Sơ chế bảo quản và bốc thuốc nam - ông lang Bùi Văn Hạnh (Lạc Sơn)
Tập trung phát triển cây dược liệu có giá trị y tế và kinh tế cao, tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích đầu tư nuôi trồng, chế biến dược liệu. Các dự án, chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã giúp đẩy mạnh và khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư vào canh tác, sơ chế, chế biến cây dược liệu. Toàn tỉnh có 13 cơ sở, doanh nghiệp thu mua, sơ chế dược liệu; một số sản phẩm sau chế biến có giá trị kinh tế cao như: trà túi lọc cà gai leo, xạ đen, thìa canh, lá khôi; bột cà gai leo, tinh bột nghệ, cao cà gai leo, cao xạ đen, tinh dầu sả, dầu gội... tuy nhiên số lượng chưa nhiều. Tổng sản lượng dược liệu của tỉnh đưa vào chế biến mới chiếm khoảng 30%. Một phần còn lại (khoảng 10%) được sử dụng trong các bài thuốc đông y gia truyền, còn phần lớn (khoảng 60%) vẫn tiêu thụ ngoài tỉnh dưới dạng sản phẩm thô. Một số sản phẩm dược liệu đã được công nhận nhãn hiệu, chứng nhận sản phẩm OCOP từ 3-4 sao (toàn tỉnh có khoảng 50 sản phẩm OCOP).
Hội Đông y tỉnh với trên hai ngàn hội viên có vai trò quan trọng trong việc trồng, thu hái và chế biến cây thuốc nam. Để có nguyên liệu làm thuốc y học cổ truyền, các hội viên Đông y phải trồng cây thuốc tại vườn nhà hoặc liên kết thành hợp tác xã dược liệu; tiêu biểu là các vườn cây thuốc của: Lương y Đinh Thị Phiển 10 ha bảo tồn gần 300 loài cây thuốc ở xã Thu phong, huyện Cao Phong; Dược sỹ Nguyễn Đức Nhuận - Hợp tác xã Linh Sơn Dược 10 ha ở tiểu khu 10, phường Tân Thịnh, thành phố Hoà Bình bảo tồn hơn 200 loài cây thuốc quý hiếm; Lương y Bùi Văn Phượng 18 ha bảo tồn 200 loài cây thuốc ở xã Yên Trị, huyện Yên Thuỷ; Lương y Vũ Văn Nhẽ hợp tác xã bảo tồn cây thuốc quý huyện Lạc Sơn trồng và thu hái trên 10.000 m2 dược liệu quý; Lương y Bùi Thị Tuyết, hợp tác xã Tuyết Nhi xã Cao Dương, huyện Lương Sơn liên kết đất hộ gia đình thành hàng chục ha trồng xạ đen, cà gai leo, hoàng cung trinh nữ. Trồng cây thuốc nam theo kinh nghiệm và bài thuốc gia truyền; chưa thành chuỗi giá trị cây thuốc nam; chưa có xưởng đông dược đạt chuẩn GMP; việc trồng không đủ nhu cầu sử dụng, nên phải thu hái dược liệu tự nhiên làm thuốc, nguy cơ cạn kiệt nguồn dược liệu tự nhiên; hàng trăm tấn dược liệu tự nhiên được thu hái hằng năm theo báo cáo tổng hợp của Hội Đông y tỉnh: 280 tấn/năm 2022; 1.629 tấn/2023; 1.750 tấn/2024.
Tiềm năng cây thuốc nam tỉnh Hoà Bình rất lớn; việc trồng cây thuốc nam trên địa bàn tỉnh đã có quy hoạch cùng với chính sách ưu tiên phát triển cây dược liệu nhiều năm qua; tuy nhiên kết quả thực hiện còn nhiều hạn chế so với kế hoạch đề ra. Việc thu hái cây thuốc nam tự nhiên của người dân thiếu sự kiểm soát dẫn đến nguy cơ cạn kiệt nguồn dược liệu quý hiếm. Trong khi 80% (theo Bộ Y tế) phải nhập khẩu vị thuốc y học cổ truyền (thuốc Bắc) để cung cấp cho các cơ sở khám chữa bệnh. Việc chế biến cây thuốc nam thành sản phẩm y học cổ truyền có giá trị hàng hoá còn thủ công, đơn giản, manh mún; chưa có xưởng, nhà máy đông dược đạt chuẩn GMP trên địa bàn tỉnh. Nguyên nhân do công tác triển khai, phối hợp thực hiện quy hoạch, kế hoạch phát triển cây thuốc nam trên địa bàn tỉnh chưa quyết liệt; thiếu kiểm tra giám sát; công tác quản lý khai thác dược liệu tự nhiên chưa chặt chẽ; nhận thức của người dân về việc trồng, thu hái cây thuốc nam tự nhiên còn hạn chế; chưa có sự đầu tư mạnh, công nghệ hiện đại của nhà nước, doanh nghiệp trong việc trồng và chế biến dược liệu thuốc nam trên địa bàn tỉnh.
Để phát huy được hiệu quả trong trồng và chế biến cây thuốc nam tỉnh Hoà Bình cần thực hiện các giải pháp đột phá. Một là, phát triển nhân rộng mô hình 4 nhà: "Nhà Nông - Nhà Doanh nghiệp - Nhà Khoa học - Nhà nước” trong việc trồng cây thuốc nam lồng ghép với phát triển kinh tế - xã hội của địa phương - thành nghị quyết của Hội đồng nhân dân. Hai là, kết hợp với các đơn vị đào tạo nghiên cứu khoa học đề xuất và thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ "Tạo sản phẩm y học cổ truyền có giá trị hàng hoá từ bài thuốc nam gia truyền hiệu quả để hỗ trợ điều trị một số bệnh và nâng cao sức khoẻ nhân dân”, đặc biệt các bệnh mạn tính, rối loạn chuyển hoá, bệnh ở người cao tuổi. Ba là, tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân về giá trị cây thuốc nam; có chính sách kế thừa, sáng tạo, hiệu quả bài thuốc nam gia truyền của gia đình, dòng tộc cống hiến nhà nước phát triển thành sản phẩm có giá trị hàng hoá.
Tập trung phát triển các vùng trồng cây dược liệu theo chuỗi giá trị cây thuốc nam tại xã cho từng loài dược liệu gắn với hệ thống thu mua, sơ chế, bảo quản, chế biến và tiêu thụ trên cơ sở lợi thế về điều kiện tự nhiên và vị trí địa lý; đầu tư, hỗ trợ chế biến thành sản phẩm hàng hoá, tạo ra những thương phẩm dược liệu có giá trị gia tăng lớn gắn với phát triển du lịch và xây dựng nông thôn mới. Hỗ trợ lập hồ sơ quản lý, cấp mã số vùng trồng và truy xuất nguồn gốc đối với các diện tích trồng cây dược liệu tập trung. Hỗ trợ thiết lập hệ thống truy xuất nguồn gốc các sản phẩm dược liệu có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, đáp ứng yêu cầu của thị trường. Ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý, điều hành từ khâu nuôi trồng đến khai thác, chế biến. Xây dựng và triển khai các đề tài khoa học công nghệ về nghiên cứu chọn tạo giống, công nghệ sản xuất giống... Tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến thương mại, tiêu thụ sản phẩm, vận động, thu hút các doanh nghiệp tham gia liên kết, đầu tư hỗ trợ trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm dược liệu.
BSCKII. Nguyễn Văn Thoả
Phó Chủ tịch Thường trực Hội Đông y tỉnh Hoà Bình
Nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng, giảm tỷ lệ người hút thuốc lá và xây dựng môi trường y tế không khói thuốc, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh (CDC tỉnh) đã triển khai hoạt động truyền thông phong phú, sáng tạo trong năm 2025. Từ tổ chức nói chuyện chuyên đề, tập huấn đến việc tham gia Hội thi phòng, chống tác hại của thuốc lá (THCTL) cấp ngành, tất cả đều hướng đến mục tiêu vì sức khỏe cộng đồng.
Phát triển bởi ICT GROUP.
.jpg)
