Năm hoo̭c 2023 - 2024, Tlươ̒ng mâ̒m non Bắc Xơn, xa̭ Hu̒ng Xơn, hwiḙ̂n Kim Bôi kỏ 247 dét, chiê thă̒nh 11 nhỏm, lớp. Nha̒ tlươ̒ng kỏ 36 kản bô̭ kwán lỉ, zảw biên, nhân biên; 96,4% dét la̒ mo̭l zân tôô̭c Mươ̒ng pơ̭i zân tôô̭c Zaw. Pên keḙnh la̒ tốt kôông tác chăm xoóc, zaw zṷc dét kon thẻw dủng kwi di̭nh, nha̒ tlươ̒ng ko̒n ta̭w dẩw ẩn pơ̭i mô hi̒nh zi̒n zư̭, fát hwi bán xắc văn hwả Mươ̒ng.
Tơ̒ng kỏ ka̭ thew zoo̒ng thơ̒i zan, tư̒ nét văn hwả dă̭c xắc kuố zân tôô̭c Mươ̒ng ớ tlước ngwi kơ mai môô̭ch thất chwi̒ê̒n. Kôô̒ng pơ̭i ta̒n diḙ̂ fương tlong tính. Kấp wí, tlỉnh kwiê̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn tliến khai zái fáp dôô̒ng bô̭ tí báw tô̒n pơ̭i fất hwi zi xán văn hwả (ZXVH).
Nểw nhơ Tân La̭c ản koi la̒ bu̒ng lo̭I kuố kải nôi văn hwả Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh thi̒ xa̭ ớ Foong Fủ la̒ thú fú văn hwả Mươ̒ng kuố hwiḙ̂n Tân La̭c. La̒ng Mươ̒ng Lwi̭ Ái, xa̭ Foong Fủ - pu̒ng ko̒n lưw zư̭ ản hâ̒w nhơ ko̒n ngwiên bán foong tṷc tâ̭p kwản tloong tơ̒i khôổng kuố mo̭l Mươ̒ng Pi. Hwiḙ̂n Tân La̭c i ta̒ lươ̭ cho̭n xỏm Lwi̭ Ái tí xâi zư̭ng khôông zan báw tô̒n văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng. Hwiḙ̂n tang cheenh thú xư̭ kwan tâm úng hô̭ kuố tính, tê̒w pơ̭i ta̒n dơn bi̭ liên kwan xâi zư̭ng kwi hwă̭ch báw tô̒n khôông zan văn hwả Mươ̒ng tê̒w pơ̭i fát tliến ta̒n xán fấm zu li̭ch, kái thiḙ̂n tơ̒i khôổng mo̭l zân.
Tư̒ lâ̒n tô̭l eenh tloong ta̒n xư̭ kiḙ̂n văn hwả kuố tính, kuố hwiḙ̂n pơ̭i ớ khu mo̭l mươ̒ng Vôi, thi̭ tlẩn Pa Ha̒ng Dô̒i (La̭c Thwí) pơ̭i bai tlo̒ biên da̭w ta̒n tiết mṷc văn ngḙ̂. Khânh ni nhất, eenh tlư̭c tiếp biếw ziḙ̂n ớ Lḙ̂ khai hô̭i chuô̒ Tiên năm 2024, xa̭ Fủ Ngiḙ̂… Ngḙ̂ nhân Ưw tủ ko̒n éw thuối Ngwiḙ̂n Mă̭nh Twẩn ka̭ no̒ i tí la̭i cho ta̒n tôi ẩn tươ̭ng wê̒l môô̭ch ngḙ̂ xi̭ pui pé, tâm hwiết, ta̒i năng, kỏ tư̒ toỏng kóp tloong xưw tâ̒m, khôi fṷc pơ̭i báw tô̒n ta̒n zả tli̭ văn hwả zân tôô̭c.
Kôô̒ng pơ̭i lơ̭i thể wê̒l diê̒w kiḙ̂n tư̭ nhiên, zi tích li̭ch xứ, văn hwả, zănh lam thẳng kắnh, ta̒n năm kwa, hwiḙ̂n Kaw Foong i ta̒ tliến khai dôô̒ng bô̭ ta̒n zái fáp khai thác tiê̒m năng tí fát tliến zu li̭ch. Ban Chấp hă̒nh Dáng bô̭ hwiḙ̂n (khwả XXVII) ban hă̒nh Ngi̭ kwiết khổ 04-NQ/HU, ngă̒i 22/11/2017 wê̒l fát tliến zu li̭ch hwiḙ̂n zaw dwa̭n 2017 - 2020, di̭nh hưởng têểnh năm 2030.
Mai Châw la̒ hwiḙ̂n vuu̒ng kaw, nhêw zân tôô̭c khinh khôổng nhơ Thải, Mươ̒ng, Kinh, Zaw, Môông… Mối zân tôô̭c kỏ nét văn hwả riêng ta̭w rêênh xư̭ da za̭ng, dôô̭c dảw. Xác di̭nh ản thể meḙnh kuố diḙ̂ fương, hwiḙ̂n Mai Châw luôn kwan tâm báw tô̒n, zư̭ zi̒n va̒ fát hwi zả tli̭ văn hwả kác zân tôô̭c dớ văn hwả tlớ thee̒nh "do̒n nuô̒ng” fát chiến zu li̭ch, bớ rỉ fát chiến kinh tể – xa̭ hô̭i, nơơng kaw dơ̒i khôổng nhân zân.
Vươ̒ la̒ diếm kă̭p văn hwả, kác kâw la̭c bô̭ (KLB) báw tô̒n fát hwi zả tli̭ văn hwả tlêênh diḙ̂ ba̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn ko̒n lad dươ̭c thưư̭c hă̒nh, môi tlươ̒ng cho ngḙ̂ nhân, nhưửng ngươ̒i am hiếw va̒ iêw thích văn hwả zân tôô̭c xinh hwa̭t, tâ̭p liḙ̂n, tlaw dối kinh ngiḙ̂m, ki̭ năng va̒ chiê̒n ră̭i cho thể hḙ̂ tlé.
Tính Hwa̒ Bi̒nh ản hăi dẳi têểnh la̒ bu̒ng tất kỏ bê̒ tă̒i li̭ch xứ, văn hwả, môô̭ch tloong ta̒n kải tlă̭ng kuố mo̭l Viḙ̂t kố, kư tlủ ớ tơ̒ tính khải Bắc mé ta̭p tlung kho̭m nhất ớ tính Hwa̒ Bi̒nh kôô̒ng nê̒n "Văn Hwả Hwa̒ Bi̒nh” nối thiểng i ta̒ kết tinh dêênh kải thôốch kuố bu̒ng tất, kon mo̭l Hwa̒ Bi̒nh
Hwa̒ Bi̒nh la̒ bu̒ng tất kố pớ mâ̭n ngă̒i, kôô̒ng pơ̭i ta̒n tlải khṷ pôl nổl doo̭c thew hưởng Dôông Nam, ti tôi pơ̭i tlải khṷ Tlươ̒ng Xơn ớ pên khải Tâi i ta̒ la̒ tha dêênh tư̒ bô̒n diḙ̂, thung lṷng kôô̒ng hḙ̂ thôổng, thư̭c bâ̭t foong fủ. Ngăl pớ thơ̒i tiê̒n xứ, kon mo̭l i ta̒ khởm té tha khôổng ớ nơi ni̒ tlêênh meénh tất ni̒, tí la̭i môô̭ch nê̒n văn hwả nối thiểng thể zởi - "Văn hwả Hwa̒ Bi̒nh” (VHHB).
Năn 2023 dỏi vởi kác nha̭c xi̭, nha̒ thơ Hwa̒ Bi̒nh, ản koi la̒ môô̭c muô̒ bô̭i thu: nhê̒w tác fấm xảng tác mởi, nhê̒w tác zá da̭t zái kaw tloong kác ki̒ liên hwan, kuô̭c thi khu vưư̭c zo kác tính va̒ Tluung ương tố chưức.
Mo̭l zân xa̭ Fủ Ngiḙ̂ pô̭ tluổ kôô̒ng pơ̭i hwiḙ̂n La̭c Thwí pô̭ chung hăi nhắc ha̒ thiểng khể: "Zu̒ ăi ti no wê̒l no/Muô̒ Xwân ngă̒i hô̭i kôô̒ng ha̒ tỏn cha̒w/Zu̒ ăi mái ớ nơi no̒/Chuô̒ Tiên bớ hô̭i kôô̒ng ha̒ paw pui Xwân/Zu̒ ăi ti xa ti khânh/Chuô̒ Tiên Fủ Ngiḙ̂ hô̭i Xwân thi̒m wê̒l” tí pô̭ wê̒l zả tli̭ kuố lḙ̂ hô̭i tliê̒n thôổng kwêl nha̒ ản tố tlức ha̒ng năm zi̭p tâ̒w Xwân.
Ti kôô̒ng kwả tli̒nh hô̭i nhâ̭p pơ̭i fát tliến, ta̒n nét văn hwả tliê̒n thôổng bổn kỏ tloong văn hwả kuố kôô̭ng dôô̒ng mo̭l Mươ̒ng pô̭ chung, mo̭l Mươ̒ng ớ hwiḙ̂n Tân La̭c pô̭ tluổ kỏ ngwi kơ mai môô̭ch. Tlăn tlớ tlước thư̭c tể ni̒, tư̒ kâw la̭c bô̭ báw tô̒n pơ̭i fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng tlêênh diḙ̂ pa̒n hwiḙ̂n Tân La̭c ản thă̒nh lâ̭p pơ̭i hwa̭t dôô̭ng khả hiḙ̂w kwá.
Tư̭ ha̒w la̒ kẳi nôi kuố văn hwả Hwa̒ Bi̒nh, Mươ̒ng Bi – Tân La̭c lưw zư̭ nhê̒w nét văn hwả dă̭c xắc kuố mo̭l Mươ̒ng, dươ̭c kwi tṷ nhê̒w zi tích li̭ch xứ va̒ zănh lam thẳng kắnh. Vởi tiê̒m năng va̒ thể meḙnh kuố mêê̒nh, zu li̭ch kôô̭ng dôổng (ZLKD) kuố hwiḙ̂n Tân La̭c gi nhâ̭n bước chwiến tích kưư̭c.
Khảng Chiêng la̒ thơ̒i diếm ziḙ̂n tha nhêw hwa̭t dôô̭ng lḙ̂ hô̭i tlêênh diḙ̂ ba̒n hwiḙ̂n La̭c Xơn. Nhơ̒ lưw zư̭ ản kác zả tli̭ văn hwả dă̭c xắc cho rêênh kác lḙ̂ hô̭i ớ ni thu hút nhê̒w ngươ̒i zân va̒ zu kheéch thâ̭p fương dêểnh tham kwan, chái ngiḙ̂m.
Ngă̒i 29/2, WBNZ hwiḙ̂n La̭c Thwí tố tlức lḙ̂ tỏn nhâ̭n bă̒ng xếp ha̭ng zi tích li̭ch xứ kấp tính dê̒n Ko̒ La̒w, xa̭ Thôổng Nhất.
Ta̒n ngă̒i tâ̒w Xwân, Ta̒n kơ xớ kinh zwănh zi̭ch bṷ lưw tlủ, diếm zu li̭ch tlái ngiḙ̂m pui zôô̭ng zái tlỉ tlêênh diḙ̂ pa̒n tính "paw muô̒” tỏn pơ̭i fṷc bṷ kheéch zu li̭ch. Ni la̒ kơ hô̭i kwáng bả hi̒nh ắnh diḙ̂ fương têểnh pơ̭i zu kheéch khânh xa.
Tloong thơ̒i tiết hew chả khi̒ nhưửng kee̒nh wa mâ̭n, wa da̒w tlêênh khắp kác chiê̒n dô̒l duô kha̒ khwe thôốch cha̒w muô̒ xwân, dâ̒n tôi kỏ zi̭p dêểnh thăm xa̭ vuu̒ng kaw Vân Xơn, hwiḙ̂n Tân La̭c. Ớ ni ko̒n zư̭ ản ngê̒ daanh boóch thú kôông chiê̒n thôổng. Xán fấm daanh boóch thú kôông ó chí fuṷc vṷ nhu kâ̒w ha̒ng ngă̒i ma̒ ko̒n chưở dơơ̭ng nét văn hwả dôô̭c dảw kuố mo̭l Mươ̒ng kâ̒n ản kwan tân zư̭ zi̒n.
Khảw ôi la̒ nha̭c kṷ dôô̭c dảw kuố mo̭l Mươ̒ng. Thiểng khảw ôi hôốc muô̒ Xwân zu zương khắp la̒ng mươ̒ng, tloong théw, ti̒nh tử ma̒ za ziết nhơ la̒n xỏ xwân mê̒m ma̭i, ngo̭t nga̒w nhơ chưở dơơ̭ng tâm tư, ti̒nh kám kuố dôô̒ng ba̒w vuu̒ng kaw Tâi Bắc.
Ngă̒i 26/2, WBNZ hwiḙ̂n La̭c Thwí tố tlức Lḙ̂ tỏn nhâ̭n bă̒ng xếp ha̭ng zi tích li̭ch xứ kấp tính pơ̭i khai hô̭i di̒nh Lảw, xa̭ Hưng Thi.
Paw tâ̒w năm mởi, tlêênh diḙ̂ pa̒n tính Hwa̒ Bi̒nh ziḙ̂n tha tư̒ lḙ̂ hô̭i Xwân tliê̒n thôổng, zoong dâ̭m bán xắc văn hwả kuố ta̒n bu̒ng. Tí ta̒n lḙ̂ hô̭i ziḙ̂n tha pui thươi, an twa̒n, lee̒nh mă̭nh, ta̒n kác kấp, ngă̒nh, diḙ̂ fương tloong tính i ta̒ tích kư̭c la̒ dôô̒ng bô̭ tư̒ zái fáp.
Kỏ kắnh kwan thiên nhiên da za̭ng,
dô̒l khṷ huu̒ng vi̭, ká khu rưư̒ng, vươ̒n kâl ăn tlải, dă̭c biḙ̂t kỏ xỏm
Mô̭ ko̒n zư̭ ản ngwiên vḙn nếp nha̒ xa̒n chiê̒n thôổng kuố mo̭l Mươ̒ng,
xa̭ Bi̒nh Thănh (Kaw Foong) da̒ va̒ dang fát hwi bán xắc văn hwả, tiê̒m
năng dớ fát chiến zu li̭ch.
