Hát sắc bùa được người dân các xã của Tân Lạc tổ chức thi trong Lễ hội khai hạ.
(HBĐT) - Hát sắc bùa: Hát sắc bùa là một loại hình dân ca được sử dụng trong các dịp lễ tết, hội hè hay cưới xin. Đặc biệt là vào dịp đầu năm, phường sắc bùa đi chúc tết khắp mọi nhà đều cầu chúc một năm mới may mắn, thành đạt và khỏe mạnh cho gia chủ:
Năm cũ nhà ông đã hết
Tết cũ nhà ông đã qua
Bước chân ra năm mới
Mỗi một năm một lần
Anh em chúng ta
Đến chơi nhà ông nào?
Đến chơi nhà ông này.
Tiếng chiêng sắc bùa vang khắp bản làng, nhà nhà háo hức đợi cho họ đến để nhận được những lời hát chúc vui vẻ, cầu cho một năm mới mùa màng bội thu, cây cối ra hoa kết trái:
Trông đi ngó lại
Quay mắt đưa đi ngó nhìn
Phía trước tốt lắm rặng hoa đào
Bờ dào đẹp nhiều rặng cây thông
Hoa đào năm nay được mùa trổ nhiều bông
Hoa cau năm nay được mùa kết sai trái…
Thêm nữa:
Trâu bò nhà ông nhốt buộc đầy sân
Có hàng buộc trâu có hàng buộc bò
Đụn lúa nếp nhà ông ăn đến tháng năm
Đụng lúa chăm nhà ông ăn đến tháng mười…
Cứ như vậy đoàn sắc bùa lần lượt có những bài hát đi đường, hát mở cổng ào nhà, hát chúc tụng, hát mời và nếu gia chủ muốn lưu phương bùa lại thì hát đối đáp, rồi phương bùa hát kết thúc chào gia chủ và hát cảm ơn nhà chủ cho quà để đi nhà khác.
Vấn đề có ý nghĩa ở đây là toàn bộ hiện tượng này được diễn ra hoàn toàn bằng hát. Có câu hát, bài hát cho tất cả mọi trình tự mà không phải dừng lại bằng việc nói hay hướng dẫn. Ngoài ra ở hình thức dân ca này còn nổi rõ ở một điểm khác là hát đối đáp giữa phường bùa và nhà chủ. Tùy theo gia cảnh, tùy theo tình hình mà cuộc đối đáp diễn ra ngắn hay dài, điều này hoàn toàn phụ thuộc vào khả năng và ý muốn của gia chủ. Những câu hát dều do sự ngẫu hứng của cả hai bên trên nền tảng của truyền thống dân ca Mường và thực tế bối cảnh tại nơi xảy ra cuộc sắc bùa.
- Hát thường rang:
Hát thường rang hay rằng thường (hoặc xường) là hình thức hát dân ca trong các dịp vui mừng mùa, mừng đám cưới hay mừng nhà mới…“thường” diễn ra quanh vò rượu cần, bên mâm bánh cạnh cô râu, chú rể, giữa cuộc họp…
Loại hát này có thể hát cá nhân hay tập thể hoặc đối đáp nam nữ. Còn dang hay rang cũng là loại dân ca được sử dụng vào các dịp có việc vui mừng nào đó, do vậy người ta hay gọi kèm là thường rang với câu mở đầu phổ biến là:
Thương thiết hỡi lại thương nôồng.
Nội dung các bài này thường ca ngợi cuộc sống yên bình no đủ và yên ấm của bản mừng, đông thời còn bao hàm cả nỗi mong ước, khát khao về cuộc sống sung túc, đầy đủ.
Bày mâm cơm cửa trong
Dãy mâm cơm gian ngoài
Bàn cơm ăn rượu cần uống
Bình rượu nhỏ bằng quả vả
Hũ rượu cả bằng ngã voi nằm
Đổ hết trăm xuồng nước
Cắm được trăm roi cần…
Hoặc hát về thời tiết thuận lợi cho mùa màng tươi tốt, được mùa:
Mưa lâm thâm gió mát
Năm nay đất Mường ta
Lúa sai bằng mặt
Lúa chắc bằng trái trám trái bùi
Cho miệng được nhai
Cho vai được gánh.
- Hát bộ meng (bọ mẹng)
Đây là một loại hình dân ca mang tính chất giao duyên nam nữ. Loại hình này khá phổ cập và tự do, có thể hát ở nhiều nơi như trong bữa tiệc, trong đám hội, bên bếp lửa, trong làng, bên góc cây, bến nước, trên đường hay giữa làng này với làng kia. Mở đầu, thường là những câu hất thăm dò ý tứ:
Hương thơm hoa gì mà bay ngào ngạt
Không biết thơm bông mít sau nhà
Thơm bông hoa cà trước cửa
Hay thơm hoa nhãn hoa vòng (hồng bì)?
Và dần dà ướm hỏi:
Anh vào sân muốn thăm nhà
Sợ con chó đầu to bằng chiếc dành
Nanh to bằng quả chuối
Sao em không đuổi cho anh vào cùng?
Để chờ được nghe hát trả lời:
Chó đen nhà em mải đi rừng
Chó trắng nhà em bận đi săn
Còn con chó vỉ vỉ vằn vằn
Chỉ biết vẫy đuôi mà không hay cắn.
Cứ như vậy, lời hát cứ tiến dần tới mức độ yêu thương tha thiết hơn, tùy thuộc hteo thái độ của đối phương có chấp nhận hay không và mức độ thế nào. Thái độ ấy có thể là vui vẻ, có lúc lại giận hờn, trách cứ hay nũng nịu, đằm thắm…phụ thuộc vào tài năng của chàng trai. Bằng cách này các chàng trai thường trổ hết tài năng của mình học trong dân ca, học người đi trước hay tự mình sáng tác, hát cho người mình yêu thích để bày tỏ tình cảm với cô gái.
HBĐT tổng hợp
(HBĐT) - Từ năm 2015 đến nay, với sự đoàn kết thống nhất, cùng nỗ lực vượt bậc của toàn tỉnh, Hòa Bình tiếp tục thu được những kết quả quan trọng trên các lĩnh vực KT-XH, QP-AN, xây dựng hệ thống chính trị. Kinh tế tăng trưởng khá và bền vững, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực; các ngành, lĩnh vực sản xuất đều phát triển. Hoạt động xúc tiến đầu tư trong giai đoạn này được đẩy mạnh, môi trường đầu tư tiếp tục được cải thiện; kết cấu hạ tầng kỹ thuật được đầu tư, quan tâm với nhiều công trình quan trọng. Hoạt động đối ngoại được mở rộng.
Phát triển bởi ICT GROUP.
