Trong năm cuối thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025, quyết tâm chính trị được thể hiện qua nỗ lực dồn sức thực hiện các dự án trọng điểm (DATĐ). Theo chỉ đạo của Tỉnh ủy, Ban Thường vụ Đảng ủy UBND tỉnh đã bổ sung 10 dự án đầu tư ngoài ngân sách nhà nước vào danh mục trọng điểm, nâng tổng số DATĐ của tỉnh lên 24 dự án, với tổng vốn đầu tư trên 102.000 tỷ đồng. Các dự án này đều được Ban Chỉ đạo (BCĐ) các DATĐ của tỉnh trực tiếp chỉ đạo, với người đứng đầu là đồng chí Bí thư Tỉnh ủy. 

"Đây là các dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng…” - đồng chí Nguyễn Phi Long, Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng BCĐ các DATĐ của tỉnh nhiều lần nhấn mạnh. Đặc biệt, chỉ rõ yêu cầu cấp thiết trong năm cuối của nhiệm kỳ là đẩy nhanh tiến độ các DATĐ, trong đó có 1 dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), 5 dự án đầu tư bằng nguồn vốn ĐTC.

Bám sát chỉ đạo từ người đứng đầu hệ thống chính trị tỉnh, ngay từ những ngày đầu năm 2025, hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở đã khẩn trương vào cuộc. Tỉnh ủy, UBND tỉnh tổ chức các đoàn công tác để nắm bắt tình hình và có những chỉ đạo quyết liệt. Qua kiểm tra tiếp tục xác định giải phóng mặt bằng (GPMB) là "điểm nghẽn” chung làm chậm tiến độ nhiều dự án. Vấn đề này không chỉ cản trở ĐTC mà còn là hạn chế nổi cộm cần khắc phục để cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh. Vì thế, Tỉnh ủy, UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, địa phương, đơn vị liên quan phải vào cuộc với tinh thần trách nhiệm cao nhất, quyết tâm không để GPMB trở thành "điểm nghẽn” làm khó nhà đầu tư hay giảm hiệu quả thực hiện các dự án. 

Thực tiễn triển khai các DATĐ cho thấy nhiều "nút thắt”. Đồng chí Nguyễn Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND huyện Lương Sơn trăn trở khi đề cập đến 3 DATĐ đang triển khai trên địa bàn huyện: Nguyên nhân chậm trễ không chỉ do ảnh hưởng của   dịch bệnh Covid-19 ngay từ đầu nhiệm kỳ, mà còn do những bất cập trong thể chế, quản lý đất đai, trật tự xây dựng và đặc biệt, thách thức lớn nhất là công tác GPMB. Đây là nguyên nhân chính kéo chậm các dự án.

Cùng chung nhận định, đồng chí Bùi Ngọc Tâm, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh cho biết: Công tác giải ngân dù rất nỗ lực nhưng không đạt kế hoạch đề ra. Nút thắt lớn nhất vẫn là GPMB và những khó khăn trong thực hiện thủ tục chuyển đổi đất rừng, thiếu nguồn đất đắp, hiệu quả phối hợp giữa chủ đầu tư và cấp cơ sở; tình trạng "trên nóng, dưới lạnh” khi triển khai các dự án ĐTC trọng điểm… 

"Liệu có thể làm tốt hơn không? Câu trả lời là: Có thể” - Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh nêu vấn đề. Để nâng cao hiệu quả ĐTC trong thời gian tới, đại diện chủ đầu tư kiến nghị: Khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, cần tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền theo hướng mạnh dạn giao nhiệm vụ gắn với nâng cao năng lực cho cấp cơ sở. Trong bối cảnh mới sẽ có thêm những thách thức mới, nhất là các dự án liên xã, các dự án còn mâu thuẫn về lịch sử quản lý đất đai, đo đạc, quy hoạch. Điều này đòi hỏi phải thay đổi cơ chế phù hợp, đồng thời nâng cao hiệu quả phối hợp giữa chủ đầu tư và các địa phương, đơn vị liên quan, trong đó, cấp cơ sở phải hoạt động quyết liệt hơn nữa.

Đánh giá toàn diện các dự án ĐTC trên địa bàn tỉnh, thực tế cho thấy nhiều nguyên nhân dẫn đến chậm giải ngân. Ngoài nút thắt lớn nhất là GPMB còn nhiều khó khăn liên quan đến thể chế, chính sách, các điều kiện khách quan và đặc biệt, cần nghiêm túc nhìn nhận những nguyên nhân chủ quan như: vai trò của người đứng đầu chưa được phát huy đầy đủ; năng lực lập kế hoạch chuẩn bị đầu tư và thực hiện dự án chưa đáp ứng yêu cầu; năng lực của chủ đầu tư và nhà thầu còn hạn chế... Đáng nói, còn có chủ đầu tư chưa chủ động kiểm tra, đôn đốc, thiếu chú trọng công tác quản lý hồ sơ và thi công tại hiện trường, dẫn đến chậm trễ trong quyết toán vốn đầu tư.

"Thực tiễn triển khai ĐTC trung hạn tại Hòa Bình giai đoạn 2021 - 2025 cho thấy áp lực giải ngân rất lớn” - đồng chí Nguyễn Tiến Sinh, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, Trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách (HĐND tỉnh) nhìn nhận. Theo đồng chí, đây là nhiệm kỳ "tiêu không hết tiền”, số vốn ĐTC lớn chưa từng có đồng nghĩa với áp lực giải ngân cao. Thêm vào đó, tỷ lệ vốn dồn vào các DATĐ cao trong khi quá trình triển khai các dự án này gặp nhiều vướng mắc. Rõ ràng nguồn lực có, chủ trương đúng, nhưng quá trình tổ chức thực hiện vẫn còn nhiều bất cập, tạo ra những điểm nghẽn chưa được khơi thông làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn vốn ĐTC.

Quả đúng như vậy. 5 năm gần đây, tỉnh đã nỗ lực tháo gỡ khó khăn và rút ra nhiều bài học kinh nghiệm từ những thách thức phải đối mặt. Điển hình như bài học về đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền trong thực hiện dự án ĐTC. Căn cứ Luật ĐTC, UBND tỉnh đã trình HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết số 276/2023/NQ-HĐND, ngày 14/7/2023, trao quyền cho UBND tỉnh quyết định chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư các dự án ĐTC nhóm C. Đây là bước đi chiến lược, cụ thể hóa chủ trương phân cấp, phân quyền, tăng tính chủ động, rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục đầu tư, góp phần đẩy nhanh tiến độ các chương trình, dự án ĐTC của địa phương.

Cùng với đó, trong nỗ lực rút ngắn quy trình thẩm định dự án, Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Quyết định số 1264/QĐ-UBND, ngày 27/6/2022 về thành lập hội đồng thẩm định chủ trương đầu tư, qua đó tạo cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan thẩm định và chủ đầu tư, rút ngắn đáng kể thời gian thẩm định. Đồng thời, tỉnh nỗ lực nâng cao chất lượng thể chế quản lý ĐTC, cụ thể hóa các nhiệm vụ trọng tâm được Chính phủ giao với tinh thần: Chỉ khi từng khâu được thông suốt, từng dự án được khơi thông, nguồn vốn ĐTC mới thực sự chuyển hóa thành động lực tăng trưởng bền vững.  

Và đó cũng chính là tinh thần của Hòa Bình khi bước vào "kỷ nguyên vươn mình” của dân tộc: Tiếp tục đổi mới từ tư duy, thể chế đến hành động để vượt qua mọi "chướng ngại vật” trên hành trình tạo đột phá từ ĐTC, mở ra đại lộ phát triển trong giai đoạn mới. 

Được biết, với quyết tâm tạo đột phá trong thực hiện kế hoạch ĐTC trung hạn giai đoạn 2026 - 2030, Hòa Bình xác định đẩy mạnh việc đơn giản hóa, đồng bộ hóa thủ tục đầu tư bằng cách rút gọn quy trình, cắt giảm các khâu trung gian; nâng cao năng lực cán bộ làm công tác đầu tư bằng cách đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu, nhất là đối với cán bộ cấp cơ sở; ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý dự án để tối ưu hóa quy trình, tăng cường minh bạch và hiệu quả giám sát… Đặc biệt, trong bối cảnh Hòa Bình sáp nhập với 2 tỉnh Phú Thọ và Vĩnh Phúc để trở thành tỉnh Phú Thọ mới, với tầm vóc và không gian phát triển mới, công tác ĐTC tiếp tục được đẩy mạnh. Sự chủ động, linh hoạt và quyết liệt trong quản lý, triển khai ĐTC sẽ là "chìa khóa vàng” giúp Hòa Bình - "Phú Thọ mới” mở ra đại lộ phát triển mới, nối tiếp hành trình kiến tạo những đột phá chiến lược và thực hiện hóa khát vọng vươn mình.