Một điểm mới của chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới từ nay đến năm 2025 là thực hiện hiệu quả Chương trình phát triển du lịch nông thôn. Đây là cơ sở pháp lý các địa phương tạo nguồn động lực mới, khai thác tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch gắn với xây dựng nông thôn mới.
Cách đây hơn 10 năm, xã Hồng Vân (huyện Thường Tín, Hà Nội) đã định hướng phát triển du lịch gắn với xây dựng nông thôn mới với việc xây dựng quy hoạch, đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển các vùng sản xuất nông nghiệp chuyên canh tập trung, đặc biệt là củng cố và phát triển các làng nghề sinh vật cảnh… Đến năm 2018, Hồng Vân đã được Hà Nội công nhận là điểm du lịch cấp thành phố. Theo ông Nguyễn Hải Đăng, Bí thư Đảng ủy xã Hồng Vân, Trước khi dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, mỗi năm, xã đón khoảng 70.000 du khách tới tham quan, trải nghiệm; doanh thu từ hoạt động du lịch ước đạt hơn 10 tỷ đồng.
Hạ tầng nông thôn mới tại huyện Đan Phượng, Hà Nội được đầu tư, nâng cấp trong thời gian gần đây.
Còn ông Lê Khắc Nhu, Trưởng phòng Văn hóa & Thông tin huyện Ba Vì (Hà Nội) cho biết: Du lịch nông nghiệp được định hình sản phẩm thường xuyên để thu hút khách. Với cuộc sống đô thị chật hẹp, ô nhiễm khói bụi, tiếng ồn... thì việc đến vùng ngoại thành Ba Vì chỉ sau một giờ đồng hồ di chuyển bằng ô tô hoặc xe máy để được trải nghiệm cuộc sống thôn quê bình dị đang trở thành lựa chọn của nhiều gia đình. Một trong những địa chỉ tham quan trải nghiệm du lịch nông nghiệp được du khách thủ đô quan tâm như: Trang Trại Đồng Quê (Bavi Homestead), Hợp tác xã cổ phần nông trại xanh, Trung tâm nghiên cứu bò và đồng cỏ Ba Vì xã Vân Hòa; Gia Trịnh ecofarm, Nông trang vui vẻ xã Yên Bài… Đến đây, du khách sẽ được tham quan các làng sản xuất nông nghiệp có truyền thống lâu, được hưởng thụ các đặc sản thiên nhiên tươi lành cũng như có cơ hội tham gia trực tiếp vào các hoạt động du lịch nông nghiệp mang đậm dấu ấn văn hoá đồng quê Việt Nam như: cấy lúa, bắt cá cua ốc bằng những dụng cụ làm bằng tre, trồng và hái các loại rau rừng và rau thảo dược, xem cách làm mật ong, tự hái và sao chè khô, cho đà điểu, dê, thỏ, bò sữa ăn.
Có thể thấy, du lịch kết hợp với xây dựng nông thôn mới cũng là lợi thế đối với nhiều làng quê của Hà Nội. Thành phố đã hình thành được nhiều điểm du lịch ở nông thôn như: Khu thắng cảnh Hương Sơn (huyện Mỹ Đức); làng cổ Đường Lâm (thị xã Sơn Tây); các mô hình du lịch kết hợp với nông nghiệp như: Trang trại Dê Trắng, trang trại Đồng Quê Ba Vì (huyện Ba Vì); Khu du lịch sinh thái Bản Rõm, xã Quang Tiến (huyện Sóc Sơn)… Hà Nội còn có nhiều làng nghề nổi tiếng như làng nghề thêu ở xã Tuy Lai; nghề trồng dâu nuôi tằm ở xã Phùng Xá (Mỹ Đức); nghề mây, tre, giang đan ở Phú Nghĩa (Chương Mỹ)… có nhiều lợi thế để xây dựng những sản phẩm du lịch hấp dẫn.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đánh giá, du lịch nông thôn tạo cơ hội việc làm cho người dân vùng sâu, vùng xa, thúc đẩy phát triển cộng đồng, gắn kết xã hội; đồng thời tác động tích cực tới nhiều tiêu chí xây dựng nông thôn mới, như: Thu nhập, chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ sở vật chất, môi trường cảnh quan nông thôn… Tuy nhiên, thực tế cho thấy do chưa có chính sách hỗ trợ phát triển cụ thể từ trung ương nên việc triển khai ở các địa phương vẫn mạnh ai người đó làm.
Xây dựng tiêu chí dể đầu tư
Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang hoàn thiện dự thảo Chương trình phát triển du lịch nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới để triển khai rộng rãi trên cả nước, trong đó chú trọng phát triển các điểm du lịch nông thôn do cộng đồng địa phương tổ chức quản lý hoặc có sự tham gia của cộng đồng.
Chương trình phát triển du lịch nông thôn nêu rõ mục tiêu chuẩn hóa các điểm đến du lịch nông thôn, phấn đấu: Mỗi tỉnh, thành phố có ít nhất 1 điểm đến và 50% cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch nông thôn được công nhận đạt chuẩn; đồng thời, đẩy mạnh chương trình chuyển đổi số, phát triển du lịch gắn với Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) - có ít nhất 50% điểm du lịch nông thôn đạt chuẩn OCOP 3 sao trở lên được kết nối bằng công nghệ số; 100% điểm du lịch nông thôn được giới thiệu, quảng bá; 50% điểm đến được áp dụng thương mại điện tử; 70% lực lượng lao động du lịch nông thôn được tập huấn và nâng cao nghiệp vụ, kỹ năng phục vụ khách du lịch... Nguồn vốn được lấy từ Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới 2021-2025.
Phó Chánh Văn phòng Thường trực, Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội Nguyễn Văn Chí cho biết: Chương trình phát triển du lịch nông thôn là khung pháp lý quan trọng để hỗ trợ các địa phương khai thác, phát huy tiềm năng du lịch gắn với xây dựng nông thôn mới, nhất là đối với khu vực nông thôn Hà Nội có thị trường du lịch rộng lớn.
Thành phố Hà Nội phấn đấu mỗi huyện, thị xã có tiềm năng xây dựng ít nhất 1 mô hình chuỗi liên kết du lịch nông nghiệp, nông thôn đặc thù có sự tham gia của các chủ thể là nông dân, hợp tác xã, hộ kinh doanh và doanh nghiệp. Hà Nội sẽ tập trung xây dựng thí điểm 6 mô hình phát triển du lịch nông nghiệp, nông thôn; du lịch cộng đồng; làng du lịch thông minh; du lịch làng nghề... theo hướng du lịch xanh, có trách nhiệm và bền vững tại các huyện: Thường Tín, Đan Phượng, Thanh Trì, Mỹ Đức, Thạch Thất và thị xã Sơn Tây.
Từ thực tiễn phát triển, ông Nguyễn Hải Đăng, Bí thư Đảng ủy xã Hồng Vân (huyện Thường Tín) cho biết: Hồng Vân đang khai thác du lịch từ các nhà vườn sinh vật cảnh, các trang trại, vườn trại… Tuy nhiên, do đặc thù đất sản xuất nông nghiệp nên các chủ vườn không được phép xây dựng hạ tầng. Xã đề xuất cơ quan chức năng cho phép mỗi nhà vườn chuyển đổi từ 200-300m2 đất để xây dựng hạ tầng thiết yếu phục vụ du khách nghỉ ngơi, ăn uống... Ngoài ra, xã Hồng Vân cũng mong được thành phố và huyện hỗ trợ đầu tư hạ tầng điện, viễn thông, giao thông đồng bộ và tập huấn cho người dân về nghiệp vụ du lịch…
Ông Nguyễn Ngọc Bích, Tổng Giám đốc Crystal Holidays cho biết: Xây dựng nông thôn mới có lợi thế về hạ tầng giao thông tương đối tốt, môi trường xanh, sạch… Tuy nhiên, nếu đã xác định gắn với du lịch thì khi triển khai tránh tình trạng bê tông hóa và rập khuôn. Điểm đáng lưu ý là khai thác các giá trị văn hóa bản địa trong phát triển du lịch.
"Trong thời gian qua, nhu cầu đi du lịch thay đổi khi có nhiều nhóm bạn, gia đình tự đi, nhất là tới các điểm có homestay, cơ sở nghỉ dưỡng. Nhìn từ góc độ làng nghề, sản phẩm OCOP, sinh thái, cộng đồng… thì Hà Nội có đầy đủ tiềm năng và có sẵn thị trường nguồn khách ở nội đô. Vấn đề hiện nay là sự hợp tác giữa đơn vị làm du lịch và cơ sở kinh doanh dịch vụ tại địa phương, sự tham gia của chính quyền để gắn kết tạo thành sản phẩm thu hút khách. Hà Nội có lợi thế khai thác các điểm du lịch xanh, làng nghề, nhà cổ. Trước chúng tôi đã thực hiện du lịch trải nghiệm làng Đông Ngạc và được khách nước ngoài đánh giá cao. Quan trọng là có sự hợp tác của người dân, tạo dịch vụ”, ông Nguyễn Ngọc Bích chia sẻ.
Liên quan đến du lịch gắn với chương trình nông nghiệp, nông thôn, ông Nguyễn Quý Phương, Vụ trưởng Vụ Lữ hành (Tổng cục Du lịch Việt Nam) cho biết: Trước đây, du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng đã là sản phẩm hấp dẫn với du khách. Tuy nhiên việc phát triển du lịch nông thôn còn manh mún, rất cần sự vào cuộc tích cực của các địa phương. Vụ Lữ hành đang phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện quy hoạch hệ thống loại hình du lịch này trong năm 2022 một cách bài bản, đồng bộ; đồng thời hoàn chỉnh các tiêu chuẩn chất lượng dịch vụ, qua đó thúc đẩy phát triển du lịch nông thôn.
