(HBDT) - Hwiḙ̂n Iên Thwí kỏ tlêênh 61 va̭n zân, 7 zân tô̭c fê̒w khinh khôổng, tloong rỉ mo̭l Mươ̒ng chiểm 69,22%, mo̭l Kinh chiểm 30%. Mối zân tôô̭c dê̒w kỏ bán xắc văn hwả riêng, dôô̭c dảw, ta̭w rêênh nê̒n văn hwả da za̭ng, foong fủ.
Kác KLB hwiḙ̂n Iên Thwí zaw lưw văn ngḙ̂ báw tô̒n fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tô̭c.
Nhửng năm kwa, kôông tác zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c tlêênh diḙ̂ ba̒n ản hwiḙ̂n xác di̭nh la̒ nhiḙ̂m vṷ thươ̒ng xwiên, kóp fâ̒n tiên chiê̒n, fố biển va̒ chiến khai thư̭c hiḙ̂n hiḙ̂w kwá chú chương kuố Dáng, chỉnh xắch fáp lwâ̭t kuố Nha̒ nước. Hwiḙ̂n wí da̒ lă̒nh da̭w, chí da̭w kác kấp tiên chiê̒n, kwản chiḙ̂t kác chú chương, chỉnh xắch wê̒l kôông tác báw tô̒n va̒ fát hwi zi xán văn hwả (ZXVH).
Vởi nhửng zái fáp tích kư̭c, vổn ZHVH vâ̭t thế, fi vâ̭t thế tlêênh diḙ̂ ba̒n hwiḙ̂n Iên Thwí ản khơi zâ̭l, báw tô̒n va̒ fát hwi. Hwiḙ̂n kỏ 12 zi tích va̒ zănh lam thẳng kắnh da̒ ản kôông nhâ̭n, tloong rỉ 9 zi tích, zănh lam kấp tính, 3 zi tích zănh lam kấp kwuốc za. Bớ năm 2018 dêểnh chi̒ ni̒, bă̒ng kác nguô̒n vổn da̒ tluu̒ng tu, tôn ta̭w môô̭ch xổ zi tích nhơ: chuô̒ Hang, di̒nh Thươ̭ng (xa̭ Iên Tli̭), di̒nh Fú Vḙ̂ (xa̭ Dwa̒n Kết). Zư̭ ản tôn ta̭w, tu bố, zi tích li̭ch xứ chuô̒ Tác Dức (xa̭ La̭c Thi̭nh) bớ nguô̒n xa̭ hô̭i hwả da̒ ản UBNZ tính fê zwiḙ̂t ta̭i Kwiết di̭nh xổ 478/QĐ-UBND ngă̒i 15/3/2022.
Tloong hwa̭t dôô̭ng báw tô̒n ZXVH fi vâ̭t thế, hwiḙ̂n dấi meḙnh kiếm kê, ghi zănh, chiê̒n ră̭i va̒ fát hwi ZXVH, tôn vinh kác ngḙ̂ nhân. Tlêênh diḙ̂ ba̒n kỏ 115 dô̭i văn ngḙ̂ xỏm, bán; thă̒nh lâ̭p ả KLB chiêng Mươnf xa̭ La̭c Xi̭, xa̭ Hư̭w Lơ̭i, KLB hát che̒w xa̭ Ngoo̭c Lương; KLB Mo Mươ̒ng hwiḙ̂n Iên Thwí. Kwan tâm chiê̒n ră̭i, báw lưw, chaw chwiê̒n ZXVH da̒ thă̒nh lâ̭p kác KLB "Zư̭ zi̒n, fát hwi zả tli̭ bán xắc văn hwả zân tô̭c Mươ̒ng" ớ kác xa̭ Da Fúc, La̭c Lương, La̭c Xi̭; kướ ha̒ng "Tlang fṷc ảw za̒i - tlang fṷc O đô̒ng" xa̭ La̭c Thi̭nh. Tloong hwiḙ̂n kỏ 2 ngḙ̂ nhân Mo Mươ̒ng ản vinh zănh "Ngḙ̂ nhân Ưw tủ" lỉnh vư̭c ZXVH.
Kôông tác báw tô̒n vổn ZXVH ản gẳn kôô̒ng thể meḙnh zu li̭ch diḙ̂ fương. Tlêênh diḙ̂ ba̒n kỏ da za̭ng diếm zu li̭ch tâm linh thu hút kheéch zu li̭ch nhơ: chuô̒ Hang (xa̭ Iên Tli̭), chuô̒ Tacd Dức (xj La̭c Thi̭nh), zănh thẳng hang Rác - dôô̭ng Thiên tôn (xa̭ Ngoo̭c Lương), di̒nh Xa̒m (xa̭ Fủ La̭i)... Thôông kwa báw tô̒n, fát hwi kác ZXVH da̒ tác dôô̭ng tích kư̭c dêểnh nhê̒w lỉnh vư̭c kuố dơ̒i khôổng xa̭ hô̭i, la̒ thăi dối ziḙ̂n maw va̒ nơơng kaw dơ̒i khôổng văn hwả tinh thâ̒n kuố nhân zân, kóp fâ̒n kuúng kổ khổi da̭i do̒n kết to̒n zân, thư̭c hiḙ̂n thẳng lơ̭i kác nhiḙ̂m vṷ chỉnh tli̭ KT-XH tlêênh diḙ̂ ba̒n.
Tơ̒ng kỏ ka̭ thew zoo̒ng thơ̒i zan, tư̒ nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch thất chwi̒ê̒n. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương tlong tính. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ tí báw tô̒n pơ̭i fất hwi zi xán văn hwả (ZXVH).
Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.
Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.
Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.
Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.
Vươ̒ la̒ diếm kă̭p văn hwả, kác kâw la̭c bô̭ (KLB) báw tô̒n fát hwi zả tli̭ văn hwả tlêênh diḙ̂ ba̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn ko̒n lad dươ̭c thưư̭c hă̒nh, môi tlươ̒ng cho ngḙ̂ nhân, nhưửng ngươ̒i am hiếw va̒ iêw thích văn hwả zân tôô̭c xinh hwa̭t, tâ̭p liḙ̂n, tlaw dối kinh ngiḙ̂m, ki̭ năng va̒ chiê̒n ră̭i cho thể hḙ̂ tlé.
