Xóm Đại Đồng, xã Ngọc Lương là xóm tiêu biểu, đi đầu trong phong trào trồng bưởi của huyện Yên Thủy. Diện mạo nông thôn và đời sống của người dân nơi đây đang từng ngày thay đổi nhờ hiệu quá kinh tế của cây bưởi Diễn. Thành quả đó gắn liền với ông Phạm Thừa Dũng, người tiên phong đưa cây bưởi Diễn về đồng đất Đại Đồng.

Sinh ra và lớn lên ở xã Cát Quế, huyện Hoài Đức (Hà Nội), năm 1995, ông Dũng và gia đình chuyển đến sinh sống ở xóm Đại Đồng, xã Ngọc Lương. Một năm sau, ông Dũng đưa 50 cây bưởi Diễn về trồng thử trên vùng đất mới. Sau một thời gian chăm sóc, nhận thấy cây bưởi Diễn sinh trưởng, phát triển tốt, khá phù hợp với đồng đất ở đây nên năm 1997, ông Dũng tiếp tục trồng thêm 100 cây. Đến nay, cây bưởi Diễn ông Dũng đưa về trồng ngày nào đã gắn bó với vùng đất Đại Đồng gần 30 năm. Những cây bưởi Diễn đã cho những mùa vàng bội thu, được các tư thương trong và ngoài huyện đánh giá là một trong những vườn bưởi ngon nhất huyện Yên Thủy.

Năm 2015, thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp huyện Yên Thủy theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, giai đoạn 2016 - 2020, xã Ngọc Lương vận động nhân dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, phá bỏ vườn tạp, chuyển toàn bộ diện tích sang trồng bưởi Diễn. Hiện, toàn xóm Đại Đồng có khoảng 40 ha bưởi Diễn, trong đó có 31 ha của Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp Đại Đồng được cấp mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu sang thị trường EU, Mỹ, New Zealad.

Ông Vũ Xuân Oanh, Giám đốc HTX nông nghiệp Đại Đồng, xã Ngọc Lương chia sẻ: "Bưởi Diễn là loại cây dễ trồng, không đòi hỏi kỹ thuật chăm sóc cầu kỳ, rất phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu của địa phương, mang lại hiệu quả kinh tế cao, có đầu ra ổn định. Chúng tôi đã quan tâm nhiều hơn đến chất lượng đất, nguồn nước, sử dụng chế phẩm sinh học chăm sóc cây trồng để bưởi có giá trị dinh dưỡng cao. Nhờ đó, những quả bưởi được trồng và chăm sóc trên vùng đất Đại Đồng có vị ngọt mát, róc tép, mọng nước, mẫu quả đẹp, hương thơm đặc trưng và giàu chất dinh dưỡng. Nếu được chăm sóc đúng quy trình và thu hoạch, bảo quản tốt sẽ để được khoảng 3 - 4 tháng không bị giảm chất lượng. Trong đó, giống bưởi Diễn chín muộn cho thu hoạch vào tháng 11, 12 phù hợp để phục vụ nhu cầu làm mâm ngũ quả và sử dụng trong những ngày Tết cổ truyền của dân tộc”.

Với việc ứng dụng khoa học công nghệ hiện đại, không cần thuốc trừ sâu, không phân bón hoá học, những cây bưởi Diễn dù không trồng ở đất Diễn nhưng vẫn cho ra giống bưởi chất lượng cao, ngon, ngọt đậm và đặc biệt hữu cơ sạch 100%. Vì thế nhiều gia đình ở Đại Đồng không chỉ thoát nghèo mà còn vươn lên làm giàu nhờ cây bưởi Diễn. Hiện nay, giá trị thu nhập bình quân vườn bưởi chất lượng đạt 300 - 400 triệu đồng/ha. Tổng doanh thu của HTX nông nghiệp Đại Đồng năm 2022 là 7,5 tỷ đồng. Năm 2020, bưởi Diễn của HTX được công nhận sản phẩm OCOP 4 sao.

Năm 2022, huyện Yên Thủy phối hợp Sở NN&PTNT, Công ty cổ phần RYB xuất khẩu 9.600 quả bưởi Diễn sang thị trường Anh quốc. Năm 2023, theo kế hoạch, HTX nông nghiệp Đại Đồng xuất khẩu 50.000 quả bưởi sang thị trường Anh, Mỹ… Đây là cơ hội rất lớn nâng cao giá trị quả bưởi Diễn trên đồng đất Yên Thủy. Bưởi Diễn Đại Đồng đã, đang khẳng định được vị thế sản phẩm, mở ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế nhằm nâng cao thu nhập cho nhân dân, góp phần thúc đẩy kinh tế của huyện ngày càng phát triển bền vững.

 (Trung tâm VH-TT&TT huyện Yên Thủy)