Cuối tháng ba, đi dọc quốc lộ 14 đoạn qua tỉnh Kon Tum lại thấy không khí nô nức thu hoạch mỳ của bà con nơi đây. Nhưng đằng sau rẫy mỳ bội thu là những cột khói bốc lên ngút trời từ những cánh rừng nguyên sinh. Ai cũng hiểu rằng rừng đang… khóc!
Khi cây rừng rỉ máu Giữa cái nắng khô hanh của vùng Tây Nguyên, chúng tôi đi khắp các làng xã của các huyện vùng cao biên giới Đăk Glei, Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum. Những con đường đất đỏ bụi mù xuyên núi qua khe dẫn chúng tôi đến những rừng thông già, những rừng nguyên sinh của dãy Trường Sơn hùng vĩ. Nhưng xót xa thay, thay vì màu xanh bát ngát của núi rừng lại là những quả đồi trọc xám đen một màu than. Trên đường đến với xã biên giới Đăk Nhoong huyện Đăk Glei, chúng tôi ngỡ ngàng trước những cánh rừng bị cháy sém từng vạt, tro hãy còn nóng hổi, khói bốc nghi ngút. Cây rừng bị đốn ngã lăn xuống dòng PôKô chảy về phía hạ nguồn. Nhiều đoạn lâm tặc dùng cưa xẻ thành từng khúc vuông thành sắc cạnh nhưng chưa kịp vận chuyển hãy còn đó. Chúng tôi gặp anh H Ngơi đang dùng rựa chặt một cây thông đã bị cháy sém, anh nói: "Rừng này họ đốt rồi, mình chỉ chặt mấy cây về làm củi thôi chứ không phá rừng gì đâu". Anh Ngơi còn cho biết thêm: "Làng mình nghèo lắm, không có đất để trồng lúa nước nên phải phát nương trồng lúa rẫy và mỳ để bán cho nhà máy. Hai ba năm đất xói mòn, mỳ không lớn được nữa thì người ta lại phải đốt rừng thế này để trồng tiếp". Khắp những ngọn núi quả đồi là những con đường mòn nhằng nhịt do người dân tạo ra để thuận tiện cho việc phá rừng sau khi rừng bị cháy đã lộ ra mồn một.
Một thợ xẻ gỗ mà không vấp phải sự cản trở nào.
Chúng tôi đến với làng văn hóa Nú Vai xã ĐăKroong, huyện Đăk Glei chứng kiến những ngôi nhà được làm bằng những thớ gỗ hương to bản mới hiểu rằng vì sao rừng bị tàn phá nhanh đến vậy. Người dân ở đây xem rừng như tài nguyên vô tận mà họ có thể khai thác bất cứ lúc nào. Vì thế mà bây giờ rừng nguyên sinh ở đây đã thay bằng những rẫy mỳ bát ngát trải hết những quả đồi này đến quả đồi kia.
Theo một nguồn tin của người dân đi rừng về, chúng tôi đến với làng Đăk Wât, xã Đăkroong, huyện Đăk Glei ở bên bờ kia sông PôKô mới thấy sao xót xa. Một cánh rừng rộng hơn 10ha với nhiều loại gỗ quý như hương, trắc, sến bị thiêu rụi không thương tiếc. Trong cảnh hoang tàn chỉ trơ lại những gốc cây to đường kính từ 40 - 90cm và những thân gỗ lớn nằm la liệt không sử dụng được bị bỏ lại. Theo chúng tôi quan sát thì đây là một vụ phá rừng có quy mô lớn sử dụng đến cưa xăng, cưa máy và phải tiến hành trong nhiều ngày nhưng vẫn không hề bị ngăn cản.
Cạnh đó là rẫy mỳ của người dân đã lấn tới sát khu rừng nguyên sinh này và không lâu nữa khi mưa xuống, từ bãi tàn tro kia lại sẽ có những cây mỳ được cắm xuống đất. Chúng tôi hỏi anh Y Đơ - người dân tộc Xê Đăng đang nhổ mỳ cạnh đó thì anh nói: "Sau cơn bão năm 2009 ruộng bị mất nên cả nhà tôi phải lên đây đốt rẫy khai hoang trồng mỳ, sau đó sẽ trồng cao su". Khi được hỏi khi làm như vậy xã có nói gì không thì anh Đơ chỉ ậm ờ không trả lời.
Địa hình đồi núi trùng trùng điệp điệp khiến việc nắm rõ địa bàn khá khó khăn, bên cạnh đó là dòng sông PôKô chạy dọc các khe núi. Chảy giữa đại ngàn Trường Sơn, dòng PôKô mạnh mẽ lại đang vô tình tiếp tay cho những hành vi tội ác của lâm tặc. Những thước gỗ đã được xẻ vuông vắn được lăn xuống sông đến khi nào có bè sẽ được chuyển về xuôi. Vì vậy rất khó cho lực lượng kiểm lâm kiểm soát được đường dây vận chuyển gỗ và rừng vẫn từng ngày "chảy máu" xuống dòng sông đỏ ngầu đất bazan. Người dân, lâm tặc đang trực tiếp bức tử rừng nguyên sinh, biến rừng nguyên sinh thành những rẫy mỳ, những đồi cao su mà không hề nghĩ đến những hậu quả của nó đã xảy ra như cơn bão số 9 năm 2009.
Chính quyền vẫn… bàng quan
Cơn bão số 9 đi qua đã lấp đi bao mảnh ruộng của đồng bào các huyện Đăk Glei, Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum. Cái đói đã trở lại từng ngóc ngách của những bản làng mà trước nay vẫn nghèo khó. Dưới những mái nhà tranh vách đất là những giọt nước mắt oán than cho sự trớ trêu của ông trời đã cướp mất của họ ruộng vườn dọc dòng PôKô. Không chịu được cái đói cái nghèo, họ mang ngọn lửa, mang cây rựa lên rừng phát nương làm rẫy. Các chính quyền xã cơ sở cũng vì thương dân mà xin huyện cho dân được đốt cháy những rừng tre rừng nứa để trồng xuống đất cây mỳ xóa đói giảm nghèo và cây cao su với ước vọng làm giàu.
Tưởng rằng như thế là xong chuyện đói nghèo nhưng sau hai năm, nhà đất vẫn chưa biến thành nhà xây còn rừng thì vẫn cứ phá mà người nghèo cứ nghèo. Khi những cơn mưa của mùa mưa đến cũng là lúc người dân đi khắp núi đồi để cắm lên đất những cây mỳ mang hy vọng xóa được cái đói, đuổi được cái nghèo khi mỳ đang từng ngày tăng giá. Nhưng giữa những núi đồi bát ngát ấy chỉ có nguồn nước duy nhất là nước mưa phụ thuộc vào trời. Thời tiết khắc nghiệt cũng chính vì thế cuộc sống nhân dân cũng long đong cùng cây mỳ. Khi ấy người ta mới tự hỏi rừng hay mỳ cái nào giúp dân thoát nghèo?
 |
| Những cây gỗ lớn bị đốn ngã nằm la liệt. |
Trước kia đã có khá nhiều dự án giúp dân trồng rừng, bảo vệ rừng nhưng cũng chính vì sự quản lý không siết chặt, không sát dân của chính quyền mà như muối bỏ bể, dự án tan vỡ còn rừng thì… tan hoang. Bây giờ khi xã đồng ý cho dân đốt nương làm rẫy theo định hướng nhằm tạo điều kiện cho dân có mảnh đất canh tác nhưng cũng chính sự quản lý lỏng lẻo, vô trách nhiệm của chính quyền mà dân vẫn chưa thể thoát nghèo. Dân đốt rẫy ở đâu, đốt gì, trồng gì chính quyền cũng không hề biết hay cố tình làm ngơ?
Trở lại vụ phá rừng tại làng Đăk Wât, xã Đăkroong, hiện trường chỉ cách Ủy ban nhân dân xã chưa đầy 4km nhưng khi được hỏi về vụ việc, ông A Thẳng, Chủ tịch xã nói rằng không rõ. Còn bà Y Loan, Phó Chủ tịch xã khi xem những hình ảnh chúng tôi ghi lại đã ngỡ ngàng không biết đó là nơi nào, phải sang phòng địa chính hỏi. Bà nói: "Vì mới nhậm chức nên tôi cũng không nắm rõ địa hình với lại tiểu khu đó nằm khuất sau dãy núi nên không thấy được. Hằng tháng xã chúng tôi vẫn kết hợp với kiểm lâm huyện đi tuần tra từng khu vực, có phát hiện một số trường hợp vi phạm đã tiến hành đo đạc và xử phạt hành chính". Nhưng những trường hợp bị phát hiện dường như chỉ là bề nổi của tảng băng chìm và việc xử phạt vẫn còn mang tính hình thức. Còn về việc dân lấn đất của rừng nguyên sinh thì bà cho hay đã tuyên truyền cho đồng bào hiểu nhưng họ làm rất nhanh nên khi phát hiện ra thì rừng cũng đã bị phá hết rồi.
Người ta vẫn chưa quên trận lũ quét lịch sử năm 2009 đã cuốn đi những gì, vậy tại sao rừng vẫn bị tàn phá không thương tiếc đến vậy. Phải chăng chuyện đốt rừng làm rẫy là "chuyện thường ngày ở huyện" nên chính quyền vẫn "bình chân như vại"? Cần phải có sự quyết liệt hơn từ các ngành chức năng để chấm dứt tình trạng lâm tặc phá rừng, còn với người dân phải quy hoạch rõ vùng được phép khai hoang. Chỉ như vậy mới cứu sống được những khu rừng nguyên sinh đang trên trên đà bị thu hẹp, giữ lại màu xanh cho rừng thẳm. Và có chính sách hợp lý giúp dân sống dựa vào rừng để con người và thiên nhiên hiền hòa.
Theo Báo CAND
Phát triển bởi ICT GROUP.
