Một góc thị trấn Hàng Trạm (Yên Thuỷ) hôm nay trên đường đổi mới và phát triển.
(HBĐT) - Theo lời giới thiệu của đồng chí Bùi Văn Vệ - Bí thư Đảng uỷ xã Ngọc Lương, chúng tôi đến thăm gia đình cụ Nguyễn Hữu Độ (xóm Nghìa 1, xã Ngọc Lương, huyện Yên Thuỷ) - người vẫn được người dân Ngọc Lương tôn trọng gọi là “kho sử sống” đã bước sang tuổi xưa nay hiếm nhưng cụ vẫn còn khoẻ mạnh, minh mẫn và thật hào sảng khi kể cho chúng tôi nghe về những năm tháng nhân dân Yên Thuỷ anh hùng vùng lên phá kho thóc Nhật, giành chính quyền.
Qua lời kể của cụ, mảnh đất Yên Thuỷ trước cách mạng tháng 8 khổ cực vì 3 tầng áp bức dần hiện lên sinh động. Lúc này, Nhật - Pháp và phong kiến, địa chủ lang, đạo đua nhau ra sức bóc lột, đàn áp nhân dân. Được thực dân Pháp bợ đỡ, bọn tổng lý, lang, đạo như tổng Hoè, tổng Quế, tổng Tỳ, lang Quách Tất Thát (ở Lạc Lương), lang Quách Đẩu (ở Bảo Hiệu)... đề ra nhiều loại sưu cao, thuế nặng, tô tức, phù thu lạm bổ để bóc lột. Người nông dân thiếu ăn phải đi ở đợ, cày thuê, cấy rẽ và vay lãi địa chủ với lãi suất cao, nhất là những năm hạn hán mất mùa tràn lan cảnh thiếu đói.
Nhớ lại những năm tháng cơ cực này, cụ Nguyễn Hữu Độ ngậm ngùi: “Người dân chết đói la liệt mà kho thóc lẫm, lạc lẫm của bọn giặc Nhật vẫn đầy ắp. Sự căm phẫn của nhân dân lao động trong toàn huyện ngày càng được đẩy lên cao độ.
Lúc này, được cán bộ Việt Minh hướng dẫn, các địa bàn giáp ranh Yên Thủy như Nho Quan (Ninh Bình), Lạc Thuỷ đã diễn ra sôi nổi phong trào nhân dân vùng lên phá kho thóc Nhật. Khí thế sục sôi đó đã thổi bùng lên ngọn lửa căm hờn, đấu tranh của nhân dân Yên Thuỷ. Khắp lượt nhân dân các xã Phúc Lương và Ngọc úng (nay là Ngọc Lương), xã Lạc Thuỷ (nay là Lạc Thịnh), xã Yên Thái, Thắc La, Phủ Vệ (nay là xã Đoàn Kết); xã Yên Trị đã kéo đến nhà lý trưởng, chánh phó tổng trong vùng để phá kho thóc Nhật, lấy ra hàng chục tấn thóc chia cho người nghèo. Theo các tài liệu ghi chép lại, phong trào diễn ra mạnh mẽ nhất tại xã Ngọc úng và Phúc Lương với việc lấy lại được 11 tấn thóc; xã Yên Trị lấy lại được 4 tấn, xã Yên Thái, Thác La, Phủ Vệ lấy được 2,7 tấn thóc và 3 tạ lạc chia cho dân nghèo.
Khoảnh khắc lịch sử đáng nhớ vẫn còn được cụ Độ nhớ như in: “Đúng 10h sáng ngày 25/8/1945, đoàn quân cách mạng với súng ống chỉnh tề, mang theo cờ đỏ sao vàng đã về tới xã Ngọc úng. Nhanh chóng hàng trăm quần chúng nhân dân xã Ngọc úng đã có mặt tại đình xóm Hổ để dự mít tinh chào đón đoàn quân cách mạng. Người dân đã lặng đi xúc động khi nghe bài diễn thuyết xóa bỏ chính quyền thực dân phong kiến. Hai ngày sau, chính quyền cách mạng lâm thời được nhân dân phấn khởi bầu ra.
Từ điểm khởi đầu là Ngọc úng, lần lượt nhân dân các xã Yên Trị, Phúc Lương, Yên Thái, Thắc La, Phù Vệ, Thượng Lụng, Hữu Lũng, Hiệu Chân, Lạc Thuỷ... dưới sự hướng dẫn của Việt Minh đã vùng dậy xoá bỏ chính quyền, thành lập chính quyền cách mạng.
Ngày 1/9, xã Lạc Hưng là địa bàn cuối cùng thành lập được chính quyền cách mạng. Yên Thuỷ được giải phóng trọn vẹn, quyền làm chủ quê hương đã về tay nhân dân lao động. Mảnh đất Yên Thuỷ anh hùng từ đây sang trang mới, nhân dân phấn khởi bắt tay vào công cuộc xây dựng, bảo vệ chính quyền cách mạng; hăng hái thi đua phát triển sản xuất, xây dựng cuộc sống mới.
Dương Liễu
Phát triển bởi ICT GROUP.
