(HBDT) - Ngă̒i Kuốc tể tlé em ỉ pả (11/10) năm 2023 kỏ tlú dê̒ "thúc tấi bi̒nh dắng zởi, kóp fâ̒n zám thiếw bất kân bă̒ng zởi tỉnh ka̭ té” tí nơng kaw wiḙ̂c ngẳm ngi̭ kuố ká thắi tơ̒ng lớp nhân zân, kôô̭ng dôô̒ng xa̭ hô̭i wê̒l wiḙ̂c báw bḙ̂, chăm xoóc tlé em ỉ pả.


Kản bô̭ zân khổ tla̭m i tể xa̭ Dôô̒ng Zuô̭ng (Da̒ Bắc) chwiê̒n thôông, tư bẩn cho ỉ pả tloong dô̭ thuối té.


Bất kân bă̒ng zởi tỉnh ka̭ té tlớ thă̒nh thắch thức pơ̭i kôông tác zân khổ pớ năm 2006. Thew thôổng kê kúô Tli kṷc Zân khổ - kể hwă̭ch hwả za di̒nh, năm 2018, tí khổ zởi tỉnh ka̭ té tlêênh diḙ̂ pa̒n tính la̒ 113,9 ôông tưở/100 ỉ pả, năm 2022 la̒ 111,2 ôông tưở/100 ỉ pả. Zu̒ tí khổ zởi tỉnh ka̭ té i ta̒ ản khôổng chể pơ̭i zám dâ̒n thew tơ̒ng năm, mé i thuô̭c nhỏm ta̒n tính kỏ tí khổ zởi tỉnh ka̭ té kaw xo pơ̭i ká thắi twa̒n kuốc pơ̭i kỏ ngwi kơ tăng tlớ la̭i. Dôô̒ng chỉ Ngwiḙ̂n Thi̭ Thu Hiê̒n, Fỏ Tli kṷc tlướng Tli kṷc zân khổ kể hwă̭ch hwả za di̒nh tính cho hăi: Thơ̒i zan kwa, Tli kṷc tấi thẳn hwa̭t dôô̭ng twiên tliê̒n, bâ̭n dôô̭ng, tư bẩn chwiến tối hă̒nh bi cho mo̭l zân wê̒l bẩn dê̒ bất kân bă̒ng ka̭ té. Mé. Tlêênh thư̭c tể, tư̒ nha̒ kỏ tâm lỉ moong hảw kỏ kon ôông tưở tí nổl zoo̒ng kôô̒ng pơ̭i wiḙ̂c g tưở ản koi la̒ tlṷ kô̭t, la̒ mo̭l kiểm tiê̒n tlỉnh tloong za di̒nh. Ti̒nh tla̭ng la̭m zṷng ki̭ thwâ̭t, kôông ngḙ̂ tloong wiḙ̂c chwấn dwản, kan thḙ̂ip lươ̭ cho̭n zởi tỉnh thai nhi ko̒n xắi tha. Wiḙ̂c twiên tliê̒n, thư̭c hiḙ̂n fáp lwâ̭t wê̒l kẩm lươ̭ cho̭n zởi tỉnh thai nhi ko̒n tư̒ ha̭n chể. Hi̒nh thức xứ lỉ, kí lwâ̭t dổi pơ̭i mo̭l bi fa̭m tlỉnh xắch zân khổ, kể hwă̭ch hwả za di̒nh ko̒n nhḙl, chăng tú zăn de. Thêm paw nươ la̒ di̭nh kểin zởi nă̒m ngăl tloong wiḙ̂c bất bi̒nh dắng zởi, tlng ta̒n hwa̭t dôô̭ng wê̒l zân khổ kể hwă̭ch hwả za di̒nh kôô̒ng pơ̭i khức khwé xinh xán, wiḙ̂c tham za kuố ôông tưở paw kôông tác zân khổ ko̒n ha̭n chể, chuô fát hwi ản bai tlo̒ bới bi̒ zấp ni̒ wiḙ̂c kwiết di̭nh khổ kon thươ̒ng zo ôông pơ̭i za di̒nh nha̒ ôông kwiết di̭nh… pớ ta̒n kắch ngẳm ngi̭, di̭nh kiển tlh cho dêênh tâm lỉ fái té an kon ôông tưở, thúc tấi wiḙ̂c lươ̭ cho̭n zởi tỉnh thai nhi, tlớ thă̒nh ngwiên nhân tlư̭c tiếp la̒ dêênh hiḙ̂n tươ̭ng bất kân bă̒ng zởi tỉnh ka̭ té.

Tí tơ̒ng pước khôổng chể kỏ hiḙ̂w kwá tôốc dô̭ za tăng bất kân bă̒ng zởi tỉnh ka̭ té, têểnh ni zoong tí khổ zởi tỉnh ka̭ té tlớ la̭i mớc kân bă̒ng tư̭ nhiên, WBNZ tính, Ban Chí da̭w kôông tác zân khổ, kể hwă̭ch hwả za di̒nh ta̒n kác kấp i ta̒ ban hă̒nh môô̭ch khổ văn bán tí thư̭c hiḙ̂n ta̒n kác mṷc tiêw, nhiḙ̂m bṷ kôông tác zân khổ pơ̭i fát tliến pô̭ chung, i nhơ hwa̭t dôô̭ng kiếm xwát bất kân bă̒ng zởi tỉnh pô̭ chung. Kôô̒ng pơ̭i, tấi thẳn wiḙ̂c twiên tliê̒n, bâ̭n dôô̭ng, kung kấp thôông tin lâ̭p tí tăng kươ̒ng wiḙ̂c lă̭nh da̭w, chí da̭w kuố Dáng pơ̭i tlỉnh kwiê̒n ta̒n kác kấp, xư̭ úng hô̭ pơ̭i tham za kuố ta̒n tố tlức, kả nhân tloong wiḙ̂c foo̒ng ngươ̒, zái kwiết ti̒nh tla̭ng bất kân bă̒ng zởi tỉnh ka̭ té. Tăng kươ̒ng twiên tliê̒n, zảw zṷc bẩn dê̒ di̭nh kiểnzởi, tâm lỉ ươ hảw kon ôông tưở hơn kon ỉ pả, fát hwi hơn nươ wiḙ̂c tham za kuố ôông tưở bi̒ bi̒nh dắng zởi; fát hwi bai tlo̒, nơng kaw bi̭ thể kuố ỉ pả pơ̭i tlé em la̒ kon ỉ pả, bâ̭n dôô̭ng mo̭l zân thăi tối ngẳm ngi̭ kôô̒ng hă̒nh dôô̭ng tloong bẩn dê̒ chêênh lâ̭ch zởi tỉnh ka̭ té; xwả dâ̒n wiḙ̂c fân biḙ̂t kon ôông tưở pơ̭i kon ỉ pả tloong kwan niḙ̂m kuố tư̒ mo̭l zân. Kôô̒ng pơ̭i di̭, tăng kươ̒ng thănh tla, kiếm tla wê̒l bất kân bă̒ng zởi tỉnh ka̭ té, xứ lỉ ta̒n tlươ̒ng hơ̭p bi fa̭m thew dủng kwi di̭nh kuố fáp lwâ̭t, thôông bảw kôông khai, hôô̭ng ha̭i ta̒n dơn bi̭, kả nhân bi fa̭m kôô̒ng kết kwá xứ lỉ…

Dôô̒ng chỉ Ngwiḙ̂n Thi̭ Thu Hiê̒n, Fỏ Tli kṷc tlướng Tli kṷc zân khổ kể hwă̭ch hwả za di̒nh tính cho hăi dẳi thêm: Hướng ửng Ngă̒i Kuốc tể tlé em ỉ pả bươ̒ kwa, Tli kṷc i ta̒ hưởng zâ̭n ta̒n kác diḙ̂ fương chwiê̒n thôông, twiên tliê̒n wê̒l nô̭i zung fát hwi bai tlo̒, nơng kaw bi̭ thể kuố ỉ pả pơ̭i tlé em la̒ ỉ pả, bâ̭n dôô̭ng mo̭l zân thăi tối ngẳm ngi̭ pơ̭i hă̒nh dôô̭ng tloong bẩn dê̒ chêênh lâ̭ch zởi tỉnh ka̭ té; tăng kươ̒ng twiên tliê̒n, zảw zṷc pă̒ng tư̒ nô̭i zung kắch la̒ fu̒ hơ̭p, la̒ cho zư lwâ̭n xa̭ hô̭i úng hô̭, xwả dâ̒n wiḙ̂c fân biḙ̂t kon ôông tưở pơ̭i kon ỉ pả tloong kwan niḙ̂m kuố tư̒ mo̭l; twiên tlê̒in ta̒n kác kwi di̭nh kuố fáp lwâ̭t wê̒l ngiêm kẩm lươ̭ cho̭n zởi tỉnh thai nhi… Pớ di̭ kóp fâ̒n thúc tấi kôô̭ng dôô̒ng thư̭c hiḙ̂n ta̒n tlỉnh xắch hô̭ tlơ̭ nơng kaw bai tlo̒, bi̭ thể kuố tlé em ỉ pả kôô̒ng pơ̭i mo̭l ỉ pả pô̭ chung, tơ̒ng pước la̒ thăi tối ngẳm ngi̭ la̭c hâ̭w wê̒l wiḙ̂c té kon ôông tưở, kon ỉ pả.


KÁC TIN KHÁC


Chít tẳm dác ớ dét kon – Măng lo mơ̭i khi muô̒ he̒ wê̒l

Muô̒ he̒ thơ̒i tiết noỏng, kẻw thew nhu kâ̒w thẳm maách zái nhiḙ̂t tăng lêênh, nhất la̒ ớ dét kon. Ni i la̒ ka̭ ta̒n kải lo thươ̒ng tlư̭c wê̒l tai na̭n chít tẳm dác – kải hwa̭ mắi ớ lô̭m ti ma̭ng khôổng kuố tư̒ dét kon tloong ká nước mơ̭i năm. Cho dêênh ta̒n za di̒nh, mo̭l la̒ pổ, la̒ mḙ̂, ta̒n mo̭l chăm xoóc dét kon kâ̒n fái chú dôô̭ng foo̒ng tleẻnh chít tẳm dác cho dét kon, dám báw tí dét ản fát tliến ká thắi tloong môi tlươ̒ng an twa̒n, lee̒nh mă̭nh.

Hoo̭c pơi an twa̒n foo̒ng, chẩng chít tẳm dác cho dét kon

Mơ̭i mo̒ muô̒ he̒ têểnh, kải lo wê̒l tai na̭n chít tẳm dác ớ dét kon tả la̭i têểnh. Ngwiên zo tlỉnh la̒ dét kon bi̭ chít tẳm dác la̒ zo dét chuô hăi pơi lô̭i, thiểw ki̭ năng pơ̭i kiển thức an twa̒n tloong môi tlươ̒ng dác. Cho dêênh, dă̭i pơi cho dét kon chăng tlí la̒ môô̭ch hwa̭t dôô̭ng thế thaw, mo̒ ko̒n la̒ kắch hiḙ̂w kwá tí foo̒ng tleẻnh tai na̭n chít tẳm dác, zúp dét kon hăi mắt kắch tư̭ báw bḙ̂ lḙ̂ mêê̒nh khi tô̭l ti̒nh huổng ngwi hiếm. Thơ̒i khânh ni, tư̒ diḙ̂ fương, dơn bi̭ tloong tính tích kư̭c tố tlức ta̒n lớp dă̭i pơi tí tlang bi̭ ki̭ năng foo̒ng, chẩng, chít tẳm dác cho dét kon; kôô̒ng pơ̭i zoong la̭i cho ta̒n ủn môô̭ch muô̒ he̒ bố ích, an twa̒n, lee̒nh mă̭nh.

Mo̭l zoong tểng niê̒m tin ớ bán Mươ̒ng Aw Tả

Ớ bán zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng Dả Biê (nay la̒ xỏm Dức Foong, xa̭ Tiê̒n Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong) kỏ mô̭ô̭ch i pả Mươ̒ng miḙ̂t ma̒i tỏng kóp cho kôông tác Hô̭i I pả, vâ̭n dôô̭ng ta̒n i pả fát tliến kinh tể, xâi zư̭ng nếp khôổng văn hwả.

Bư̭ng ba̒ng ta̒n “kâl da̭i thṷ” kuố bán la̒ng: Fát hwi bai tlo̒ mo̭l kỏ wi tỉn

Nhơ ta̒n kâl kố thṷ bư̭ng tla̭i kuố kwêl la̒ng, mo̭l kỏ wi tỉn tlêênh diḙ̂ pa̒n tính Hwa̒ Bi̒nh i ta̒ khắng di̭nh, tlắch nhiḙ̂m, kóp khức kôô̒ng ta̒n kác kấp tlỉnh kwiê̒n tlí páw mo̭l zân kôô̒ng dôô̒ng thwâ̭n, tlung thăi xâi zư̭ng hḙ̂ thôổng tlỉnh tli̭, fát tliến kinh tể - xa̭ hô̭i, zám nge̒w, xâi zư̭ng nôông thôn mởi; zư̭ bư̭ng an ninh kuốc foo̒ng, tlâ̭t tư̭ an twa̒n xa̭ hô̭i pơ̭i zư̭ zi̒n, fát hwi bán xắc văn hwả zân tôô̭c. Tỉnh têểnh khảng 1/2025, ká thắi tính kỏ 1.399 mo̭l kỏ wi tỉn. La̒ ta̒n bỉ thư chi bô̭, tlướng thôn, kha̒ la̒ng, kản bô̭ ngí hưw, nha̒ zảw, thâ̒i thuốc, mo̭l xán xwất zói kôô̒ng ta̒n thă̒nh fâ̒n khác. Zai dwa̭n 2021 - 2023, tlêênh diḙ̂ pa̒n tính kỏ 33 mo̭l kỏ wi tỉn tiêw biếw ản WBNZ tính tă̭ng bă̒ng khen. Zai dwa̭n 2020 - 2025, tính kỏ 1 mo̭l kỏ wi tỉn ản Thú tưởng Chỉnh fú tă̭ng bă̒ng khen pơ̭i 19 mo̭l kỏ wi tỉn ản Bô̭ tlướng, Chú nhiḙ̂m Wí ban Zân tôô̭c tă̭ng bă̒ng khen.

Xa̭ Kaw Xơn chăm lo tơ̒i khôổng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c

Xa̭ kaw Xơn (Da̒ Bắc) kắch tlung tâm hwiḙ̂n 8km. Kôô̒ng pơ̭i diḙ̂ hi̒nh bu̒ng khṷ ză̭l, tư̒ tô̒l khṷ, ta̭ng khả ti la̭i khỏ khăn, tơ̒i khôổng mo̭l zân tô̭l chăng éw kải khỏ, nhất la̒ tloong fát tliến xán xwất pơ̭i tiếp khânh ta̒n zi̭ch bṷ xa̭ hô̭i kơ bán. Kôô̒ng pơ̭i wiḙ̂c paw kuô̭c dôô̒ng bô̭ kuố kấp wí, tlỉnh kwiê̒n, pa̒ kon tích kư̭c áp zung khwa hoo̭c hi̭ thwâ̭t, zoong ta̒n zôổng kâl mởi, năng xwất kaw paw xán xwất. Kaw Xơn tơ̒ng pước bươ̭t khỏ, kinh tể kỏ fát tliến, tơ̒i khôổng bâ̭t chất, tinh thâ̒n kuố mo̭l zân ản kái thiḙ̂n, nơng kaw. Năm 2022, xa̭ Kaw Xơn wê̒l dích nôông thôn mởi.

Tá khwắn lả – Kwiết di̭nh nhó, lơ̭i ích ản dố tư̒

Tloong kuô̭c khôổng hiḙ̂n da̭i, khwắn lả i tang la̒ môô̭ch tloong ta̒n ngwiên nhân ha̒ng tâ̒w la̒ dêênh bâ̭nh tâ̭t pơ̭i chít khởm. Kử 6 zâi kỏ 1 mo̭l chít bi̒ khwắn lả. Mé, kải tảng mơ̒ng nhất la̒ ngă̒i ka̒ng tư̒ mo̭l ngẳm ản ho̭ hơn wê̒l tác ha̭i kuố khwắn pơ̭i chú dôô̭ng tá thỏi kwen ni̒, zoong la̭i ta̒n thăi tối tích kư̭c cho poóc mêê̒nh kôô̒ng pơ̭i kôô̭ng dôô̒ng.