(HBDT) – Năm 2021, tính xḙ kỏ nhê̒w hwa̭t dôô̭ng thiết thư̭c kí niḙ̂m 135 thă̒nh lâ̭p tính va̒ 30 năm tải lâ̭p tính va̒ 30 năm tải lâ̭p tính.

Hwa̒ Bi̒nh la̒ thuô̭c tiếw vuu̒ng Tâi Bắc kuố vuu̒ng tluung zu miê̒n nuỉi Bắc Bô̭, kỏ vi̭ chỉ kwan tloo̭ng, chiển lươ̭c wê̒l kinh tể, chỉnh tli̭, AN-KF… Tính la̒ miê̒n dất xán xinh tha văn hwả Hwa̒ Bi̒nh nối thiểng – kẳi nôi văn hwả kuố ngươ̒i Viḙ̂t kố; la̒ vuu̒ng dất xứ thi Dé dất dé rác.

Tính Hwa̒ Bi̒nh ản thă̒nh lâ̭p ngă̒i 22/6/1886 thew ngi̭ di̭nh kuố Kinh lươ̭c Bắc Ki̒ kỏ thên go̭i la̒ tính Mươ̒ng, tác fâ̒n dất kỏ mo̭l Mươ̒ng ớ bớ kác tính: Hiưng Hwả, Xơn Tâi, Ha̒ Nô̭i, Ninh Bi̒nh. Tính Mươ̒ng kỏ 4 fú: Waa̒ng An, Lương Xơn, La̭c Xơn, Chơ̭ Bơ̒. Tính li̭ dă̭c ở Chơ̭ Bơ̒ thuô̭c Châw Da̒ Bắc, cho rêênh hốc la̒ tính Chơ̭ Bơ̒. Dêểnh khảng11/1886 chiến wê̒l xa̭ Fương Lâm, zo Kôông Xử Fáp kai tli̭. Ban dâ̒w tính gô̒m ká Môô̭c Châw, Fù Iên Châw kuu̒ng vởi vuu̒ng kỏ zân tôô̭c Mươ̒ng thuô̭c 2 châw Thănh Xơn, Iên Lâ̭p (khaảng 10/1888 kắch 2 châw ni̒ wê̒l tính Hưng Hwả).

Ngă̒i 5/9/1896, tính li̭ Mươ̒ng chỉnh thức ản chiến wê̒l doỏng ta̭i xa̭ Hwa̒ Bi̒nh, nâ̒m tlải kôông Da̒. Bớ rỉ tính Mươ̒ng ản hôốc la̒ tính Hwa̒ Bi̒nh, kỏ 4 châw: Lương Xơn, Ki̒ Xơn, La̭c Xơn, Mai Da̒. Hwiḙ̂n La̭c Thwí khi̒ rỉ thuô̭c châw La̭c Xơn.

Bớ năm 1950, kác châw ản dối thee̒nh hwiḙ̂n va̒ kác dơn vi̭ hă̒nh chỉnh kuố tính Hwa̒ Bi̒nh kỏ xư̭ thăi dối: Ngă̒i 21/9/1956, hwiḙ̂n Mai Da̒ chiê thee̒nh 2 hwiḙ̂n: Da̒ Bắc ở fiể Bắc Khôông Da̒ va̒ Mai Châw ở fiể Nam khôông Da̒. Ngă̒i 15/10/1957 hwiḙ̂n La̭c Xơn chiê thee̒nh e hwiḙ̂n: La̭c Xơn va̒ Tân La̭c. Ngă̒i 17/4/1959, hwiḙ̂n Lương Xơn chiê thee̒nh 2 hwiḙ̂n Lương Xơn mân Kim Bôi. Ngă̒i 17/8/1964 hwiḙ̂n La̭c Thwí chiê thee̒nh 2 hwiḙ̂n La̭c Thwí va̒ Iên Thwí

Ngă̒i 27/12/1975, ta̭i Ki̒ ho̭p thử 2, Kwuốc hô̭i khwả V da̒ tha ngi̭ kwiết hơ̭p nhất tính Hwa̒ Bi̒nh kôông tính Ha̒ Tâi thee̒nh tính Ha̒ Xơn Bi̒nh. Thew Ngi̭ kwiết kuố Kwuốc hô̭i khwả VIII, Ki̒ ho̭p thử 9 ngă̒i 12/8/1991, tính Ha̒ Xơn Bi̒nh tắch tắch tha thee̒nh 2 tính Hwa̒ Bi̒nh va̒ Ha̒ Tâi. Khi̒ rỉ tính Hwa̒ Bi̒nh kỏ ziên tích 4.967 km² , zân xổ 670.000 mo̭l, gô̒m 10 dơn vi̭ hă̒nh chỉnh kấp hwiḙ̂n: 1 thi̭ xa̭ Hwa̒ Bi̒nh va̒ 9 hwiḙ̂n: Da̒ Bắc, Mai Châw, Lương Xơn, Ki̒ Xơn, La̭c Thwí, Kim Bôi, Tân La̭c, Iên Thwí.

Bớ ngă̒i 1/1/2020, thew Ngi̭ kwiết xổ 830/NQ-UBTVQH14, ngă̒i 17/12/2019 kuố Wí ban Thươ̒ng vṷ Kwuốc hô̭i wê̒l xắp xếp kác dơn vi̭ hă̒nh chỉnh kấp hwiḙ̂n, kấp xa̭ thuô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh, to̒n bô̭ ziḙ̂n tích hơn 204 km²kuố hwiḙ̂n Ki̒ Xơn xáp nhâ̭p baw TF Hwa̒ Bi̒nh

Tỉnh dêê̒nh chi̒ ni̒, tính Hwa̒ Bi̒nh kỏ 10 hwiḙ̂n, thă̒nh fổ, 151 xa̭, fươ̒ng, thi̭ chẩn.

(ko̒n nư̭a)

FV (TH)

KÁC TIN KHÁC

Bu̒ng dôô̒ng ba̒w zân tôô̭c tối thăi nhơ̒ mô hi̒nh zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng

Lưw zư̭ bán xắc văn hwả Hwa̒ Bi̒nh

Thiêng liêng Lḙ̂ Kă̒w ngư, thá hwa dăng tlêênh khôông Da̒

Báw ta̒ng Zi xán văn hwả Mươ̒ng lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

---

Xa̭ Hơ̭p Tiển zư̒ bán xắc văn hwả zân tô̭c Mươ̒ng

Kiếm tla tiển dô̭ zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong

Pân khởm 11/6, dwa̒n kôông tác kuố WBNZ tính zo dô chỉ Ngwiḙ̂n Văn Twa̒n, Fỏ Chú ti̭ch Thươ̒ng tlư̭c WBNZ tính la̒ tlướng dwa̒n i ta̒ ti têểnh kiếm tla tiển dô̭ Zư̭ ản xâi zư̭ng Khu khôông zan báw tô̒n zi xán văn hwả Mo Mươ̒ng tê̒w pơ̭i zi̭ch bṷ zu li̭ch ớ xa̭ Hơ̭p Foong, hwiḙ̂n Kaw Foong.

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t ti têểnh bu̒ng khỏ - Lan hôô̭ng văn hwả zân tôô̭c

Mo̭l “zư̭ kúi” văn hwả Mươ̒ng

Té tha pơ̭i ká lêênh tlêênh meénh tất ănh hu̒ng Mươ̒ng Dôô̭ng, mḙ̂ Dinh Thi̭ Kiê̒w Zung ớ khu Bo, thi̭ tlẩn Bo (Kim Bôi) pớ khâi ko̒n nhó i ta̒ ản nuôi zươ̭ng pă̒ng ta̒n thiểng hu ngoo̭ch pớ mḙ̂, pớ za̭, nhơ "Tâ̭p bôông bôông”, "za ởi za o̒”, hăi nhơ ta̒n kâw hát thươ̒ng dang, pô̭ meḙnh. Ta̒n zai diḙ̂w ni̒ i ta̒ thẩm khu paw tâm hô̒n mḙ̂, tlớ thă̒nh môô̭ch fâ̒n chăng thế thiểw kôô̒ng ti̒nh iêw văn hwả zân tôô̭c. Bi̒ zơ̒ng di̭ mo̒ hơn 20 năm kwa, ti̒nh iêw kwêl hương i ta̒ thúc mḙ̂ Zung ngă̒i ngă̒i ngiên kửw, xưw tâ̒m pơ̭i chwiê̒n la̭i ta̒n zả tli̭ văn hwả Mươ̒ng cho thể hḙ̂ khăw ni̒.

Zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng ko̒n tư̒ kải ngḙn

Xỏm Mô̭ - bán Mươ̒ng kố ớ xa̭ Bi̒nh Thănh, hwiḙ̂n Kaw Foong ản kôông nhâ̭n pu̒ng zu li̭ch OCOP 4 khaw năm 2024. Pa miểng zu li̭ch kôô̭ng dôô̒ng khác i ản chwấn hwả, ha̒ng lwa̭t video kwáng bả ản la̒ kôô̒ng hơn 100 mo̭l zân ớ ta̒n hwiḙ̂n bu̒ng kaw ản tâ̭p hwẩn thiểng Ănh, ki̭ năng tỏn kheéch… chuô ản ẩn tươ̭ng mé la̒ dẩw môốc cho dố nô̭ lư̭c pê̒n pí kuố ta̒n xớ, ban, ngă̒nh. Tloong di̭, ngă̒nh Văn hwả, Thế thaw pơ̭i Zu li̭ch kóp fâ̒n chăng nhó, zoong zu li̭ch nôông thôn tơ̒ng pước tlớ thă̒nh ngă̒nh kinh tể bố tlơ̭ cho bu̒ng kaw. Mé, i ko̒n di̭ ta̒n kâw hói chuô kỏ lơ̒i dáp: Bi̒ la̒ po mo̒ tư̒ miểng têểnh i ko̒n chuô kỏ tour, twiển ốn di̭nh? La̒ po mo̒ kheéch têểnh éw, ko̒n mo̭l zân thi̒ tơ̭i mé chuô dẳm ki̒ boo̭ng?

Zoong ngḙ̂ thwâ̭t fṷc bṷ mo̭l zân bu̒ng khỏ khăn

Ta̒n ngă̒i kuổi khảng 5, Dwa̒n ngḙ̂ thwâ̭t ta̒n kác zân tôô̭c tính Hwa̒ Bi̒nh tố tlức biếw ziḙ̂n fṷc bṷ dôô̒ng ba̒w bu̒ng khu, bu̒ng tư̒ khỏ khăn tloong tính. Chăng tlí la̒ ta̒n puối ziếw ziḙ̂n văn ngḙ̂, ni ko̒n la̒ hă̒nh tli̒nh tư̒ ỉ ngiḙ̂ tí lan hôô̭ng zả tli̭ văn hwả, nơng kaw tơ̒i khôổng tinh thâ̒n cho mo̭l zân, kôô̒ng pơ̭i kóp fâ̒n zư̭ zi̒n bán xắc ta̒n kác zân tôô̭c thiếw khổ.