Đúng ngày Kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/2025), những người làm báo từ khắp mọi miền Tổ quốc cùng tụ hội về Cung Điền kinh Mỹ Đình (Hà Nội), tham dự Lễ trao Giải thưởng Báo chí Quốc gia lần thứ XIX - năm 2024 với chủ đề: "Thép trong Bút, Lửa trong tim”, vinh danh các nhà báo cách mạng với những tác phẩm báo chí xuất sắc, có những đóng góp to lớn vào sự nghiệp phát triển báo chí nước nhà.

Với việc có thêm 2 thể loại giải mới, là Giải Báo chí Đa phương tiện và Báo chí Sáng tạo trong hệ thống giải thưởng, Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XIX - năm 2024 đã ghi dấu ấn đáng nhớ trong lòng công chúng và những người làm báo cả nước.

Giải A thể loại Báo chí đa phương tiện đầu tiên được trao cho loạt 5 kỳ: "Bóng tối trong mái ấm tình thương” của nhóm tác giả Đặng Văn Sinh (Đặng Sinh), Trần Duy Khánh, Nguyễn Thị Uyển Nhi (Uyển Nhi), Nguyễn Thị Hoài Vân, Ngô Phương Thuý - Liên chi hội Nhà báo Báo Thanh Niên. Loạt tác phẩm báo chí đa phương tiện với các thông tin, hình ảnh, video điều tra phơi bày sự thật kinh hoàng về tình trạng các bảo mẫu bạo hành trẻ sơ sinh bên trong cơ sở Mái ấm Hoa Hồng (L52 Tô Ký, phường Trung Mỹ Tây, Quận 12, Thành phố Hồ Chí Minh).

Chia sẻ cảm xúc khi nhận giải thưởng, nhà báo Uyển Nhi, đại diện nhóm tác giả bày tỏ: Được nhận giải A thể loại Giải Báo chí Đa phương tiện, nhóm thực sự xúc động và trân quý. Đây là kết quả của cả nhóm phóng viên, lãnh đạo Báo Thanh Niên, ban Chính trị - Xã hội, các cộng sự thuộc báo Thanh Niên, cả những người xuất hiện trên mặt báo và người thầm lặng phía sau.

Nhà báo Uyển Nhi kể, trong một lần tình cờ, chị và đồng nghiệp được cung cấp thông tin về nghi vấn bạo hành tại Mái ấm Hoa Hồng. Dù lúc đó chưa rõ thực hư sự việc, nhưng chị và đồng nghiệp là Trần Duy Khánh đã lập tức báo cáo với lãnh đạo ban Chính trị - Xã hội và ban biên tập báo Thanh Niên. Tập thể báo đều nhận thấy đây là một đề tài cấp thiết, cần hành động khẩn trương, với mục tiêu góp phần bảo vệ sức khỏe cho các cháu đang ở mái ấm, ở mức nhanh nhất và tốt nhất có thể. Từ một số manh mối rất ít ỏi ban đầu, nhà báo Uyển Nhi cùng đồng nghiệp tìm nhiều cách tiếp cận thực tế việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ ở mái ấm. Tại đây, chị tận mắt chứng kiến, tận tai nghe những hành vi tàn nhẫn đang xảy ra ở nơi lẽ ra phải là nơi che chở cho những đứa trẻ, vốn đã thiệt thòi ngay từ khi mới sinh ra.

Nhà báo Uyển Nhi cho biết, quá trình tác nghiệp để thực hiện loạt bài với chị với đồng nghiệp là một câu chuyện khắc khoải và rất nhiều thương cảm, có cả phẫn nộ. Với sự thấu cảm, sẻ chia, chị và đồng nghiệp Báo Thanh Niên đã nỗ lực hành động theo chức trách và lương tâm của người làm báo, tìm phương án tiếp cận, cách thâm nhập, làm sao thu thập đủ bằng chứng một cách nhanh nhất, đầy đủ nhất, để kịp thời giải cứu các em nhỏ. Với thể loại phóng sự điều tra, việc thu thập video là bắt buộc, bởi đây là chứng cứ pháp lý chứng minh hành vi vi phạm pháp luật. Đây không chỉ là tư liệu để công bố, còn là bằng chứng quan trọng nhằm bảo vệ cả nạn nhân lẫn người làm báo.

"Khi những đứa trẻ được đưa ra khỏi Mái ấm Hoa Hồng và chuyển về cơ sở mới, chúng tôi hạnh phúc. Những em bé thơ dại được về môi trường chăm sóc tốt đẹp hơn của nhà nước. Khi ấy, tôi cảm thấy như các em - những đứa trẻ vốn đã bất hạnh, sau nhiều năm bị hành hạ cả thể xác lẫn tinh thần, cuối cùng cũng được giải thoát. Các em được sống ở một nơi mới có tình yêu thương, được bảo vệ đúng nghĩa. Là một phóng viên trẻ, lần đầu bước chân vào nghề, đây cũng là lần đầu tiên tôi cảm nhận rõ ràng giá trị nhân văn sâu sắc của công việc làm báo. Chính từ thời khắc đó, tôi thực sự muốn dấn thân và theo đuổi con đường báo chí lâu dài”, nhà báo Uyển Nhi xúc động bày tỏ.

Giải A thể loại Báo chí Sáng tạo đầu tiên được trao cho tác phẩm: "Phụ san tương tác panorama Chiến dịch Điện Biên Phủ” của nhóm tác giả Ngô Việt Anh, Nguyễn Thị Uyên (Thi Uyên), Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Trần Văn Quyết, Nguyễn Quang Huy, Lê Thanh Bài, Nguyễn Ngọc Toán - Liên chi hội Nhà báo Báo Nhân Dân.

Nhà báo Ngô Việt Anh, Giám đốc Trung tâm Phát triển truyền thông, Báo Nhân Dân, đại diện nhóm tác giả đoạt giải chia sẻ: Nhóm tác giả rất vui và hạnh phúc khi đoạt Giải A đầu tiên trong hạng mục Báo chí Sáng tạo, Giải Báo chí Quốc gia năm 2024. Phụ san tương tác panorama Chiến dịch Điện Biên Phủ là sản phẩm mà tập thể các cán bộ phóng viên, kỹ thuật viên cũng như là những họa sỹ ở Báo Nhân Dân đã có quãng thời gian hơn 3 tháng để chuẩn bị.

Nhà báo Ngô Việt Anh cho biết, ý tưởng thực hiện sản phẩm phụ san này hình thành từ ý tưởng của đồng chí Tổng biên tập Lê Quốc Minh, là làm thế nào để đưa bức tranh "Chiến dịch Điện Biên Phủ” tại Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên đến với đông đảo bạn đọc trên cả nước. Và làm thế nào có ấn phẩm có thể đưa đến cho độc giả, đặc biệt là độc giả trẻ thông tin cụ thể về 56 ngày đêm của Chiến dịch Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu. Từ những chỉ đạo đó nhóm tác giả dành 3 tháng để làm một sản phẩm sáng tạo, đồng thời cúng là sản phẩm báo chí dữ liệu rất đồ sộ. Một mặt của bức tranh panorama này là lịch sử 56 ngày đêm của Chiến dịch Điện Biên Phủ, được nhóm tác giả đã tổng hợp dữ liệu từ những tình hình tại chiến trường, công tác ngoại giao, công tác hậu cần, cùng nhiều thông tin khác, để tổng hợp thành một biểu đồ thời gian (timeline) có 56 ngày đêm, chia theo từng ngày, để bạn đọc có thể theo dõi một cách dễ dàng diễn tiến của Chiến thắng Điện Biên Phủ.

Ngoài ra, bức tranh panorama tại Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên đã được nhóm tác giả đưa lên 4 trang báo, tái hiện toàn bộ bức tranh. Nếu được cắt dán, bức tranh có chiều dài lên đến 3,21 mét. Sản phẩm còn tích hợp được 2 công nghệ, quét mã QR và thực tế tăng cường AR. Với công nghệ này, khi bạn đọc quét mã trên sản phẩm, sẽ được trải nghiệm những thông tin, hình ảnh, video clip, trên chuyên trang Điện Biên Phủ. Ví dụ, nếu quét mã bếp Hoàng Cầm, những thông tin hình ảnh động về bếp Hoàng Cầm sẽ xuất hiện. Nếu quét mã về hầm Đờ Cát, sẽ tìm được những thông tin liên quan tới hầm Đờ Cát…

"Đó là một trong số những sản phẩm mà chúng tôi là rất ưng ý, chúng tôi rất hạnh phúc khi công chúng đón nhận rất nồng nhiệt, với 300.000 bản báo được đến tay bạn đọc, tạo ra một ‘làn sóng’ trên mạng xã hội, truyền cảm hứng tích cực cho độc giả”, nhà báo Ngô Việt Anh chia sẻ.

Tại Giải Báo chí quốc gia lần thứ XIX - năm 2024, nhóm tác giả nhóm tác giả Võ Mạnh Hùng (Hùng Võ), Nguyễn Hoài Nam (Hoài Nam), Võ Hoàng Long (Hoàng Long) - Báo điện tử VietnamPlus (Liên chi hội Nhà báo Thông tấn xã Việt Nam) giành Giải A thể loại Giải Tin, bài phản ánh, phỏng vấn, bình luận, chuyên luận, tọa đàm, giao lưu trực tuyến (Báo điện tử), với loạt 5 bài: "Chảy máu” - lãng phí tài nguyên khoáng sản: Gánh nặng đè lên "vai” xã hội.

Bày tỏ niềm vui, niềm tự hào khi tác phẩm được nhận giải thưởng cao, nhà báo Võ Mạnh Hùng, đại diện nhóm tác giả đoạt giải chia sẻ, chứng kiến nguồn tài nguyên khoáng sản, là tài sản công của quốc gia đã và đang bị "chảy máu” nghiêm trọng do gian lận trong quá trình khai thác, khiến Nhà nước thất thoát nguồn thu, lãng phí rất lớn, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ xảy ra thảm họa sạt lở (như thảm họa ở thôn Làng Nủ, tỉnh Lào Cai), đe dọa khu dân cư, làm tắc nghẽn "mạch máu” lưu thông của nền kinh tế, đẩy gánh nặng lên "vai” xã hội.

Với mong muốn để bạn đọc có cái nhìn toàn diện về vấn đề nhức nhối trên, nhóm phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus (TTXVN) đã dành nhiều tháng thâm nhập thực tế tại gần 30 tỉnh, thành phố trên khắp cả nước để điều tra, tìm hiểu, nghiên cứu xây dựng loạt bài 5 bài chuyên đề "Chảy máu” - lãng phí tài nguyên khoáng sản: Gánh nặng đè lên "vai” xã hội. Tác phẩm được thể hiện theo hình thức Mega-story (long-form), với nội dung thông tin đa chiều, như hồi chuông cảnh tỉnh, đồng thời gợi mở các kiến nghị lên Chính phủ, Quốc hội sớm điều chỉnh chính sách pháp luật phù hợp với thực tiễn nhằm ngăn chặn tình trạng thất thoát, lãng phí tài nguyên khoáng sản quốc gia.

Ngay sau khi loạt bài đăng phát trên Báo Điện tử VietnamPlus và được cộng đồng chia sẻ trên các trang thông tin, mạng xã hội, ngày 22/10/2024, Cục Khoáng sản Việt Nam (Bộ Tài nguyên và Môi trường) đã có thông tin phản hồi, nhấn mạnh loạt bài viết đã phản ánh đúng thực tế khách quan hoạt động khai thác khoáng sản đang diễn ra trên phạm vi cả nước. Các bài viết đã đánh giá, nhận xét kỹ về hiện trạng của hệ thống chính sách về khoáng sản của Việt Nam, đồng thời chỉ ra được những tồn tại, hạn chế và đề xuất các giải pháp căn cơ để khắc phục... Trên cơ sở các ý kiến góp ý của lãnh đạo các địa phương, các đại biểu Quốc hội, các chuyên gia, tổ chức, cá nhân đã nêu trong loạt bài viết, Cục Khoáng sản Việt Nam rà soát, tiếp thu báo cáo, đề xuất cơ quan có thẩm quyền hoàn thiện cơ chế, chính sách sau đó.

Nhà báo Võ Mạnh Hùng cho biết, thông tin trong loạt bài "Chảy máu” - lãng phí tài nguyên khoáng sản: Gánh nặng đè lên "vai” xã hội, của Báo Điện tử VietnamPlus, được Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội) quan tâm, đề cập trong Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV, vào tháng 11/2024. Cũng trong kỳ họp này, Luật Địa chất và khoáng sản được Quốc hội thông qua và chính thức có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2025. Riêng các chính sách đối với khai thác khoáng sản nhóm IV có hiệu lực ngay từ ngày 15/1/2025.

Sau nhiều năm không có giải A, mùa giải năm nay, Hội đồng Giải Báo chí Quốc gia đã tìm được tác phẩm xứng đáng để trao giải A ở thể loại Ảnh báo chí. Giải thưởng được trao cho tác phẩm: Lũ quét Làng Nủ: "Sự sống nảy sinh từ cái chết… không để ai bị bỏ lại phía sau" của tác giả Nguyễn Thành Khánh (Nguyễn Khánh) - Báo Tuổi trẻ.

Chia sẻ câu chuyện về bộ ảnh đoạt giải thưởng lần này, nhà báo Nguyễn Khánh cho biết, ngay khi nhận thông tin về vụ sạt lở, anh đăng ký với lãnh đạo toà soạn, lên đường đi Làng Nủ, ngôi làng bị lũ quét xóa sổ do hoàn lưu sau cơn bão lịch sử Yagi.

Làng Nủ ngày hôm đó là một sự hoang tàn với những xác người được di chuyển liên tục, tập kết ở nhà văn hóa xã. Ở đó anh gặp Hoàng Văn Thới, một người đàn ông mất mẹ, vợ và ba người con sau lũ. Hình ảnh người đàn ông với ánh mắt thất thần, ngồi giữa những chiếc quan tài khiến anh ám ảnh mãi. Chứng kiến những mất mát, đau thương của người dân ở Làng Nủ, đặc biệt là sự kiên trì tìm kiếm người thân bị vùi lấp trong trận sạt lở kinh hoàng, nhà báo Nguyễn Khánh thực sự rung động.

Nhà báo Nguyễn Khánh cho biết, anh đeo bám đề tài Làng Nủ gần 3 tháng, từ ngày xảy ra thảm họa, cho đến khi ngôi làng mới được khánh thành. Đó là một hành trình nhiều cảm xúc. Ấn tượng lớn nhất, sâu sắc nhất đối với anh trong những chuyến đi đó là sự sẻ chia, đùm bọc lẫn nhau trong hoạn nạn khó khăn, đặc biệt trong vùng thảm hoạ. Càng trong nghịch cảnh, tính kết nối cộng đồng của người Việt càng được siết chặt hơn bao giờ hết.

Sau khi tác nghiệp xong buổi lễ khánh thành Làng Nủ mới, nhà báo Nguyễn Khánh đã thực hiện phóng sự ảnh: Lũ quét Làng Nủ: "Sự sống nảy sinh từ cái chết... không để ai bị bỏ lại phía sau”. Tiêu đề của phóng sự ảnh này được anh trích dẫn từ phát biểu của Thủ tướng Phạm Minh Chính trong buổi lễ khánh thành ngôi làng mới. "Nội hàm của nó, tôi nghĩ là đã bao hàm nhiều điều. Nó là minh chứng cho tinh thần đoàn kết, sẻ chia của người Việt trong thảm hoạ”, nhà báo Nguyễn Khánh cho biết.

Nhà báo Nguyễn Khánh xúc động cho biết, anh rất bất ngờ và cảm thấy vinh dự, khi nhận được giải A - giải Báo chí Quốc gia năm nay. Bởi giải A gần nhất ở hạng mục Ảnh báo chí cũng từ năm 2014.

"Đối với một phóng viên, làm báo không phải vì giải thưởng, mà điều quan trọng là tác phẩm báo chí đó mang lại giá trị gì cho xã hội, có tác động thế nào tới những người xung quanh, đó mới chính là động lực lớn nhất đối với tôi mỗi khi lao ra hiện trường. Tuy nhiên, được nhận giải thưởng báo chí chính là sự khẳng định, sự ghi nhận và là thành tựu quan trọng đối với mỗi nhà báo. Năm nay đúng dịp Kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam, nên giải thưởng này càng có ý nghĩa lớn đối với tôi”, nhà báo Nguyễn Khánh bày tỏ.