.jpg)
(HBDT) – Xa̭ Tân Vinh (Lương Xơn) la̒ môô̭ch tloong nhửng diḙ̂ fương kỏ foong tla̒w văn ngḙ̂ kwâ̒n chủng fát chiến meḙnh kuố hwiḙ̂n. Thôông kwa kác thiểng hát, diḙ̂w muổ da̒ kóp fâ̒n zư̭ zi̒n va̒ fát hwi bán xắc zân tôô̭c Mươ̒ng. Nhửng zả tli̭ van hwả dă̭c xắc kuố mo̭l Mươ̒ng zoong la̭i khức khôổng mởi tloong dơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho ngươ̒i zân, kóp fâ̒n kwan tloo̭ng tloong foong tla̒w xâi zư̭ng dơ̒i khôổng văn hwả mởi.
Dô̭i Chiêng kuố xa̭ Tân Vinh (Lương Xơn) tích kư̭c tâ̭p liḙ̂n dớ tham za biếw ziḙ̂n ta̭i kác ngă̒i lḙ̂ lởn tlêênh diḙ̂ ba̒n.
Chi̭ Fu̒ng Thi̭ Kim Thwí, kản bô̭ văn hwả xa̭ Tân Vinh chiê xé: Xa̭ kỏ 85% zân xổ la̒ mo̭l Mươ̒ng. Văn hwả Mươ̒ng da za̭ng, dôô̭c dảw. Tloong thơ̒i zan kwa, kấp wí, chỉnh kwiê̒n xa̭ Tân Vinh kwan tâm dă̭c biḙ̂t dêểnh wiḙ̂c zư̭ zi̒n bán xắc văn hwả zân tôô̭c thôông kwa foong tla̒w văn hwả, văn ngḙ̂ kwâ̒n chủng. To̒n xa̭ kỏ 6 dô̭i văn ngḙ̂ kwâ̒n chủng, 1 dô̭i văn ngḙ̂ UBND xa̭. Mối dô̭i kỏ 15 – 20 ziḙ̂n viên kwâ̒n chủng. Xwất fát bớ dam mê ka hát, kác tha̒nh viên tloong dô̭i tư̭ doỏng kóp thiê̒n dớ hwa̭t dôô̭ng. Nhửng ba̒i ka, diḙ̂w muổ zo chỉnh kác tha̒nh viên tư̭ za̒n zư̭ng, biếw ziḙ̂n ta̭i kác ngă̒i lḙ̂ kí niḙ̂m lởn nhơ: Thết Ngwiên Dản, ngă̒i Kwuốc tể Fṷ nư̭ 8/3, ngă̒i Kwuốc khảnh 2 – 9...
Wiḙ̂c báw tô̒n Chiêng Mươ̒ng ản kwan tâm, ha̒ng năm UBND xa̭ Tân Vinh tố chức kiếm kê xổ lươ̭ng ching kỏ tloong kác hô̭ zân. Ka̭ ni̒ tloong xa̭ kỏ 12 chiêng kố, 72 chiêng thươ̒ng. Mối xỏm tha̒nh lâ̭p ản môô̭ch kâw la̭c bô̭ chiêng. To̒n xa̭ kỏ 30 ngḙ̂ nhân chiêng, ni chính la̒ lư̭c lươ̭ng noo̒ng kốt chiê̒n ră̭i chiêng cho lớp tlé.
Ngươ̒i zân xa̭ Tân Vinh luôn kỏ ỉ thức zư̭ zi̒n nhửng la̒n diḙ̂w zân ka, hát Xắc Buô̒, Bô̭ Meḙnh, hát Dúp va̒ kác diḙ̂w muổ zân zan Mương kỏ tlêênh diḙ̂ ba̒n. Nhửng ba̒i hát, diḙ̂w muổ, kác tiết mṷc văn ngḙ̂ do kác dô̭i văn ngḙ̂ za̒n zư̭ng, biếw ziḙ̂n thư̭c xư̭ hấp zâ̭n thu hút nhân zân thew ngỏ. Nôi zung kác tiết mṷc dê̒w fán ánh chú chương, chỉnh xách kuố Dáng, Nha̒ nước, ka ngơ̭i xư̭ dối thăi kuố kwê hương.
Ti̒nh iêw tha thiết văn hwả Mươ̒ng, xư̭ xảng ta̭w tloong kách thế hiḙ̂n zoong la̭i nhê̒w thee̒nh kôông tloong foong tla̒w văn ngḙ̂ kwâ̒n chủng kuố xa̭. Năm 2018, xa̭ Tân Vinh tham za Hô̭i thi̭ tiên chiê̒n, kố dôô̭ng kuố hwiḙ̂n da̭t zái A to̒n do̒n kṷm vu̒ng hwiḙ̂n; năm 2019, da̭t zái Nhi̒ to̒n do̒n Hô̭i thi "Kâw la̭c bô̭ za di̒nh fát chiến bê̒n vưng” hwiḙ̂n Lương Xơn...
Foong ta̒w văn ngḙ̂ kwâ̒n chủng ó chí la̒ foong fủ dơ̒i khôổng tinh thâ̒n kuố ngươ̒i zân fṷc vṷ hiḙ̂w kwá nhiḙ̂m vṷ chỉnh tli̭ kuố diḙ̂ fương, nỏ ko̒n la̒ kêênh chiê̒n thṷ nhửng nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c cho thể hḙ̂ tlé. Chi̭ Dinh Thi̭ Hwḙ̂, tha̒nh viên dô̭ivăn ngḙ̂ UBND xa̭ chiê xé: La̒ tha̒nh viên tlé thuối, tôi luôn fẩn dẩw liḙ̂n tâ̭p kác la̒n diḙ̂w zân ka va̒ deẻnh chiêng Mươ̒ng. Khi̒ dâ̒w, ủn ma̭ng dâ̒n tôi deẻnh chiêng ko̒n chươ dủng, râ̒n râ̒n ản kác bả, kác ma̭ng chiê̒n ră̭i, mo̭i ngươ̒i ô ngăi i la̒ ản thwâ̒n thṷc. Wiḙ̂c thi̒m hiếw va̒ liên tâ̭p chiêng ku̒ng như kác tiết mṷc zân zan zúp ủn ma̭ng dâ̒n tôi hiéw hơn wê̒l zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng.
Thu Thwí
Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.
Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?
Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.
Xa̭ Foong Fủ la̒ bu̒ng tất kuố văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. bán Mươ̒ng Kwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ – pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản ta̒n foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n tang kôô̒ng pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng Khu báw tô̒n khôông zan văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng, xỏm Lwi̭ Ái, hưởng têểnh fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, nơng kaw tơ̒i khôổng mo̭l zân.
Ớ bu̒ng Mươ̒ng Chiê̒ng, thi̭ tlẩn Vṷ Bán (La̭c Xơn) kỏ môô̭ch lḙ̂ hô̭i dă̭c xắc ản tố tlức kử 3 năm 1 lâ̒n, di̭ la̒ lḙ̂ hô̭i dê̒n Tlươ̒ng Kha̭. Dê̒n ớ tlêênh pơ̭ khôông Pưới, ớ khân khươ̭ keẻnh tôô̒ng Mươ̒ng Tla̒w, thơ̒ 3 bi̭ thâ̒n Kun Zo̒l la̒ mo̭l chwiên báw tlơ̭ nôông ngiḙ̂p, dă̭i zân la̒ tôô̒ng la̒ na̒, tỏn dác tưởi tôô̒ng na̒, kâl lo̭, lôông kâl pôông, chuông pái, báw tlơ̭ muô̒ ma̒ng, ản nhân zân tloong bu̒ng tôn la̒ thă̒nh hwa̒ng.
.jpg)
