Khoảng 10 năm trước, một số thanh niên trong xã sử dụng ma túy dùng chung kim tiêm. Lúc đầu họ khỏe mạnh do chưa phát hiện mình bị nhiễm HIV, vẫn lấy vợ, sinh con bình thường. Sau đó họ thấy ốm yếu, gầy guộc đã đi khám và được các cơ sở y tế tư vấn làm xét nghiệm HIV thì mới biết mình nhiễm HIV, có nhiều trường hợp lây từ chồng sang vợ, từ mẹ sang con. Cứ thế, những đứa trẻ bị lây nhiễm HIV từ chính bố, mẹ của mình.

Trước thực tế đó, được sự nhất trí của chính quyền xã Mai Hạ, trạm y tế xã chính thức thực hiện xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai vào năm 2014. Hoạt động này lúc đầu gặp nhiều khó khăn do tâm lý e ngại, sợ xã hội kỳ thị của chị em nên quá trình vận động, tuyên truyền phụ nữ mang thai đến trạm y tế xã để tư vấn, xét nghiệm gặp nhiều khó khăn. Để khắc phục, trạm y tế đã phối hợp với Đảng ủy, UBND xã xây dựng kế hoạch tuyên truyền, đến từng hộ để vận động chị em đi tư vấn, xét nghiệm. Phối hợp với các hội, đoàn thể, trưởng xóm tuyên truyền những biện pháp phòng tránh lây nhiễm HIV từ mẹ sang con, Trạm y tế quản lý chặt hồ sơ đối với phụ nữ mang thai đã đi xét nghiệm HIV để đưa vào chăm sóc, điều trị.

Cán bộ trạm y tế xã Mai Hạ (Mai Châu) kiểm tra danh sách các sản phụ bị nhiễm HIV để tư vấn phác đồ điều trị ARV.

Bác sỹ Ngần Thị Sọi, Trạm trưởng trạm y tế xã Mai Hạ chia sẻ: Hoạt động tư vấn, xét nghiệm HIV thật sự gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi sự kiên trì của đội ngũ cán bộ y tế, kết hợp với sự quan tâm của chính quyền, những người có uy tín tại các xóm. Tôi vẫn nhớ những ngày đầu đến tuyên truyền, vận động các sản phụ nghi nhiễm HIV đi xét nghiệm còn bị người nhà của họ đuổi không tiếp. Trường hợp của chị Ngần Thị H. (xóm Chiềng Hạ) khiến tôi trăn trở cả tuần để nghĩ cách làm sao thuyết phục chị H. đi làm xét nghiệm HIV. Chị H. có chồng bị nhiễm HIV, sau khi kết hôn, chị có thai. Nhiều lần tư vấn chị H. đi xét nghiệm nhưng chị nhất quyết không đi. Chúng tôi đã phối hợp với trưởng xóm để thuyết phục, cuối cùng chị cũng chịu làm xét nghiệm. Kết quả chị H. dương tính với HIV, tôi đã tư vấn cho chị uống thuốc dự phòng lây nhiễm từ mẹ sang con và sau khi đẻ phải cho con ăn sữa ngoài, không bú sữa mẹ.

Sau 4 năm, hoạt động xét nghiệm HIV cho phụ nữ mang thai đã đem lại nhiều hiệu quả. Tỷ lệ trẻ em sau sinh bị lây nhiễm HIV từ mẹ sang con giảm. Năm 2018 không có trường hợp lây nhiễm HIV từ mẹ sang con. Những phụ nữ mang thai có nguy cơ mắc HIV sau khi được cán bộ y tế tư vấn, làm xét nghiệm có tâm lý thoải mái, tự tin. Phụ nữ mang thai sau khi xét nghiệm nếu kết quả âm tính sẽ không lo lắng, chỉ chuyên tâm tới việc chăm sóc thai nhi. Còn đối với những sản phụ kết quả dương tính sẽ thực hiện theo tư vấn của bác sỹ để phòng tránh lây từ mẹ sang con.

Bác sỹ Ngần Thị Sọi, Trạm trưởng trạm y tế xã Mai Hạ cho biết thêm: Hiện tại, trạm y tế xã Mai Hạ vận động 100% phụ nữ mang thai làm xét nghiệm HIV. Phụ nữ làm xét nghiệm HIV và điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục, bổ sung vitamin, sắt, dự phòng và điều trị nhiễm trùng sẽ đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và con. Nếu dương tính thì sử dụng phác đồ ARV để điều trị cho mẹ hoặc điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con theo hướng dẫn. Tốt nhất là nuôi trẻ bằng sữa ngoài thay thế sữa mẹ để giảm thiểu nguy cơ lây truyền HIV cho trẻ, trẻ cần phải theo dõi.

Thu Thủy