(HBDT) – Ku̒NG zo thươ̒ng liên la̭c vởi nha̒ ngiên kửw zân zan Mươ̒ng Bwi̒ Hwi Vo̭ng, xỏm Bưng, xa̭ Hương Nhươ̭ng (La̭c Xơn) wê̒l wiḙ̂c zi̭ch thwâ̭t kác ba̒i bảw thiểng Mươ̒ng tlêênh bảw Hwa̒ Bi̒nh di̭en tứ, cho rêênh tôi kỏ diê̒w kiḙ̂n dớ mắt nhê̒w wê̒l eenh. Kỏ bâ̭n iểng thiểng tlá lơ̒i ku̒ng thiểng xỏ vi vút tloong diḙ̂ thwa̭i: "Tôi dang di diê̒n za̭ ớ xa̭ vu̒ng kaw Tư̭ Zo, ngă̒i zaw tôi mḙ̂ wê̒l”, bâ̭n khác go̭i de̒ măng thiểg ltá lơ̒i: "Năi tôi di kă̭p thâ̒i mo Bu̒i Văn Minh (xa̭ Văn Xơn) dớ xưw tâ̒m, tla kửw tư liḙw môô̭ch xổ ảng Mo Mươ̒ng”...




Nha̒ ngiên kửw văn hwả zân zan Mươ̒ng Bu̒i Hwi Vo̭ng, xa̭ Hương Nhươ̭ng (La̭c Xơn) ửng zṷng tốt tiḙ̂n ích kuố kôông ngḙ̂ thôông tin tloong ngiên kửw, hoo̭c tâ̭p, xưw tâm va̒ xảng ta̭w

"Nha̒ ngiên kửw zân zan” ngiḙ̂p zư

Ră̒ng "ngiḙ̂p zư” vi̒ eenh Vo̭ng chí la̒ môô̭ch nôông zân, chăng kỏ lương, mo̭i thu nhâ̭p dê̒w tlôông dơ̭i baw dôô̒ng na̒, chuô̒ng tla̭i kuố vơ̭ kon...

Kắch ni hơn 20 năm, mắt eenh Bu̒i Hwi Vo̭ng kwa kác ba̒i ngiên kửw văn hwả zân zan Mươ̒ng dăng lêênh Bảw hwa̒ Bi̒nh. Doo̭c măng ươ, thẩi kuổn hút. Thi̒m hiếw hwả tha ngươ̒i ni̒ dang la̒ nhân viên zaw zi̭ch Bưw diḙ̂n văn hwả xa̭ (hơ̭p dôô̒ng), la̒ mo̭l Mươ̒ng, chươ tư̒ng hoo̭c kwa 1 tlươ̒ng da̭i hoo̭c no̒. Dêểnh kôô̒ng hă̒nh chi̒nh xưw tâ̒m, ngiên kửw văn hwả zân zan zân tôô̭c Mươ̒ng kỏ môô̭ch khát voo̭ng: moong hảw zái ma̭ nhửng thơơ̒ng, lớp ngư̭ ngiḙ̂ kuố văn hwả zân zan dân tôô̭c Mươ̒ng bớ kác lḙ̂ hô̭i, Mo Mươ̒ng, foong tṷc tâ̭p kwản, tlo̒ chơi zân zan... Dôô̒ng thơ̒i kỏ ỉ ră̒ng: nểw ó gi chép, xưw tâ̒m, fố biển, tiên chiê̒n thi̒ la̒ no̒ kon em zân tôô̭c Mươ̒ng, nhất la̒ lớp tlé hiếw ản văn hwả cha ôông, kô̭i nguô̒n zân tôô̭c kuố mêê̒nh...

Nhửng năm kwa, nhửng ngươ̒i mắt eenh, ba̒ kon zân mươ̒ng dươ̭c eenh khôổng thươ̒ng thẩi môô̭ch hi̒nh ánh: môô̭ch ngươ̒i da̒n ôông Mươ̒ng thấp dâ̭m, di̭w khâw lưng kẳi ba lô, khwác mẳi ánh, mẳi gi âm di khắp nơi, kă̭p ôông mo, ba̭ mơ̭i, kác ngḙ̂ nhân zân zan , ngươ̒i kaw thuối... dớ thi̒m hiếw, xưw tâ̒m wê̒l dơ̒i khôổng văn hwả, dơ̒i khôổng tâm linh mo̭l Mươ̒ng.

Ho̭c vẩn ban dâ̒w ó kaw, Bu̒i Hwi Vo̭ng "dôốch chẳl” zai dwa̭n bă̒ng wiḙ̂c ngiên kửw, doo̭c tác fấm kuố kác tác zá lớp tlước nhơ Bu̒i Thiḙ̂n, Bu̒i Chí, Tư̒ Chi... Muô khẳm mẳi tỉnh kết nổl internet dớ "kă̒l” thiểng Anh, thiểng Hản, viết ba̒i tlêênh mẳi vi tỉnh, bó zai zai dwa̭n thú kôông koo̭c keḙch bút mư̭c, bút bi môô̭ch thơ̒i... Ză̒nh thiê̒n muô kheéch, bảw "na̭p” thôông tin, kiển thức dớ bu̒ dắp wiḙ̂c hoo̭c chwiên ngiḙ̂p.

Xwất hiḙ̂n dê̒w dă̭n kác ba̒i bảw tlêênh Bảw hwa̒ Bi̒nh, Văn ngḙ̂ Hwa̒ Bi̒nh va̒ bảw Văn ngḙ̂ (Hô̭i Nha̒ văn Viḙ̂t Nam) Bu̒i Hwi Vo̭ng râ̒n ản dôô̭c zá va̒ zởi chwiên môn mắt dêểnh la̒ nha̒ ngiên kửw văn hwả zân zan Mươ̒ng... Dủng la̒ "kon oong chăm chí” khâw 20 năm vâ̭t lô̭n, "kă̒l bươ̒” tlêênh keẻnh dôô̒ng zân zan Mươ̒ng Hwa̒ Bi̒nh, Bu̒i Hwi Vo̭ng da̒ kỏ lưng vổn dảng kế.

Tloong xuốt 20 năm, eenh da̒ xưw tâ̒m, viết hô̒ xơ khwa hoo̭c, tham za viết ki̭ch bán fṷc zư̭ng kác zi xán văn hwả zân tôô̭c Mươ̒ng nhơ: các Lḙ̂ hô̭i Đi̒nh Băng, Đi̒nh Khêênh... tlo̒ chơi zân zan Mươ̒ng... Dôô̒ng thơ̒i tham za kác dê̒ ta̒i ngiên kửw khwa hoo̭c: "Xăi zư̭ng bô̭ chư Mươ̒ng fṷc vṷ cho wiḙ̂c báw tô̒n, fát hwi văn hwả Mươ̒ng ta̭i tính Hwa̒ Bi̒nh” (zo Viḙ̂n Ngôn ngư̭ hoo̭c thuô̭c Viḙ̂n Ha̒n lâm Khwa hoo̭c xa̭ hô̭i chú chi̒); "Xâi zư̭ng bô̭ kó, biên xwa̭n ta̒i liḙ̂w ră̭i – hoo̭c chư Mươ̒ng ta̭i tính Hwa̒ Bi̒nh”; "Ắnh hướng kuố văn hwả nước wa̒i thôông kwa fương tiḙ̂n chiê̒n thôông mởi dêểnh xâi zư̭ng dơ̒i khôổng văn hwả ớ miê̒n nủi fiể Bắc hiḙ̂n năi” (Zo Viḙ̂n Văn hwả ngḙ̂ thwâ̭t Kuốc za chú chi̒). Tham za viết kheéch diḙ̂ chỉ "Hwa̒ Bi̒nh Hwa̒ Bi̒nh” da̒ ngiḙ̂m thu khảng 12/2017. Va̒ kác chang bán tháw kứ lâ̒n lươ̭t tha dơ̒i...

Nhở kỏ bâ̭n ku̒ng ngô̒i nhâm nhi chẻn ra̭w Mươ̒ng Wang, eenh tâm xư̭: "Tôi kứ lo... Khâw ni̒ lớp tlé mo̭l Mươ̒ng chăng mắt dêểnh xứ thi "Dé dất – dé tác”, chăng hiếw nối kác ảng Mo Mươ̒ng nươ̭ thi̒ buô̒n lẳm. Di wê̒l no nểw ó kỏ nguô̒n kô̭i, chăng mắt wê̒l văn hwả zân zan cha ôông...”

Va̒ "muô̒ tlải ngoo̭ch” da̒ dêểnh

Bâ̭n no̒ kă̭p eenh, khi̒ ớ Bưw diḙ̂n văn hwả xa̭ hăi ta̭i nha̒ eenh..., tôi luôn thi̒m dêểnh zả kheéch kuố eenh, nhất la̒ kác tác fấm zo eenh viết. Eenh bô̭ thâ̭t: "Mối môô̭ch kuổn kheéch ngiên kửw văn hwả zân zan Mươ̒ng la̒ môô̭ch meénh dơ̒i tôi”. Mẩi năm năi eenh kwa diḙ̂n thwa̭i eenh "khwe” nhửng dưở kon tinh thâ̒n kuố mêê̒nh. Liên tṷc tloong nhê̒w năm, nhửng tác fấm kuố eenh luôn ản zởi chwiên môn, ba̭n ngê̒ deẻnh zả kaw... Năm 2016, Bu̒i Hwi Vo̭ng ản Hô̭i Văn ngḙ̂ Dân gian Viḙ̂t Nam tlaw zái A cho kôông chi̒nh "Ngḙ̂ thwâ̭t ziển xưởng Mo Mươ̒ng”, gái B cho kôông chi̒nh "Tṷc thơ̒ kâl Khi kuố ngươ̒i Mươ̒ng”; Hô̭i Văn hoo̭c – Ngḙ̂ thwâ̭t kác zân tôô̭c thiếw xổ Viḙ̂t Nam tăng zái C cho kôông chi̒nh "Ngê̒ zḙ̂t kố chiê̒n ngươ̒i Mươ̒ng”; UBNZ tính Hwa̒ Bi̒nh tlaw zái B zái thướng Văn hoo̭c – Ngê thwâ̭t tính Hwa̒ Bi̒nh zai dwa̭n 2011 – 2016 cho kôông chi̒nh "La̒ng Mươ̒ng ớ Hwa̒ Bi̒nh”. Năm 2017 eenh ản Chú ti̭ch nước tlaw tăng Zái thướng Nha̒ nước wê̒l văn hoo̭c ngḙ̂ thwâ̭t cho kác kṷm kôông chi̒nh: Foong tṷc la̒ chăi – tâ̭p I: Tṷc la̒ Chăi 7 kơ̒ kuố ngươ̒i Mươ̒ng (fâ̒n zo mơ̭i la̒ chú tể); Tang lḙ̂ kố chiê̒n kuố ngươ̒i Mươ̒ng – 3 tâ̭p; zái B Hô̭i Văn ngḙ̂ zân zan Viḙ̂t Nam cho kôông chi̒nh "Kháw xát tṷc thơ̒ kủng tố tiên va̒ kác vi̭ thâ̒n báw chơ̭ ta̭i nha̒ kuố ngươ̒i Mươ̒ng”... Nhê̒w lḙ̂ hô̭i zân zan kỏ ỉ ngiḙ̂ ản fṷc zư̭ng ớ La̭c Xơn kỏ ba̒n thăi zúp khức kuố eenh...

Khânh 20 dâ̒w kheéch ản in va̒ fát hă̒nh. Ngỏ ngươ̒i da̒n ôông Mươ̒ng âm thâ̒m di wê̒l kác mươ̒ng khânh, xa i măng xúc dôô̭ng: Chỉnh xư̭ law dôô̭ng miḙ̂t ma̒i kuố ngươ̒i ó kỏ biên chể, tư̭ law dôô̭ng kiểm khôổng dớ ruôi za di̒nh, eenh da̒ chiê̒n kám hửng wê̒l law dôô̭ng ngḙ̂ thwâ̭t cho nhê̒w ngươ̒i. Bu̒i Hwi Vo̭ng xửng dảng vởi biḙ̂t zănh "chwiên za văn hwả zân zan Mươ̒ng”


Bu̒i Hwi

KÁC TIN KHÁC


Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.