Món cơm nếp đồ truyền thống của người Mường
Cơm xôi được dỡ ra một cái “bâm” (cái nong nhỏ đan bằng toàn nan cật bương, có chân bằng gỗ).
(HBĐT) - Món cơm nếp đồ, tiếng Mường gọi là “cơm đếp” hoặc “cơm rếp” theo cách phát âm của từng vùng. Trong:
“Pổn mươl tởng lõ nà
Pa mươl tởng lõ lốc lõ rõng”
(Bốn mươi giống lúa ruộng
Ba mươi giống lúa nương).
Thì người Mường quý và ưa dùng các giống lúa nếp hơn mà nhất là giống luacs nếp cái “Tlởng khe”. Từ này có nghĩa đen là là trứng con ngóe. Có lẽ hạt gạo “Tlởng khe” tròn và hơi nhỏ nên dân gian mới đặt tên như vậy. Họ bảo rằng con ngóe có màu vàng giống màu thóc “Tlởng khe”. Con ngóe cũng sinh sôi nảy nở nhiều trên ruộng mùa là ruộng một vụ mùa để dành cấy các giống lúa nếp quý và sinh sôi của nó cũng đúng vào vụ sấm dậy, mưa rào. Con cháu của đàn ngóe nhiều như hạt thóc là để diệt sâu bọ, đảm bảo cho vụ mùa trĩu nặng, bông nếp thơm. Gạo “Tlởng khe” lại thơm và dẻo hơn cả (ở nhiều vùng Mường cho là như vậy). Trước khi đồ, đem gạo ngâm trong nước lã 5 đến 6 giờ đồng hồ, vớt gạo ra cái “Koch” (dụng cụ đan bằng tre, hình phễu) cho ráo nước. Sau đó bỏ gạo vào “hông” (chõ bằng gỗ khoét), đặt “hông” trên cái “biểng” (cái nồi đun nước sôi để lấy hơn đồ cơm. Cái nồi đó có hình dong dỏng và trên miệng có mộng để đặt vừa khít cái “hông”). Trên miệng “hông” kín vừa mà không ngưng tụ hơi nước rơi trở lại, không làm nhão cơm, đồ một lúc cơm dẻo là chín. Người ta dỡ cơm xôi ra một cái “bâm” (cái nong nhỏ đan bằng toàn nan cật bương, có chân bằng gỗ) đậy lá chuối, lá sung. “Cầm tũa thay tăm, nẳm cơm thau chiêu” ( cầm đũa tay phải, nắm cơm tay trái). Vừa ăn, vừa nắm cho nắm cơm rền, hạt dính vào nhau. Người Mường có câu “Cơm móc chóc ca” nghĩa là cơm nếp với thịt gà, hoặc câu:
“ Cơm đếp tắp nẫm nà.
Tùi ca põng cọc”.
Nghĩa là cơm nếp như bờ ruộng, đùi gà như cái cọc đóng vào bờ ruộng cho chắc. Hai câu đó nói lên ước mơ bình dị của người dân Mường muốn có một cuộc sống no đủ, ngon lành và cũng nói lên khẩu vị của họ là cơm nếp đi đôi với thịt gà. Người ta sung sướng khi con họ một tay cầm nắm cơm nếp, tay kia cầm cái đùi gà. Nhưng cơm nếp đồ có thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày mà không thể thiếu trong lễ dâng cúng tổ tiên, thần thánh, ma quỷ và cả vía người nữa. Hình như tất cả những nghi lễ có mo, khấn, có rượu thịt thì phải có cơm nếp. Không có cơm nếp không ra lễ được. Trong khi khấn trình lễ nói rõ rằng: “… cỏ cỗ cơm loc, óc cơm mềm nhúc nha ta lòm…” tức là có cơm xôi, cơm mềm, dẻo, có thịt… Tục thờ bằng cơm nếp cũng nói lên tổ tiên xa xưa của người Mường ăn cơm nếp là chính. Và, người Mường quý cơm nếp nên có thể cũng cho là các thần linh có ăn cơm thì cũng dùng cơm nếp như người. Ví dụ như khi cúng thần thổ công , thần lỗ hổ mang, vv… cũng dâng cơm nếp. Vậy cơm nếp không thể thiếu được trong văn hóa ẩm thực dân gian Mường. Đến nay, trong dịp lễ tết, một số vùng mường vẫn chỉ dùng cơm nếp cho tất cả mọi người ăn trong nhiều ngày liền mà không cần cơm tẻ.
HBĐT tổng hợp
HBĐT) - Di tích ghi dấu chiến công diệt xe tăng của anh hùng Cù Chính Lan nằm ở dốc Giang Mỗ cạnh đường 6A (cũ) thuộc địa phận xóm Giang Mỗ, xã Bình Thanh, huyện Cao Phong. Chiến công diệt xe tăng địch của anh hùng Cù Chính Lan tại Giang Mỗ được gắn liền với chiến thắng oanh liệt của quân dân ta trong chiến dịch Hoà Bình năm 1951-1952.
(HBĐT) - Hang Muối nằm trong núi đá Ba Bến thuộc thị trấn Mường Khến, huyện Tân Lạc. Cách thành phố Hoà Bình khoảng 29km theo quốc lộ số 6 ngay thị trấn Mường Khến, huyện Tân Lạc. Hang Muối là một mái đá cao, thoáng đãng và rộng rãi, cửa rộng 27m; sâu 11m; cao 13m. Cửa hang quay theo hướng Đông nam thoáng mát về mùa hè và tránh được những cơn gió lạnh thấu xương về mùa Đông.
(HBĐT) - Bản Lác thuộc thung lũng Mai Châu, tỉnh Hoà Bình, là bản dân tộc ở tỉnh Hoà Bình với những phong tục tập quán đặc sắc.
(HBĐT) - Tên gọi hay việc đặt tên địa danh, tên cho các KDC của người Mường trước tháng 8/1945 rất đa dạng, phong phú, song tựu chung lại đều được đặt hết sức tự nhiên tùy theo địa hình, địa vật nơi đó hoặc chỉ cần căn cứ vào các đặc điểm hay các cây bản địa phổ biến mang tính đặc trưng cho khu vực đó. Song cũng có những làng mường được đặt tên theo dạng tên chữ, tất nhiên là chữ trong văn bản của Nhà nước phong kiến đặt cho các KDC của người Mường để nhằm mục đích quản lý hành chính và thu thuế khóa, song các tên gọi này thường rất xa lạ với chính người dân nơi đó nên nó không sống được trong giao tiếp, ứng xử và gọi tên trong dân gian Mường.
(HBĐT) - Qua thị trấn Mai Châu đến đầu xã Chiềng Châu, mỗi lần đi qua đây tôi đều chú ý đến một cây thị. Nhìn từ xa cây đứng sừng sững giữa đất, trời và chứng kiến bao thăng trầm của mảnh đất này. Nhiều người bảo cây thị là hồn của người Mai Châu. Dù đi đâu, những người sinh ra và lớn lên ở đây cũng nhớ về cây thị.
(HBĐT) - Hang Chùa còn có tên là: Văn Quang Động, Chùa Hang là tên th¬ường gọi của ngôi chùa được xây dựng trong động Văn Quang, xưa kia chùa có tên chữ là: Thanh Lam Tự. Di tích Chùa Hang và Hang Chùa cách trung tâm thành phố Hoà Bình khoảng 85 km về phía Nam, cách thị trấn Hàng Trạm, huyện Yên Thuỷ khoảng 5 km, cách thị trấn Nho Quan tỉnh Ninh Bình khoảng 13 km.
Phát triển bởi ICT GROUP.
