Trước đây, ở những xã vùng khó như Ngọc Sơn, Quyết Thắng hay Miền Đồi… của huyện Lạc Sơn, không phải ai cũng quen với khái niệm "phổ biến giáo dục pháp luật” (PBGDPL). Nhưng có một lực lượng vẫn ngày ngày bền bỉ đi từng ngõ, gõ từng nhà, nói cả tiếng Mường và tiếng Kinh để người dân trong vùng hiểu rằng: chặt phá rừng là sai, cưới hỏi không lành mạnh là tệ, và sống tốt là sống thuận theo pháp luật. Họ chính là những người có uy tín (NCUT) trong cộng đồng.

Ông Bùi Văn Cưu, người có uy tín xóm Cài, xã Vũ Bình (Lạc Sơn) tìm hiểu thông tin pháp luật qua báo chí để tuyên truyền tới người dân địa phương.

Năm 2024, huyện Lạc Sơn có 252 người được công nhận là NCUT trong cộng đồng dân tộc thiểu số. Trong đó có 243 người dân tộc Mường - dân tộc chiếm đa số của vùng đất này. Họ là già làng, trưởng họ, thầy cúng, cán bộ nghỉ hưu, trưởng thôn - những người sống giữa dân, hiểu dân và được dân tin. Chính nhờ niềm tin ấy, họ trở thành cầu nối bền bỉ đưa pháp luật đến với người dân vùng sâu, vùng xa.

Điển hình như ông Bùi Văn Họn, NCUT xóm Thây Voi, xã Miền Đồi. Xóm Thây Voi là địa bàn đặc biệt khó khăn, chủ yếu là đồng bào Mường. Nhiều năm qua, ông Họn không chỉ là người truyền tải chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến từng hộ dân, mà còn là người đầu tàu vận động bà con thay đổi nếp nghĩ, cách làm. Với vai trò cầu nối giữa chính quyền và nhân dân, ông tích cực vận động người dân ủng hộ chủ trương giải phóng mặt bằng, đồng lòng xây dựng hạ tầng giao thông, giữ gìn vệ sinh môi trường, sử dụng nước sạch hợp lý. Ông cũng kiên trì giải thích để bà con hiểu và tham gia các chương trình mục tiêu quốc gia đang được triển khai tại địa phương. Từ vận động học nghề, giới thiệu việc làm đến khuyến khích xóa bỏ hủ tục - ông đều góp công, góp lời.

Năm 2024, huyện Lạc Sơn tổ chức 2 hội nghị phổ biến chính sách pháp luật dành riêng cho lực lượng NCUT với gần 250 người tham dự. Tại đây, họ được trang bị kiến thức về Luật Đất đai, Luật Dân sự, phòng, chống tệ nạn xã hội, kỹ năng hòa giải ở cơ sở, nắm bắt tâm lý cộng đồng dân cư... Những lớp học này không khô cứng mà rất đời thường, giúp họ tự tin hơn khi trở về xóm, bản và làm "người truyền lửa” cho dân mình.

Từ đầu năm 2025 đến nay, đội ngũ NCUT đã tham gia hàng chục buổi hòa giải, vận động nhân dân không vi phạm rừng phòng hộ, phối hợp giữ gìn an ninh trật tự, phòng, chống tội phạm ma túy, giữ bình yên cho các tuyến biên giới xã hội. Không ít người tuổi đã ngoài 70 vẫn không quản nắng mưa, lặn lội xuống từng xóm để khuyên bảo bà con.

Tuy đóng góp lớn nhưng đời sống của họ vẫn còn nhiều khó khăn. Ngoài những phần quà dịp Tết, chế độ thăm hỏi khi ốm đau thì chưa có khoản phụ cấp hàng tháng nào cho lực lượng này. UBND huyện đã kiến nghị Trung ương và tỉnh sớm có chính sách hỗ trợ thêm để động viên, khích lệ lực lượng đặc biệt quan trọng này.

Đồng chí Bùi Văn Dương, Phó Chủ tịch UBND huyện Lạc Sơn cho biết: "NCUT chính là cầu nối giữa Đảng, chính quyền với đồng bào dân tộc thiểu số. Họ không chỉ vận động người dân làm ăn, giữ gìn văn hóa mà còn là người phổ biến, lan tỏa tư tưởng sống và làm việc theo pháp luật. Vai trò ấy cần được công nhận và hỗ trợ xứng đáng”.

Thời gian tới, huyện Lạc Sơn tiếp tục phối hợp với Sở Dân tộc và Tôn giáo tổ chức các lớp tập huấn pháp luật, bồi dưỡng kỹ năng tuyên truyền, cung cấp báo chí chính thống, tài liệu pháp luật bằng ngôn ngữ dễ hiểu, dễ nhớ. Đồng thời, tăng cường khen thưởng, tôn vinh các điển hình tiên tiến, động viên tinh thần những người "không chức, không lương” mà gánh vác một phần quan trọng trong sự nghiệp đoàn kết dân tộc và phát triển bền vững.