Đến thăm mô hình trồng na của gia đình bà Nguyễn Thị Hương, một trong những hộ tiên phong trồng na ở thôn Đồng Bong, chúng tôi bất ngờ nhìn đồi na đang trong thời điểm ra quả, sai trĩu trịt, hứa hẹn một mùa bội thu. Đưa chúng tôi dạo quanh vườn, bà Hương cho biết: "Trước năm 1994, gia đình tôi trồng keo, tuy nhiên, do khó khăn bởi đầu ra và giá cả bấp bênh nên không đem lại hiệu quả kinh tế cao. Do đó, gia đình quyết định chuyển đổi toàn bộ diện tích trồng keo sang trồng na với hy vọng có được thu nhập ổn định hơn. Thời điểm bắt tay vào phát triển mô hình, tôi tham khảo sách, báo, học hỏi kinh nghiệm của những người đã từng trồng na để trau dồi kỹ năng. Qua đó, vườn na của gia đình đã được trồng đúng kỹ thuật về hàng, lối để tiện chăm sóc và bón phân. Đến năm 2012, vườn na mở rộng lên hơn 1 ha với 1.000 gốc, hiện đang trong thời kỳ thu hoạch. Tính trung bình mỗi năm gia đình tôi xuất bán trên 10 tấn quả. Năm 2016, giá thu mua trung bình 25.000 đồng/kg, có những lúc cao điểm lên đến 40.000 đồng/kg. Lợi nhuận từ 2 vụ na đã giúp gia đình tôi thu về trên 200 triệu đồng. Thương lái thu mua sản phẩm chủ yếu đến từ Hà Nội, Hà Nam, Ninh Bình và các vùng lân cận.

Nhận thấy mô hình trồng na đem lại hiệu quả kinh tế cao, nhiều hộ dân xã Đồng Tâm đã học hỏi, cải tạo diện tích vườn tạp, chuyển đổi đất trồng rừng kém hiệu quả sang trồng na. Hiện nay, diện tích trồng na toàn xã được mở rộng lên 35 ha với khoảng 50 hộ trồng. Qua học hỏi kinh nghiệm của những người đi trước và áp dụng tiến bộ KH-KT vào quá trình phát triển mô hình, nhiều gia đình trên địa bàn xã đã có thu nhập ổn định từ 150- 200 triệu đồng/năm.

Tuy nhiên để phát triển và nhân rộng mô hình trồng na cũng đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Người dân chủ yếu trồng theo hướng tự phát, quy mô nhỏ lẻ. Ngoài ra, trên thị trường hiện trái cây đa dạng, phong phú, vì vậy, để cạnh tranh với các loại hoa quả khác, na cần khẳng định được chất lượng sản phẩm và giữ giá thành ổn định. Bên cạnh đó, một trong những khó khăn chính là thị trường tiêu thụ. Các gia đình tự vận chuyển sản phẩm ra các chợ đầu mối để tiêu thụ, tình trạng bị thương lái ép giá vẫn thường xuyên xảy ra.

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Đức Hân, Phó Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm cho biết: "Mô hình trồng na tại thôn Đồng Bong đã đem lại hiệu quả kinh tế cao, nhiều hộ dân đã có thu nhập khá, góp phần tăng trưởng kinh tế của xã. Trong thời gian tới, chính quyền khuyến khích các thôn trên địa bàn xã phát triển mô hình nhằm cải thiện thu nhập. Ngoài ra cũng mong muốn các ban, ngành, đoàn thể quan tâm, tạo điều kiện hỗ trợ nhân dân những giống cây tốt, tổ chức các buổi tập huấn, chuyển giao KH-KT để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.