(HBĐT) - Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Hiệp định Giơ - ne - vơ được ký kết, từ năm 1954, cán bộ và lực lượng vũ trang của ta ở miền Nam được tập kết ra Bắc. Trong đoàn quân tập kết ấy có hơn 2.000 con em các dân tộc thiểu số miền Nam (từ Quảng Trị trở vào).
Với tầm nhìn chiến lược, Đảng và Bác Hồ, Chính phủ đã quyết định thành lập riêng hệ trường học sinh dân tộc miền Nam và hệ thống các trường học sinh miền Nam trên đất Bắc. Tháng 5/1955, trường Dân tộc Trung ương được thành lập đóng tại Ngọc Thụy (Gia Lâm, Hà Nội) với hàng nghìn cán bộ dân tộc miền Nam. Đặc biệt, hầu hết trong số này đều đi ra từ vùng rừng núi vô cùng khó khăn, chiến tranh ác liệt, phần lớn chưa biết chữ và tiếng phổ thông, mang theo những phong tục tập quán, văn hóa, ngôn ngữ khác nhau của dân tộc mình… Trường đã phấn đấu liên tục ngay trong 3 năm đầu với 3 khóa học văn hóa và 2 khóa học chính trị, sau đó tiếp nhận thêm thanh - thiếu niên và nhi đồng người dân tộc thiểu số tập kết ra Bắc sau năm 1957.
Đoàn công tác Sở VH - TT & DL kiểm tra tiến độ xây dựng, hoàn thiện di tích trường Cán bộ dân tộc miền
Đứng trước yêu cầu mới và để có điều kiện dạy dỗ, học tập tốt hơn, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, năm 1959 trường Dân tộc Trung ương được tách thành 2 trường: trường Cán bộ dân tộc miền Nam và trường Học sinh dân tộc Trung ương. Trường Cán bộ dân tộc miền Nam chuyển về xây dựng cơ sở tại Chi Nê (Lạc Thủy – Hòa Bình) gồm một số gia đình người dân tộc thiểu số đã tập kết ra Bắc.
Theo những tài liệu ghi chép lại, sau khi chuyển về Lạc Thủy, do yêu cầu của cách mạng, trường tiếp tục tổ chức dạy bổ túc văn hóa cùng với xây dựng một số cơ sở sản xuất thực nghiệm, tập huấn về quản lý, điều hành tổ chức sản xuất cho học viên. Trường đã thu xếp chu đáo việc an dưỡng, điều dưỡng sức khỏe cho cán bộ lão thành, gia đình chính sách; tuyển chọn cán bộ tăng cường cho chiến trường miền
Cùng chúng tôi thăm quan di tích lịch sử trường Cán bộ dân tộc miền Nam đang được xây dựng, hoàn thiện tại thị trấn Chi Nê, huyện Lạc Thủy, đồng chí Bùi Ngọc Lâm, Giám đốc Sở VH – TT&DL khẳng định: Trường Cán bộ dân tộc miền Nam là một mô hình đào tạo đặc biệt, duy nhất ở đất nước ta lúc bấy giờ. Trong những năm khó khăn của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, với sự đùm bọc của cán bộ và nhân dân các dân tộc tỉnh Hòa Bình, nhà trường đã thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, đào tạo được nhiều lớp cán bộ cho cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc. Nhân dân các dân tộc trong tỉnh đã cùng cán bộ, con em các dân tộc thiểu số miền
Trước giá trị, ý nghĩa lịch sử đặc biệt đó, ngày 26/10/2016, di tích trường Cán bộ dân tộc miền Nam đã chính thức được xây dựng tại thị trấn Chi Nê trên nền địa điểm cũ, xây dựng nhà bia tưởng niệm phục vụ công tác nghiên cứu, thăm quan.
Dương Liễu