Chọn ngày tốt, xấu bằng lịch Đoi

Thứ ba, 9/2/2010 | 10:29:57 Sáng

Người Mường chọn ngày tốt, xấu để đi làm

(HBĐT) - Bao đời nay, người Mường ngoài sử dụng lịch thông thường còn sử dụng lịch Đoi. Lịch Đoi giúp tránh nhưng ngày xấu trong năm và chọn được những ngày đẹp để làm việc lớn như dựng vợ, gả chồng... Đây là bộ lịch của người Mường sử dụng được đúc kết từ nhiều đời.

Ông Nguyễn Văn Khỉu ở xóm Bưng, xã Thu Phong huyện Cao Phong cho biết: Lịch Đoi được người Mường xưa đúc kết từ nhiều đời rồi truyền lại cho con cháu sau này, trên đó có vạch khắc những hình tượng trưng cho ngày mưa, ngày bão, hao, lỗ, ngày cá, thú. Lịch này phân chia ngày tháng trong một năm theo sự vận hành của sao Đoi - sao Tua Rua (chòm sao nhỏ có bảy ngôi vận động theo chiều từ Đông sang Tây). Sao Đoi chuyển động nhanh hơn mặt trăng. Vị trí giữa sao Đoi và mặt trăng tuỳ theo các tháng trong một năm. Khi sao Đoi vượt qua mặt trăng, người Mường Bi gọi đó là ngày "Đoi vào" hay "ngậm Đoi”. Căn cứ vào các ngày "Đoi vào" và sự chuyển dịch của các ngày đó mà người ta phân biệt các tháng, các ngày trong một năm.

Lịch Đoi người Mường làm trên chất liệu 12 thanh tre, có chiều dài mỗi thanh khoảng 20 cm, rộng chừng 3 cm, thể hiện 12 tháng trong năm. Cùng với những vạch khắc trên đó, người Mường xưa đã đúc kết được những ngày, tháng trong một năm theo quy luật tự nhiên. Trong những tháng đó có ngày làm ăn thua lỗ, có những ngày đi săn bắn được nhiều thú rừng và có những ngày mưa, bão...

Theo quan niệm của người Mường thì một tháng được tính theo 3 tuần trăng, mỗi tuần là mười vạch khắc trên một thanh tre thể hiện mười ngày trong tháng. Thượng tuần (mười ngày đầu) gọi là ngày kây, những ngày này hay được người Mường tổ chức cưới xin, khánh thành, xây nhà mới… Mười ngày cuối tháng (hạ tuần) là những ngày hết trăng, người Mường thường không làm một công việc gì hết trong những ngày này, nếu làm sẽ bị thua lỗ hoặc công việc sẽ không được suôn sẻ. Trung tuần (mười ngày giữa tháng được vạch khắc ngược sống tre, khác chiều với ngày kây và ngày hết trăng) được người Mường gọi là ngày loồng, là ngày có trăng nếu đẻ vào ngày này trẻ con sẽ được sáng dạ, thông minh...

Bắt đầu một năm mới tính theo lịch của người Mường vào tháng tư lịch Đoi. Lịch Đoi được người Mường coi là lịch vạn sự, tính ngày lành, tháng tốt để bắt đầu một công việc gì đó như: Làm mùa kây tha, làm nhà kây trong (làm mùa thường làm vào kây tha là tháng Một, tháng Chạp Mường ) làm ăn tháng này thuận lợi, suôn sẻ, còn làm nhà vào ngày kây trong tức tháng Ba Mường sẽ được kín đáo và chắc chắn. Lịch Đoi cũng được dùng trong ngày đi săn thú, bắt cá hoặc đi đường: Thướm tha được cái may thú/ Thướm trong được cái may cá/ Khóa hổ được giờ đi đường/ Thướm ngàng may cơm may rượu. Ngày Thướm tha, tháng mười đi săn thú gặp nhiều may mắn, ngày Thướm trong vào tháng tư và Khóa hổ, tháng bảy, Thướng ngàng tháng Giêng. Do thay đổi khí hậu nên cách tính lịch Đoi có nhiều thay đổi.

Việt Lâm

Xúc động gặp các cựu chiến sỹ Điện Biên trên đồi A1

Tác phẩm "Các cựu chiến binh Điện Biên năm xưa gặp nhau trên đồi A1” của tác giả Dương Vân Anh, Hội Nghệ sỹ nhiếp ảnh tỉnh Hòa Bình là một trong 2 tác phẩm được trao huy chương vàng tại Liên hoan Ảnh nghệ thuật khu vực miền núi phía Bắc lần thứ 23 vừa tổ chức tại tỉnh Điện Biên. Đây là niềm vinh dự của của cá nhân tác giả cũng như Hội Nghệ sỹ nhiếp ảnh tỉnh.

Khai mạc những ngày phim tài liệu kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ

Tối 3/5, tại Hà Nội, Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Một thành viên Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức Lễ khai mạc "Những ngày phim tài liệu kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ”.

Về Mai Châu “mùa thơm nếp xôi”

Mai Châu là một địa điểm thú vị, không quá khó để đến và cũng không quá xa cho những kỳ nghỉ ngắn ngày. Chuẩn bị hành trang, ta về với Mai Châu - miền quê với "mùi thơm nếp xôi" đã đi vào thi ca.

Mãn nhãn với màn pháo hoa mừng ngày thống nhất đất nước

Tối 30/4, hàng nghìn người dân đổ về trung tâm TP Hồ Chí Minh để vui chơi và xem màn bắn pháo hoa mừng 49 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2024).

Đặc sắc chương trình nghệ thuật "Bản hùng ca vang mãi"

Tối 29/4, tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh), Ban Tổ chức kỷ niệm các ngày lễ lớn Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức chương trình nghệ thuật đặc biệt kỷ niệm 49 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước và 138 năm Ngày Quốc tế Lao động với chủ đề "Bản hùng ca vang mãi”.