Tượng đài chiến thắng cầu Mè và người lính năm xưa.
(HBĐT) - Trải qua 60 năm, những trận đánh Đồi Dụ - Cầu Mè vẫn còn nguyên trong ký ức của thế hệ những người con áo nâu, chân đất, quen tay cấy, cày hơn cầm súng. Để hôm nay, những câu chuyện về trận đánh vẫn tiếp tục được kể...
Khá khó khăn khi đi tìm lại những nhân chứng sống, những người đã từng cầm súng trực tiếp tham gia trận đánh đồi Dụ, cầu Mè (xã Mông Hóa - Kỳ Sơn) cách đây vừa tròn 60 năm. Lần theo những mối quan hệ, tìm theo những trận đánh còn ghi trong sử, thật may mắn và không uổng công sức, chúng tôi đã được CBCS Ban CHQS huyện Kỳ Sơn giúp đỡ tìm được ông Nguyễn Quốc Sự, nguyên Bí thư Huyện ủy Kỳ Sơn và cũng là một nhân chứng sống trực tiếp tham gia trận đánh đồi Dụ, cầu Mè hiếm hoi còn sống.
Dù năm nay đã bước sang tuổi 85 nhưng sức lực, trí lực của ông vẫn thật dồi dào và mẫn tiệp. Đứng trên trận địa năm xưa, đôi mắt người cựu binh như nhòa đi để cho ký ức với tiếng súng rền cùng tiếng hô xung phong thuở thanh xuân chợt hiện về. Trong câu chuyện của ông, chúng tôi thấy có lửa. ông nhớ lại: thời kỳ chiến dịch Hòa Bình, tớ là lính của Trung đoàn 320 được phân công phụ trách tham gia chiến dịch Hòa Bình. Địa bàn chiến đấu chủ yếu ở Kỳ Sơn, dọc theo tuyến đường 6. Nếu nói về chiến dịch Hòa Bình ở Kỳ Sơn thì không thể không nói đến những trận đánh lịch sử của quân và dân Hòa Bình như những dấu son như trận đồi Dụ, cầu Mè (xã Mông Hóa) này. ông kể: Ngày 10/12/1952, ta bắt đầu mở màn chiến dịch Hòa Bình. Cùng với bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân, du kích xã Mông Hóa đã tổ chức tham gia đánh địch trên dọc tuyến đường 6 này. Tại đây, chỉ bằng vũ khí thô sơ, hỏa lực hạn chế nhưng du kích địa phương đã có những trận đánh làm quân Pháp phải kinh hồn, bạt vía. Ngày 2/12/1951, lực lượng du kích địa phương đã cùng đại đội 16 (bộ đội địa phương - Kỳ Sơn) phối hợp với bộ đội chủ lực là Trung đoàn 66 tiêu diệt một đoàn xe 34 chiếc ngay trên tuyến giao thông huyết mạch. Tiếp đó, ngày 11/12/1951, du kích xóm Dụ, xã Mông Hóa cùng với đại đội 16 phối hợp cùng tiểu đoàn 616 phục kích đánh địch trên đường 6 đoạn từ cầu Dụ đến hang đá Thau, diệt 2 trung đội lính âu - Phi, phá hủy 10 xe quân sự, giải thoát hàng chục đồng bào bị địch bắt đi làm phu phen.
Trong trận đánh này, nổi lên là nữ chiến sỹ dân quân Nguyễn Thị Hạnh (hiện bà vẫn còn sống ở xóm Vành, xã Mông Hóa). Theo sự phân công, tổ dân quân du kích của Nguyễn Thị Hạnh được bố trí tại phía tây cầu Dụ có nhiệm vụ đánh vào giữa đội hình địch. Lúc đầu, đội hình tổ phục kích được bố trí khá chặt chẽ nhưng khi anh em trong tổ giãn đội hình về các hướng để tăng cường quan sát, đúng lúc đó tiếng động cơ gầm rú vọng lại mỗi lúc một gần. Trên những chiếc xe tiến vào trận địa phục kích là những tên lính da màu hung hăng lăm lăm súng trong tay. Khi ấy, chỉ còn một mình Nguyễn Thị Hạnh tại vị trí chốt chặn nên không thể liên lạc được với đồng đội, vũ khí được giao chỉ duy nhất một quả lựu đạn. Địch mỗi lúc một gần, không do dự, người nữ du kích đã quyết định hành động, dùng lựu đạn tiêu diệt địch. Tuy vậy, do vội vã, Nguyễn Thị Hạnh đã lấy nhầm nắm cơm ăn dở đựng trong ớp bên hông ném vào giữa đội hình địch. Tưởng lựu đạn, địch hoảng loạn nằm rạp xuống. Khi không thấy có động tĩnh gì, bọn lính mới lổm cổm bò dậy. Cùng lúc đó, Nguyễn Thị Hạnh đã rút chốt lựu đạn thật nhằm thẳng đội hình địch để vung tay. Sau tiếng nổ đanh rền là hàng chục tên địch gục ngã. Còn Hạnh đã men theo hướng đồi Dụ rút lui an toàn. Nhân lúc đó, các bộ phận phục kích của trung đội và bộ đội chủ lực đã tập trung hỏa lực tiêu diệt binh lính, phá huỷ xe cơ giới của địch.
Ngoài những trận đánh trên, trong thời gian diễn ra chiến dịch Hòa Bình, dân quân Kỳ Sơn còn phối hợp với các đơn vị chủ lực quấy rối địch ở nhiều vị trí như Đồng Bến, Gò Bùi, tổ chức gài mìn, bắn tỉa, bẻ gãy nhiều đợt càn quét của địch.
Có thể nói, chiến dịch Hòa Bình được mở ra, chỉ trong thời gian ngắn, quân Pháp liên tục ở trong tình trạng phải chống đỡ vất vả. Lực lượng dần bị tiêu hao, tinh thần và sức chiến đấu của binh lính bị sa sút nghiêm trọng. Để tránh nguy cơ bị tiêu diệt, ngày 23/2/1952, địch buộc phải rút chạy khỏi thị xã Hòa Bình. Sau này khi sống sót chạy thoát khỏi Hòa Bình, nhiều tên lính Pháp đã phải cay đắng thốt lên: đoạn đường rút chạy khỏi Hòa Bình là đoạn đường đầy máu và nước mắt.
Đứng dưới tượng đài chiến thắng của quân, dân Hòa Bình và trung đoàn 66 tại cầu Mè, ông Nguyễn Quốc Sự bồi hồi: Trên đường rút chạy, giặc Pháp liên tục bị quân và dân ta chặn đánh. Trong đó trận đánh ở vị trí từ đồi Dụ, cầu Mè đến Hang Nước trong ngày 23/2/1952 là một trong những trận đánh điển hình. Tại vị trí này, chỉ chưa đầy 2 tiếng đồng hồ, du kích và bộ đội địa phương phối hợp với bộ đội chủ lực tổ chức phục kích, tiêu diệt 1 tiểu đoàn giặc, phá hủy 34 xe quân sự. Riêng vị trí cầu Mè, ta đã tiêu diệt hàng chục tên địch, phá hủy 9 xe quân sự, thu được nhiều vũ khí, trang bị của giặc.
Mạnh Hùng
Phát triển bởi ICT GROUP.
