Phường bùa xã Phong Phú (Tân Lạc) trình diễn trong ngày hội của làng, xã.

Xã có 14 xóm với trên 8.000 nhân khẩu, trong đó, 97% là người Mường sinh sống. Bà con nơi đây lưu giữ được nhiều nét văn hoá, phong tục tập quán của người Mường xưa, từ nét sinh hoạt hàng ngày như ở nhà sàn, nói tiếng Mường, hát đối, hát ví, mo Mường, đánh cồng chiêng trong những ngày lễ, Tết. Hiện, trên địa bàn xã có gần 200 chiếc chiêng Mường đủ loại, có 5 phường bùa bát âm hoạt động thường xuyên trong những ngày lễ, Tết và ngày hội lớn. Có 1 câu lạc bộ Mo Mường hoạt động tích cực với 32 thành viên, trong đó có nhiều thầy mo giỏi và nổi tiếng, được công nhận nghệ nhân ưu tú như các thầy mo: Bùi Văn Lựng, Bùi Văn Phin, Bùi Văn Xiên. Đặc biệt, xã có bản Mường Lũy Ải là một trong những bản Mường cổ nhất còn lưu giữ được nhiều phong tục tập quán, văn hoá truyền thống độc đáo của đồng bào Mường, được UBND tỉnh công nhận là bản du lịch cộng đồng năm 2014.

Tại xã hàng năm diễn ra Lễ hội Khai hạ Mường Bi, một trong những lễ hội lớn của tỉnh được tổ chức vào mùng 6 - 8 tháng giêng âm lịch. Đây là lễ hội quan trọng nhất trong năm của người Mường Bi xưa để tỏ lòng tôn kính với quốc mẫu Hoàng Bà và Tam vị Tản Viên Sơn Thánh, cầu mong một năm no đủ, hạnh phúc, mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu. Tại lễ hội có màn trình diễn cồng chiêng, mo Mường, cùng nhiều trò chơi dân gian như: Bắn nỏ, kéo co, đẩy gậy, đi cà kheo và thi ẩm thực truyền thống, thu hút du khách trong, ngoài tỉnh tham gia vui hội.

Tuy nhiên, nhiều giá trị văn hóa bị mai một dần theo thời gian, đến nay, trong xã chỉ còn ít hộ giữ được nhà sàn bằng gỗ theo đúng thiết kế của người Mường xưa, hầu hết đã được bê tông hoá một phần hoặc toàn bộ. Nghề đan lát truyền thống còn ở các xóm: Sơn Phú, Lũy Ải, Kha Lạ… nhưng không nhiều, chủ yếu các cụ cao niên đan những vật dụng nhỏ phục vụ gia đình và bà con trong xóm. Nhiều bài dân ca Mường như hát đối, hát ví, thường rang không còn phổ biến như xưa.

Đồng chí Bùi Văn Nức, Phó Chủ tịch UBND xã Phong Phú chia sẻ: Để bảo tồn, phát huy những giá trị văn hoá tại địa phương, Đảng uỷ, UBND xã đã chỉ đạo, xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai đến các ban, ngành, đoàn thể trong xã. Khuyến khích mở các lớp học đan lát tại xóm Lũy Ải phục vụ phát triển du lịch. Ngoài ra, tạo điều kiện cho câu lạc bộ Mo Mường xã mở lớp dạy cho lớp trẻ có nhu cầu học tập, tìm hiểu về mo Mường. Tiến tới thành lập mỗi xóm một phường bát âm phục vụ vào những ngày lễ, Tết, ngày Đại đoàn kết toàn dân tộc hàng năm. Đồng thời, tạo điều kiện cho Nhân dân tìm, sưu tập thêm nhiều bộ chiêng cổ, quý của dân tộc. Ngoài ra, đẩy mạnh tuyên truyền để thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc gìn giữ những giá trị truyền thống, ý thức được trách nhiệm đối với những gì ông cha ta để lại từ bao đời nay. Từ đó, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của Nhân dân, giữ gìn, phát huy bản sắc dân tộc trong thời kỳ hội nhập, phát triển.

Khánh Linh