Dự án 1 về hỗ trợ đất ở, nhà ở, đất sản xuất và nước sinh hoạt thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi được đánh giá là dự án tập trung giải quyết những vấn đề khó khăn, bức xúc nhất về đời sống, sản xuất cho đồng bào DTTS. Trong những năm qua, với sự vào cuộc quyết liệt của các cấp ủy đảng, chính quyền, Dự án 1 góp phần từng bước cải thiện và nâng cao điều kiện sống cho người dân.

Đồng chí Hà Văn Di, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo cho biết: Trong giai đoạn 2021-2025, với vai trò là cơ quan thường trực Chương trình, hàng năm Sở Dân tộc và Tôn giáo (trước đây là Ban Dân tộc) đã chủ trì, phối hợp với UBND các huyện, thành phố rà soát, tổng hợp tham mưu UBND tỉnh quyết định phân bổ nguồn vốn cho các địa phương để tổ chức thực hiện, giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho đồng bào DTTS trên địa bàn tỉnh. Chính sách hỗ trợ đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt đã tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ khắc phục được những khó khăn về sản xuất cũng như đời sống. Qua đó góp phần làm thay đổi bộ mặt nông thôn, thực hiện mục tiêu xóa đói, giảm nghèo và nâng cao đời sống cho vùng đồng bào DTTS. 

Tính đến thời điểm này, từ nguồn vốn của CTMTQG, tỉnh Hòa Bình đã thực hiện hỗ trợ chuyển đổi nghề cho 3.981 hộ thiếu đất sản xuất. Đồng thời hỗ trợ mua máy nông vụ, hỗ trợ người dân làm dịch vụ nông nghiệp, học nghề và chuyển đổi sang các ngành nghề khác như chăn nuôi, sản xuất - kinh doanh. 

Đối với nội dung hỗ trợ nhà ở, Sở Dân tộc và Tôn giáo đã phối hợp chặt chẽ với Ban Chỉ đạo xóa nhà tạm, nhà dột nát cho người nghèo của tỉnh để lồng ghép triển khai thực hiện. Trong 3 năm, từ nguồn vốn Dự án 1 đã có 1.078 hộ thuộc vùng đồng bào DTTS và miền núi được hỗ trợ làm nhà ở với tổng kinh phí trên 43 tỷ đồng.

Về hỗ trợ nước sinh hoạt cho đồng bào DTTS trên địa  bàn, Sở đã hỗ trợ 39 công trình nước sạch tập trung với tổng kinh phí trên 160 tỷ đồng, tạo điều kiện cho hơn 6.300 hộ vùng đồng bào DTTS được thụ hưởng. Đối với địa bàn khó khăn không thể xây dựng công trình nước sạch tập trung, ngành Dân tộc đã hỗ trợ hơn 17 nghìn hộ giải quyết khó khăn về nước sạch. 

Rút kinh nghiệm cho giai đoạn trước của các chương trình, dự án có đầu tư các công trình nước sinh hoạt. Sở Dân tộc và Tôn giáo đã đề nghị UBND các huyện, thành phố, các chủ đầu tư lựa chọn đầu tư xây dựng các công trình nước tập trung ưu tiên cho người dân vùng thực sự có khó khăn về nguồn nước, nước sinh hoạt và nước sinh hoạt không đảm bảo, chưa hợp vệ sinh. Khi khảo sát lựa chọn địa điểm đầu tư xây dựng công trình, nguồn nước phải đảm bảo và được bảo vệ đầu nguồn tốt, đặc biệt đối tượng hưởng lợi phải cam kết xây dựng quy chế quản lý, vận hành, sử dụng và duy tu bảo dưỡng đối với công trình nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân trong việc sử dụng hiệu quả công trình sau đầu tư.

Bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện Dự án 1 vẫn còn những khó khăn, vướng mắc, như việc hỗ trợ đất ở, đất sản xuất khó thực hiện do những hạn chế về quỹ đất tại địa phương. Việc hỗ trợ nhà ở gặp vướng mắc trong thủ tục hỗ trợ do hộ dân chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chính vì vậy kéo dài thời gian hỗ trợ nhà cho các hộ khó khăn về nhà ở. Nhiều nội dung của dự án giải ngân chậm so với kế hoạch do thủ tục thanh quyết toán, nhất là những công trình, dự án do cấp xã làm chủ đầu tư.

Đồng chí Hà Văn Di, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo cho biết: Hiện Sở tiếp tục phối hợp với các sở, ngành, địa phương để tham mưu UBND tỉnh có các giải pháp tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc. Đồng thời rà soát toàn bộ hồ sơ, thủ tục các công trình, dự án thuộc chương trình để hướng dẫn cách làm phù hợp với thực tế vùng DTTS và miền núi để tiếp tục thực hiện có hiệu quả các nội dung của Dự án 1.