(HBDT) – Dô̒l khṷ xeenh thôốch, loo̒ng hô̒ khôông Da̒ mêênh môông, nhửng dôô̒ng lo̭ chu̒ fủ da̒ ban tă̭ng xử Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh mển kheéch lươ̭ng xán vâ̭t foong fủ, la̒ ngwiên liḙ̂w dớ chể biển nhửng mỏn ăn ngon, bán xắc, ta̭w rêênh văn hwả ấm thư̭c xử Mươ̒ng hấp zâ̭n, nỉw chân zu kheéch.
Zu kheéch va̒ ngươ̒i zân tlêênh diḙ̂ ba̒n tính rất ươ chiêm ngươ̭ng vâm kô̭ lả chiê̒n thôổng kuố mo̭l Mươ̒ng ớ Hwa̒ Bi̒nh ta̭i Twâ̒n Văn hwả – Zu li̭ch Hwa̒ Bi̒nh năm 2019.
Dôô̭c dảw kắch chể biển:
Mối diḙ̂ zănh, diḙ̂ fương tlêênh meénh dất Hwa̒ Bi̒nh dê̒w kỏ nhửng xán fấm, ấm thư̭c dă̭c chưng riêng. Vu̒ng tlung zu dô̒l thấp Lương Xơn kỏ nhúc tlu nổ lả lô̒m; vu̒ng dả bôl Kim Bôi, La̭c Xơn kỏ ka thá dô̒l; loo̒ng hô̒ khôông Da̒ nối thiểng kỏ nhê̒w lo̭i kr ngon, vu̒ng nủi kaw Mai Châw foong fủ kác lo̭i thâw rư̒ng... Diếm dă̭c biḙt la̒ nhửng lo̭i thư̭c fấm bi̒nh thươ̒ng tỉ, nhơ̒ khẻw lẻw chê rbiển da̒ ta̭w rêênh nhửng mỏn ăn dâ̭m chất Hwa̒ Bi̒nh.
Ku̒ng nhơ nhê̒w kác tính vu̒ng Tâi Bắc khác, diếm dă̭c chưng kuố ấm thư̭c xử Mươ̒ng chính la̒ bươ ăn thươ̒ng kỏ kơm rếp, nhất la̒ kơm lo̭ roo̭ng nảng ôổng tlêênh bếp than hôô̒ng.
Chi̭ Bu̒i Thi̭ Thwí, xỏm Chanh, xa̭ Vi̭nh Dô̒ng, hwiḙ̂n Kim Bôi – ngươ̒i da̒ kỏ ‘thâm niên” khânh chṷc năm năi baảnh kơn nảng ổng ớ kôống Khu zu li̭ch li̭ch hỏl khwảng Kim Bôi cho mắt: Chi̒ ni̒, kắch la̒m kơm lam kỏ khác hơn tlước, dâ̒n tôi chăng la̒ kơm lam dớ ăn "cho kwa bươ” nươ̭, nả da̒ tlớ thee̒nh môô̭ch xám fấm zu li̭ch dớ bâ̭w ăn "chơi”. Ôổng nảng lam kuố mo̭l Mươ̒ngthươ̒ng kon hơn va̒ kỏ mu̒i vi̭ khác xo mân kơm lam kác zân tôô̭c khác.
I bớ ngwiên liḙ̂w la̒ kawe rếp, ba̒ kon zân tôô̭c Mông xa̭ Hang Kiê, Pa̒ Ko̒ (hwiḙ̂n Mai Châw) cho dô̒ kơm rếp chỉn, xoong cho baw kổl dâm rêênh beẻnh. Nhơ vâ̭i chớ kảw rếp, nhơ̒ kắch chẻ biển ma̒ ba̒ kon zân tôô̭c Hwa̒ Bi̒nh da̒ ta̭w rêênh nhửng kắch thướng thức rất riêng.
Môô̭ch tloong nhửng dă̭c chưng khác kuố ấm thư̭c xử Mươ̒ng la̒ kác mỏn ăn ản chể biển chú iểw bă̒ng hal hi̒nh thức la̒: nảng mân dô̒. Bớ kả khôông nảng, ka dô̒l nảng... cho dêểnh thâw dô̒ dê̒w zúp cho ngươ̒i ăn kám thẩi vươ̒ meḙnh, hơm ngon, chăng bi̭ ngẩi mơ̭, zư̭ ản ngwiên vi̭ hơm, ngon, dâ̭m da̒.
Wa̒i tha kơm lam néw, thức an ngon, nhắc dêểnh ấm thư̭c Hwa̒ Bi̒nh ó thế ó ră̒ng dêểnh ra̭w doỏng. Lo̭i ra̭w ni̒ ản chể biển biển thew kắch dă̭c biḙ̂t, chăng fái chưng kất nhơ lo̭i ra̭w thông thươ̒ng khác, ra̭w ản ú bớ men rư̒ng tloong bă̒ng kỉn, khi̒ oỏng chí kâ̒n thêm tác. Ra̭w doỏng oỏng hơm, ngon, rḙ̂ oỏng, hơm, dă̭c biḙ̂t la̒ kám zác khăi êm vô ku̒ng rḙ̂ chi̭w, ô ngăi ản thướng thức xḙ rất khỏ kwêê̒nh.
Ra̭w doỏng ản xứ zṷng tloong za di̒nh, khi̒ tiếp kheéch, oỏng tloong kác kuô̭c bui... Ka̭ ni̒, ra̭w doỏng da̒ tlớ thee̒nh dă̭c xán kuố Hwa̒ Bi̒nh, kỏ mă̭t tloong dơ̒i khôông xinh hwa̭t, tloong kác zi̭p lḙ̂, Thết kuố nhân zân kác zân tôô̭c Hwa̒ Bi̒nh.
Hấp zâ̭n za vi̭ nhửng mỏn ăn xử Mươ̒ng
Nhắc dêểnh ấm thư̭c Hwa̒ Bi̒nh, ó thế dá kwa mỏn ăn nối thiểng kuố ngươ̒i Mươ̒ng la̒ nhúc ka nổ văng chuô tla hô̭t tlói. Tư̒ng miểng nhúc ka khi̒ bă̒i tha dê̒w kỏ mu̒i dă̭c chưng, vi̭ ngon, la̭ chô̭l văng chuô, hô̭t tlói vươ̒ bẻw, vươ̒ bu̒i. Hô̭t tlói ko̒n ản zu̒ng tloong nhê̒w mỏn ăn khác...
Môô̭ch tloong nhửng nét dă̭c chưng kuố ấm thư̭c mo̭l Mươ̒ng chính la̒ vi̭ chuô. Wa̒i kác mỏn ản chể biển bớ văng chuô, mo̭l Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh va̒ zu kheéch dă̭c biḙ̂t ươ la̒ mỏn nhúc tlu nổ lả lô̒m. Mỏn ni̒ ăn khi̒ noỏng kám thẩi vi̭ ngon kuố nhúc tlu, vi̭ chuô thănh kuố lả lô̒m, mu̒i hương kuố kú kơng, kú tói. Ô ngăi dêểnh hwa̒ Bi̒nh ản thướng thức mỏn nhúc tlu nổ lả lô̒m dê̒w ó thế no̒ kwêê̒nh.
Xứ zṷng kác ngwiên liḙ̂w, za vi̭ kỏ khă̭n tloong vươ̒n nha̒, tướng chư̒ng rất dẳng, khỏ ăn, nhơ lả bưới, mo̭l Mươ̒ng da̒ la̒ rêênh mỏn ăn nối thiểng, dó la̒ chá lả bưới nảng. Khi̒ ăn lả bưới kỏ vi̭ choonh, lé baw nhúc xăn wa̒ng la̒ tiêw tan xư̭ ngản kỏ vi̭ hơi dẳng tê dâ̒w lai. Bớ dơ̒i hơ, mo̭l Mươ̒ng da̒ xứ zṷng mỏn thi̭t nảng baw kác ngă̒i lḙ̂, Thết... Ka̭ ni̒ zu kheéch dêểnh Hwa̒ Bi̒nh dê̒w ươ ăn mỏn chá lả bưới.
Mo̭l Mươ̒ng xứ zṷng hô̭t tlói dớ taw vi̭ hơm dă̭c chưng cho mỏn ăn. Chiḙ̂n tlo̒ ku̒ng dâ̒n tôi, ôông Bu̒i Văn Zê̒n, ngươ̒i chư̭c tiếp chể biển vâm kô̭ chiê̒n thôổng kuố Mươ̒ng Bi, hwiḙ̂n Tân La̭c tloong liên hwan ấm thư̭c va̒ chi̒nh ziḙ̂n ngê̒ chiê̒n thôổng tính Hwa̒ Bi̒nh năm 2019 cho mắt: Hô̭t tlói ta̭w rêênh hương vi̭ dă̭c chưng kuố kác mỏn ăn mo̭l Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh. Thiểw hô̭t tlói, kác mỏn ăn kuố mo̭l Mươ̒ng xḙ thiểw di môô̭ch nướ vi̭ hơm, ngon dă̭c chưng.
Kắch bă̒i biḙ̂n, chăng chỉ vâ̭m kô̭ dôô̭c dảw – cho lêênh bô̭ ăn lả chuổi. Mâ̒w tlẳng kuố nhúc kủi, wa̒ng kuố nhúc ka, keenh loỏng, thâw hơm... ản bă̒i tlêênh mang lả chuổi xeenh. Tất ká la̒ rêênh vâm kô̭ lả mâ̒w xắc, hấp zâ̭n. Nhă̒m tôn vinh nét ấm thư̭c dôô̭c dảw, tloong Twâ̒n Văn hwả – Zu li̭ch tính Hwa̒ Bi̒nh ản tíi chức baw dâ̒w khảng 12/2019, xử Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh da̒ kỏ vâm kô̭ lả ản tlaw bă̒ng chửng nhân Xác lâ̭p kí lṷc vâm kô̭ lả chiê̒n thổng mo̭l Mươ̒ng lởn nhất Viḙ̂t Nam.
Tlêênh dất Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh, mối mỏn ăn la̒ zân za̭ hăi kâ̒w ki̒ dê̒w chưở dơ̭ng tloong rỉ ká kâw chiḙ̂n wê̒l văn hwả, dơ̒i khôổng, foong tṷc, tâ̭p kwản kuố ngươ̒i zân diḙ̂ fương. Dêểnh kôô̒ng Hwa̒ Bi̒nh, zu kheéch dư̒ng bó lơ̭ kơ hô̭i thướng thức ấm thư̭c ớ ni dớ thêm hiêw, thêm iêw, lưw liển meénh dất Hwa̒ Bi̒nh xinh dḙp va̒ mển kheéch ni̒!
Zương Liḙ̂w
Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.
Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.
Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?
Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.
.jpg)
