(HBĐT) - Đối với người dân xã Yên Trị (Yên Thủy) và các vùng lân cận, lễ hội hang Chùa – chùa Hang được xem là một trong những lễ hội quan trọng nhất những ngày đầu năm. Ra xuân, cùng với khí thế sản xuất sôi động, người dân Yên Trị náo nức cho lễ hội hang Chùa – chùa Hang, cầu một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng tốt tươi.
Trong 3 ngày diễn ra lễ hội, xã Yên Trị (Yên Thủy) tổ chức đêm giao lưu văn nghệ mừng Đảng, mừng xuân thu hút đông đảo người dân tham gia.
Hang Chùa còn có tên “Văn Quang Động”, có ý nghĩa là “Tự nhiên đã bao dung với văn hóa. Văn hóa nương tựa vào tự nhiên”. Tại đây, các nhà khảo cổ học đã tìm thấy một chiếc chuông cổ. Theo xác định của giới khảo cổ học, chiếc chuông có niên đại từ thời Cảnh Hưng, tức thời vua Lê Hiển Tông (1740 – 1786). Từ việc tìm thấy chiếc chuông, các nhà sử học khẳng định đây là bằng chứng cho thấy, vào thế kỷ XVIII, hang Chùa được khai thác. Hang đã trở thành chùa là nơi tu hành của các nhà sư đạo cao, đức trọng. Dân gian gọi là hang Chùa vì tại 4 động ở trong núi thì 2 động có chùa ở trong đó.
Theo tài liệu khảo cổ học ghi nhận, hang Chùa cũng là nơi phát hiện ra dấu vết khảo cổ học thuộc nền “Văn hóa Hòa Bình”. Trong 2 hang đã tìm thấy trầm tích hóa thạch của vỏ ốc, vỏ sò và các mảnh công cụ. Không chỉ có giá trị về khảo cổ học, hang Chùa – chùa Hang còn có những giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa. Núi chùa Hang nằm giữa cánh đồng thuộc thôn Đồng Mai, núi Đọc và thôn á Đồng. Trên núi có 2 chùa, bên trong có công trình chùa bằng gỗ.
Chùa Hang 1 nằm trong một ngách của hang 2. Trước cửa chùa là một khoảng sân rộng. ở đây có một bàn cờ được khắc ngay trên đá hình vuông. Hàng năm vào ngày 15 tháng giêng dân làng mở hội, ở đây diễn ra thi đấu cờ. Chùa được xây dựng có kết cấu hình chữ nhất với cấu trúc cột cái, cột quân, cửa bức bàn phía trước, phía sau và ván bưng xung quanh chùa đều bằng gỗ.
Trong chùa Hang 2 còn có hệ thống tượng Phật được tạc từ thế kỷ XVIII. Đây được xem là một quần thể di tích độc đáo của tỉnh. Nét đẹp của các ngôi chùa trong hang còn được thể hiện trên những đường nét hoa văn chạm trổ cầu kỳ mang đậm phong cách nghệ thuật thời Nguyễn. Ngoài ra, trong chùa còn có 2 dòng chữ đại tự, 1 bài thơ, 2 bài ký, 1 bia đá do người xưa để lại. Đó là những văn tự thành văn hiếm hoi ở các di tích hang động còn giữ lại được cho đến ngày nay. Ngoài những giá trị lịch sử, hiện nay, tại chùa Hang, người dân Yên Trị còn khám phá thêm nhiều điều thú vị từ khu di tích này. Đó là mạch nước ngầm trong xanh đã tồn tại nhiều năm nhưng lúc nào cũng đầy nước.
Đồng chí Nguyễn Phi Diệp, Phó Chủ tịch UBND xã Yên Trị cho biết: Với những giá trị đó, năm 2004, Bộ VH - TT & DL đã công nhận hang Chùa và chùa Hang là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Từ đó đến nay, từ ngày 13 – 15 tháng giêng âm lịch, người dân nô nức tổ chức lễ hội chùa Hang. Với những giá trị lịch sử lâu đời, lễ hội hang Chùa – chùa Hang không chỉ thu hút đông đảo người dân địa phương mà còn thu hút rất nhiều du khách thập phương về đây vui hội vừa để chiêm bái cảnh chùa đặc sắc do thiên nhiên ban tặng và thắp nén hương lên đức Phật cầu tài, cầu lộc và một năm may mắn, bình an. Ngoài ra, du khách đến đây còn được tham gia các hoạt động vui xuân sôi động như thi bóng chuyền, bắn nỏ, ném còn, đẩy gậy … và hòa mình vào những tiết mục văn hóa, văn nghệ đặc sắc cho chính người dân thể hiện.
Lễ hội hang Chùa – chùa Hang năm nay được chính thức diễn ra từ ngày 13 đến hết rằm tháng giêng âm lịch. Mặc dù lễ hội không được tổ chức quy mô cấp huyện nhưng đã thu hút hàng nghìn du khách thập phương. Tại xã Yên Trị, ngay từ ngày 12, người dân đã làm lễ đình Thượng, đình Trung và đến ngày 15 là chính lễ. Đông đảo người dân tập trung tại chùa Hang để dâng hương, dâng hoa làm lễ cầu mong một năm mới mưa thuận, gió hòa, mùa màng tốt tươi, muôn dân khỏe mạnh. Để tạo cảnh quan cho khu di tích, xóm Tân Thành đã phát động phong trào đường hoa từ năm 2015. Trong đó, chi hội phụ nữ xóm và chi đoàn thanh niên trồng hoa dọc các tuyến đường trong xóm. Năm nay, ngày 6 âm lịch, hướng ứng Tết trồng cây, xóm đã trồng hàng cây tùng dọc đường lên đình Thượng. Những hoạt động này góp phần bảo tồn và nhân lên những ý nghĩa giá trị của di tích lịch sử hang Chùa - chùa Hang.
Ngày 19/4, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức giới thiệu hai cuốn sách "Ngàn năm văn hiến quốc gia Việt Nam” và "Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Việt Nam”.
Phát triển bởi ICT GROUP.
