ng pa̭c, thắt lâng, khăn kwẩn tlôốc… 

Kôô̒ng pơ̭i xư̭ dối mởi, fát tliến chung, dơ̒i khôổng bâ̭t chất kuố mo̭l zân 2 xa̭ Hang Kiê, Pa̒ Ko̒ tơ̒ng pước tối thăi, wiḙ̂c tlaw dối, zaw lưw văn hwả ản bớ hôô̭ng, zu li̭ch fát tliến. Mé ta̒n nét văn hwả tliê̒n thôổng pô̭ chung kôô̒ng pơ̭i tlang fṷc dôô̒ng ba̒w Môông ngă̒i ka̒ng mai môô̭ch. Tí tiḙ̂n zṷng, thăi bi̒ pái lănh tư̭ chuông, dôô̒ng ba̒w Môông cho̭n muô pái wê̒l la̒ tlang fṷc, hwa băn in, thêw khă̭n, thăi tối xo pơ̭i tliê̒n thôổng, Xổ lươ̭ng ngḙ̂ nhân, mo̭l lưw zư̭ ta̒n kác tli thức zân zan, ki̭ thwâ̭t ta̭w tha bô̭ tlang fṷc tliê̒n thôổng ngă̒i ka̒ng ít ti… 

Dôô̒ng chỉ Lưw Hwi Linh, Fỏ Zảm dôốc Xớ VH,TT&ZL cho hăi: Tloong ta̒n kác năm kwa, hưởng têểnh mṷc tiêw chung kuố xư̭ ngiḙ̂p văn hwả ản nêw tloong Ngi̭ kwiết T.Ư 5 (khwả VIII), Xớ i ta̒ tham mưw WBNZ tính ză̒nh xư̭ kwan tâm, tlủ tloo̭ng kôông tác báw tô̒n, fát hwi pơ̭i khai thác zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c thiếw xổ, tloong di̭ kỏ zi xán văn hwả tlang fṷc zân tôô̭c Môông. Tloong ta̒n kác tlương tli̒nh, kể hwă̭ch, dê̒ ản fát tliến KT-XH ớ 2 xa̭ Hang Kiê, Pa̒ Ko̒, nô̭i zung báw tô̒n ta̒n kác zả tli̭ văn hwả pơ̭i di̭nh hưởng fát tliến zu li̭ch ka̭ no̒ i ản kwan tâm. Tính ta̒ tố tlức thă̒nh kôông hô̭i ngi̭ xúc tiển dâ̒w tư zu li̭ch 2 xa̭. Thôông kwa xư̭ kiḙ̂n i ta̒ kwáng bả ản tiê̒m năng, thể mă̭nh, tliê̒n thôổng văn hwả, Xư̭ fát tliến zu li̭ch kuố 2 xa̭ kẻw thew xư̭ fát tliến kuố ta̒n kác mă̭t ha̒ng thú kôông tliê̒n thôổng fṷc bṷ zu li̭ch. Mo̭l zân ta̒ bâ̭n zṷng khẻw lẻw kác zả tli̭ kuố zi xán paw fát tliến zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ớ diḙ̂ fương, nhơ la̒ tha kác lwa̭i hi̒nh zu li̭ch tlái ngiḙ̂m: wḙ xáp oong tlêênh nê̒n tlang fṷc zân tôô̭c, tlái ngiḙ̂m kắch chuông, thêw, nhuô̭m tlang fṷc tliê̒n thôổng.. Xớ i ta̒ tố tlức kiếm kê tlang fṷc zân tôô̭c Môông 2 xa̭ Hang Kiê, Pa̒ Ko̒, teẻnh zả ản thư̭c tla̭ng, tống hơ̭p lâ̭p zănh mṷc zi xán wê̒l tlang fṷc zân tôô̭c Môông. Pớ di̭ tham mưw tli̒nh WBNZ tính cho chú tlương lâ̭p hô̒ xơ zi xán fi bâ̭t thế wê̒l ki̭ thwâ̭t wḙ xáp oong tlêênh tlang fṷc zân tô̭c Môông. 

Tí thư̭c hiḙ̂n tốt hơn nươ kôông tác báw tô̒n, fát hwi, khai thác zả tli̭ zi xán văn hwả tlang fṷc zân tôô̭c Môông, tloong thơ̒i zan têểnh, ngă̒nh văn hwả tăng kươ̒ng kôông tác fổi hơ̭p khươ̭ kác kấp, ngă̒nh, kwan tâm bổ tlỉ nguô̒n nhân lư̭c cho kôông tác báw tô̒n zi xán văn hwả, kỏ chỉnh xắch ưw tiên kon ủn zân tôô̭c Môông, da̭i ngô̭, tôn binh ngḙ̂ nhân zói. Pên keḙnh di̭, tấi mă̭nh zởi thiḙ̂w, kwáng bả kải thôốch, zả tli̭ văn hwả, li̭ch xứ bô̭ tlang fṷc tliê̒n thôổng têểnh kác tơ̒ng lớp nhân zân. Kỏ zái fáp kwi hwă̭ch, fát tliến bu̒ng ngwiên liḙ̂w lôông kâl lănh. Ngiên kửw, fṷc hô̒i hwa văn kố pơ̭i báw tô̒n ki̭ thwâ̭t ta̭w hwa văn. Dă̭c biḙ̂t, tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ kác hwa̭t dôô̭ng báw tô̒n gẳn pơ̭i fát tliến zu li̭ch, zoong tlang fṷc kuố mo̭l Môông tlớ thă̒nh xán fấm zu li̭ch dôô̭c dảw, hấp zâ̭n, thu hút zu kheéch, kóp fâ̒n fát tliến KT-XH tlêênh diḙ̂ pa̒n.

KÁC TIN KHÁC

Liên hwan ngḙ̂ thwâ̭t kwâ̒n tlủng lư̭c lươ̭ng bṷ tlang kôô̒ng pơ̭i thănh niên, xinh biên tính Hwa̒ Bi̒nh lâ̒n thử X, năm 2024
Zu li̭ch ngí zươ̭ng, chăm xoóc khức khwé lêênh ngôl
Ẩn tươ̭ng zu li̭ch thă̒nh fổ pên khôông Da̒
Ẩn tươ̭ng mô hi̒nh zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Hwiḙ̂n La̭c Xơn tlung khức báw tô̒n zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng

Tơ̒ng kỏ ka̭ thew zoo̒ng thơ̒i zan, tư̒ nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch thất chwi̒ê̒n. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương tlong tính. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ tí báw tô̒n pơ̭i fất hwi zi xán văn hwả (ZXVH).

Xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng ớ hwiḙ̂n Tân La̭c

Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.

Tô̭l Ngḙ̂ nhân Ưw tủ tâm hwiết xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c

Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.

Hwiḙ̂n Kaw Foong: Khai thác lơ̭i thể tí fát tliến zu li̭ch pê̒n bư̭ng

Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.

Hwiḙ̂n Mai Châw khơi nguô̒n văn hwả dớ fát chiến zu li̭ch

Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.

Hwiḙ̂n La̭c Xơn nhân rôô̭ng mô hi̒nh kác kâw la̭c bô̭ báw tô̒n, fát hwi zả tli̭ zi xán văn hwả

Vươ̒ la̒ diếm kă̭p văn hwả, kác kâw la̭c bô̭ (KLB) báw tô̒n fát hwi zả tli̭ văn hwả tlêênh diḙ̂ ba̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn ko̒n lad dươ̭c thưư̭c hă̒nh, môi tlươ̒ng cho ngḙ̂ nhân, nhưửng ngươ̒i am hiếw va̒ iêw thích văn hwả zân tôô̭c xinh hwa̭t, tâ̭p liḙ̂n, tlaw dối kinh ngiḙ̂m, ki̭ năng va̒ chiê̒n ră̭i cho thể hḙ̂ tlé.