Đại diện Ban Tuyên giáo Huyện ủy Kim Bôi trao sổ tiết kiệm tình nghĩa cho hội viên TNXP xã Vĩnh Tiến. ảnh: P.V
(HBĐT) - Con đường 12B từ ngã ba dốc Cun đến Ba Hàng Đồi nối đường 12A với đường 21 dài 50 km đi qua các vùng đất của huyện Kim Bôi ngày nay.
Tuyến đường do TNXP quản lý với nhiệm vụ san đồi, bạt núi, lấp đồng lầy, sông, suối tạo thành con đường chiến lược phục vụ cho cuộc kháng chiến chống Mỹ, trong thời gian từ năm 1959 -1960 phải thông đường, bề rộng mặt đường 8 m, xây lắp khoảng 200 chiếc cầu, cống bằng bê tông cốt thép. 5.300 anh chị em thanh niên xung phong lứa tuổi 18 - 20 của 14 tỉnh, thành phố tham gia thi công, trong đó có tỉnh ta. Biết bao nhiêu giọt mồ hôi và 6 TNXP đã vĩnh viễn hiến dâng tuổi thanh xuân của mình cho cung đường đã đổ công sức, trí tuệ làm nên con đường huyền thoại - “một bông hoa tươi thắm của tuổi trẻ”.
Trong những năm tháng đó, anh - chị em lao động trên công trường, “gội nắng, tắm mưa” chỉ có hai bộ quần áo, mùa nắng thì áo riềm bâu, mưa rừng ướt hết vẫn mặc để tự khô chứ không có bộ khác để thay thế, mùa rét như cắt da, cắt thịt thì thiếu hoặc không có áo len, chỉ có manh áo dầy đỡ tạm, thuốc men phòng bệnh, chữa bệnh hạn chế, lương thực thực phẩm chưa thật đầy đủ, ngủ lán giữa rừng hay ven làng, ven đường, thiếu thốn trăm bề. Bữa ăn của anh chị em chủ yếu muối lạc, măng rừng là chính, nếu có ít thịt làm ruốc thì cũng nửa muối nửa thịt. Không trực tiếp chiến đấu nhưng thương vong của họ không ít vì sốt rét rừng, tai nạn lao động, cây gãy đổ, đất, đá sạt lở, muỗi, vắt, trôi sông, suối, sử dụng mìn phá đá trang bị thô sơ, ít kinh nghiệm, rủi ro khó tránh... 26 đại đội đã hy sinh 6 người và một số bị thương. Ngày đêm ngủ lán lao động bằng tay chân là chính, TNXP đi như trẩy hội, gồng gánh, ky sọt, xe cút kít, nối tuyến thông đường, tiếng hát tiếng hò vẫn ngân vang.
Ngày công bố thông đường, nhất là ngày cắt băng khánh thành con đường 12B Hoà Bình với tổng khối lượng đào đắp 1 triệu m3 đất, đá, dự kiến hoàn thành trong 2 năm đã hoàn thành đúng thời hạn, phục vụ cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, phục vụ chính trị, kinh tế, văn hoá dân sinh. Các đơn vị TNXP 14 tỉnh, thành phố phấn khởi reo hò, đốt đuốc sáng rực bầu trời. Mấy trăm chiến sĩ thi đua lao động tiên tiến xuất sắc về dự lễ đón nhận Huân chương Lao động hạng nhì Nhà nước phong tặng.
Suốt chặng đường phía sau con đường 12B huyền thoại, nhiều cựu TNXP, nhiều người đã vào tuổi 70- 80 vẫn nhớ lại thời gắn bó với công trường 12B lịch sử. Những chiếc bia bằng đá, bằng bê tông cốt thép của 14 tỉnh, thành phố có lực lượng TNXP tham gia đã ghi lại chiến tích lịch sử của mình trên đoạn đường. Bao năm tháng đã trôi qua, những ký ức vẫn còn mãi trong lòng những cựu TNXP bình dị mà anh hùng một thời phục vụ, cống hiến tuổi thanh xuân cho con đường huyết mạch, trở thành kỳ tích đi mãi cùng năm tháng.
Trịnh Hữu Thịnh
(Xóm Chiềng, xã Liên Vũ, Lạc Sơn)
Đà Bắc là vùng đất giàu truyền thống cách mạng, với nhiều chiến công trong công cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc. Nhiều năm qua, đất và người Đà Bắc luôn nỗ lực vượt lên khó khăn, xây dựng quê hương ngày càng no ấm, hạnh phúc.