Chiến tranh đã lùi xa, nhưng nhiều cán bộ, chiến sỹ (CBCS) tham gia chiến đấu hy sinh vẫn chưa tìm thấy phần mộ. Nỗi day dứt đó cũng chính là sự thôi thúc để mỗi CBCS lực lượng vũ trang (LLVT) tỉnh vượt qua mọi khó khăn trên hành trình tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ (TK, QTHCLS).

Xác định công tác TK, QTHCLS hy sinh trong chiến tranh được chôn cất trên địa bàn tỉnh là một trong những nhiệm vụ công tác trọng tâm trong thực hiện chính sách hậu phương quân đội, đền ơn - đáp nghĩa, thời gian qua, với vai trò là lực lượng chủ công, nòng cốt, CBCS LLVT tỉnh luôn nỗ lực cao nhất, vượt qua mọi khó khăn để làm tốt nhiệm vụ công tác ý nghĩa, thiêng liêng này.

Theo Đại tá Triệu Kim Thắng, Phó Chính ủy Bộ CHQS tỉnh, Ủy viên thường trực Ban Chỉ đạo 515 tỉnh, hiện nay các bác, các chú tham gia chiến đấu tuổi đã cao, sức khỏe yếu, địa hình có nhiều thay đổi... nên công tác TK, QTHCLS gặp rất nhiều khó khăn. Tuy nhiên, luôn xác định và khắc ghi việc thực hiện nhiệm vụ TK, QTHCLS là trách nhiệm, nghĩa vụ thiêng liêng thể hiện sự tri ân, đền ơn - đáp nghĩa, dù nhiệm vụ còn rất nhiều khó khăn nhưng Đảng ủy - Bộ CHQS tỉnh sẽ tiếp tục phối hợp các ban, ngành, đoàn thể, địa phương để thực hiện ngày càng tốt hơn, góp phần thực hiện có hiệu quả chính sách đối với người tham gia quân đội và hậu phương quân đội.

Trong những năm qua, lực lượng TK, QTHCLS đã rà soát, tìm kiếm từng thông tin nhỏ nhất, có giá trị nhất về thông tin liệt sỹ sau khi hy sinh được chôn cất trên địa bàn tỉnh. Theo Thượng tá Bùi Đức Linh, Trưởng Ban Chính sách, Bộ CHQS tỉnh, với tinh thần "khó mấy cũng tìm”, bằng việc tìm hiểu, chắp nối những thông tin, sự kiện chỉ là rất nhỏ nhưng có giá trị về nơi chiến đấu, chôn cất các liệt sỹ và qua  công tác nắm tình hình, cũng như được nhân dân cung cấp thông tin về việc vẫn còn hài cốt liệt sỹ (HCLS) hy sinh trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp chưa được cất bốc, quy tập tại thôn Thạch Quyền, xã Cao Dương (Lương Sơn), Bộ CHQS tỉnh đã huy động lực lượng gồm 50 CBCS và phương tiện, máy móc tổ chức TK, QTHCLS. Các đơn vị đã quy tập, cất bốc được 19 HCLS thuộc Trung đoàn 48, Liên khu 3 hy sinh trong trận đánh bốt Đồi Mồi thuộc thôn Thạch Quyền, xã Cao Dương trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp đưa về an táng tại Nghĩa trang liệt sỹ (NTLS) Trung Sơn, xã Liên Sơn (Lương Sơn). Trước đó, vào năm 2020, cũng tại đây Bộ CHQS tỉnh đã tổ chức tìm kiếm, cất bốc, quy tập được 23 HCLS đưa về an táng tại NTLS Trung Sơn. Đây đều là các liệt sỹ của Trung đoàn 48, Liên khu 3 hy sinh trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Trong năm 2024, Bộ CHQS tỉnh tiếp tục tham mưu Ban Chỉ đạo 515 tỉnh xây dựng kế hoạch, tổ chức cất bốc 3 mộ liệt sỹ đang ở nơi    chôn cất ban đầu chưa được quy tập vào NTLS. Trong đó có 2 mộ liệt sỹ ở xã Cuối Hạ (Kim Bôi) và 1 mộ liệt sỹ ở xã Thạch Yên (Cao Phong).

Bên cạnh việc làm tốt công tác nắm thông tin, tổ chức TK, QTHCLS, Bộ CHQS tỉnh cũng tích cực phối hợp các cơ quan trong việc xác định thông tin liệt sỹ. Từ năm 2018 đến nay, Bộ CHQS tỉnh phối hợp Sở LĐ-TB&XH và các địa phương, đơn vị triển khai xây dựng Cổng thông tin điện tử về liệt sỹ, mộ liệt sỹ và NTLS. Qua đó thực hiện lấy mẫu HCLS còn thiếu thông tin tại các NTLS trên địa bàn tỉnh. Theo xác minh, trong 3.545 mộ liệt sỹ ở 24 NTLS trên địa bàn tỉnh chỉ có 612 mộ đầy đủ thông tin, 410 mộ có một phần thông tin và 2.523 mộ không có thông tin. Hiện thông tin về những phần mộ tại NTLS trên địa bàn tỉnh đều được cập nhật lên Cổng thông tin điện tử về liệt sỹ, mộ liệt sỹ và NTLS của Chính phủ, được công bố trên trang thongtinlietsi.gov.vn. 

Ngoài ra, từ năm 2017 đến nay, Bộ CHQS tỉnh phối hợp các sở, ngành, cơ quan, đơn vị và Hội Hỗ trợ gia đình liệt sỹ tỉnh cung cấp thông tin cho trên 1.200 trường hợp tìm kiếm thông tin về liệt sỹ và mộ liệt sỹ. Trong đó xác định liệt sỹ có bia mộ 242 trường hợp, làm rõ nơi hy sinh 458 trường hợp; hoàn thiện thủ tục để xác định danh tính liệt sỹ còn thiếu thông tin bằng phương pháp thực chứng cho 175 liệt sỹ; làm thủ tục lấy mẫu sinh phẩm của thân nhân để giám định ADN xác định danh tính liệt sỹ cho 30 trường hợp; hỗ trợ các gia đình cất bốc di chuyển 142 HCLS từ các tỉnh, thành phố về an táng tại NTLS quê nhà...

Mặc dù vậy, theo Thượng tá    Bùi Đức Linh, Trưởng Ban Chính sách, Bộ CHQS tỉnh, bên cạnh những kết quả đạt được thì công tác TK, QTHCLS vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là công tác lập bản đồ tìm kiếm; liệt sỹ chưa xác định được thông tin còn nhiều, chiếm tới 71% số mộ liệt sỹ (2.523/3.545 liệt sỹ), hầu hết là các liệt sỹ hy sinh trong kháng chiến chống Pháp. Do chiến tranh kết thúc đã 70 năm, địa hình thay đổi nhiều, nhiều HCLS bị phân hủy ở mức độ rất cao gây nhiều khó khăn trong quá trình tìm kiếm..., ảnh hưởng nhiều đến công tác tìm kiếm, quy tập. Với tinh thần trách nhiệm, nỗ lực cao nhất, lực lượng TK, QTHCLS của Bộ CHQS tỉnh sẽ phấn đấu thực hiện tốt nhiệm vụ nhằm thể hiện sự tri ân, biết ơn các anh hùng liệt sỹ hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc.