Thực hiện các chỉ thị, quyết định của trung ương, tỉnh về việc tổ chức, quản lý lễ hội, Sở VH-TT&DL đã tham mưu UBND tỉnh ban hành văn bản chỉ đạo các sở, ban, ngành, địa phương tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, nhất là các lễ hội đầu xuân. Sở cũng ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời cho các địa phương chuẩn bị tốt điều kiện để tổ chức lễ hội trên địa bàn. Chỉ đạo thực hiện nghiêm công tác thẩm định, cấp phép tổ chức các lễ hội theo đúng quy định. Phối hợp với các ngành chức năng, các địa phương chỉ đạo ký cam kết và tổ chức kiểm tra hoạt động lễ hội, kiên quyết xử lý các vi phạm. Thanh tra Sở phối hợp với Ban quản lý di tích tỉnh, Phòng PA83 (Công an tỉnh) kiểm tra công tác chuẩn bị ại các điểm diễn ra lễ hội do cấp huyện tổ chức và một số điểm lễ hội dài ngày. Tiến hành ký cam kết với các ban tổ chức lễ hội năm 2018. Kết quả đã ký cam kết được 7 điểm lễ hội gồm: lễ hội Chùa Tiên (Lạc Thủy), Mường Động (Kim Bôi), Mường Thàng (Cao Phong), Đền Bờ (Đà Bắc, Cao Phong), động thác Bờ (Tân Lạc), đền Thượng Bồng Lai (Cao Phong).

Lễ hội Khai mùa Mường Thàng, xã Dũng Phong (Cao Phong) được phục dựng theo nghi lễ truyền thống, nhận được sự ủng hộ của nhân dân trong vùng.

Theo đánh giá của Sở VH-TT&DL, nhìn chung, các lễ hội được tổ chức đúng quy định và được giám sát của các cơ quan chức năng. Các hoạt động trong lễ hội phong phú, mang đậm bản sắc các dân tộc Hòa Bình, tạo được những nét đẹp về văn hóa. Thông qua lễ hội góp phần phục dựng, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, giáo dục truyền thống và đáp ứng đáp ứng nhu cầu văn hoá tinh thần của nhân dân. Trong phần hội, việc phục dựng lại các trò chơi dân gian cùng với các môn thể thao đã thu hút đông đảo người dân, du khách tham gia. Qua đó đem lại không khí vui tươi, phấn khởi những ngày đầu xuân để bắt đầu một năm lao động sản xuất, làm việc. Lễ hội cũng là những điểm nhấn tạo điều kiện phát triển du lịch các địa phương.

Hoạt động lễ hội đã và đang trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân. Giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp được tôn vinh, phát huy và lưu truyền cho thế hệ sau. Tuy nhiên, vẫn còn những điều chưa đẹp diễn ra tại các lễ hội. Dưới góc nhìn của Sở VH-TT&DL, tại một số lễ hội tâm linh như chùa Tiên, đền Bờ vẫn tiếp diễn tình trạng xem quẻ, lá số mang tính chất mê tính dị đoan; hoạt động đốt vàng mã nhiều. Hiện tượng này dù đã được cơ quan chức năng tuyên truyền và tăng cường kiểm tra, xử lý nhưng thực sự chưa triệt để, còn tình trạng cố tình vi phạm. Tại một số lễ hội vẫn tiếp diễn dịch vụ đổi tiền lẻ. Tại khu vực động Thác Bờ, mặc dù đã có quyết định xử lý vi phạm hành chính của Chủ tịch UBND tỉnh về việc yêu cầu tháo dỡ công trình xây dựng trái phép nhưng cá nhân ông Hồ Xuân Trữ vẫn chưa thực hiện. Công tác quản lý tiền giọt dầu, công đức tại một số điểm di tích, lễ hội chưa cụ thể, rõ ràng.

Người đi lễ nhét tiền lẻ vào cửa - nơi thờ tự tại đền Bờ, xã Thung Nai (Cao Phong).

Theo quan sát của phóng viên, tại các điểm lễ hội vẫn có người ăn xin ngồi lê lết. An toàn thực phẩm là vấn đề đáng lưu tâm khi các hàng quán bán đồ ăn, uống không tủ che đậy, lộn xộn, lấn lối đi. Không ít người phàn nàn lễ hội mà như hội chợ. Công tác vệ sinh môi trường tại nhiều điểm lễ hội chưa đảm bảo. Ban tổ chức chưa bố trí được các điểm thu gom rác thải. Khách thăm quan, người đi lễ hội xả rác bừa bãi gây ô nhiễm môi trường. Cứ sau lễ hội, khu vực tổ chức lại ngập rác vẫn tiếp diễn. ở khu vực chùa Tiên, rác được tập kết tại bãi rác sau động Cô Chín nhưng biện pháp xử lý chủ yếu là đốt. Việc đốt không triệt để dẫn đến bốc mùi hôi, thối, gây ô nhiễm không khí. Việc bảo vệ cảnh quan môi trường xung quanh khu vực di tích này chưa chặt chẽ, cụ thể một số đồi đất bị đào bới.

Các loại đồ ăn như hoa quả dầm, xúc xích, những lọ và túi nilon tương ớt với màu đỏ "bất thường” được bày bán ngay trong sân vận động xã Phong Phú (Tân Lạc) - nơi diễn ra lễ hội Khai hạ Mường Bi năm 2018.

Khu vực cảng Bích Hạ, xã Thái Thịnh (TP Hòa Bình) - điểm xuất phát đi đền Bờ lổn nhổn những đống rác, mùi xú uế bốc ra. Đường lên xuống thuyền tại cảng và điểm đến đền Bờ khó khăn, thậm chí một số thuyền va chạm nhau. Người ngồi trên thuyền không mấy ai mặc áo phao. Thời điểm đông người đi lễ, tình trạng chen lấn, xô đẩy, người sau vái vào lưng người trước, rải tiền lẻ lung tung, gài tiền vào đồ thờ tự, cửa đền vẫn diễn ra.

Tại đền Bờ, xã Thung Nai (Cao Phong) có 4 điểm rút quẻ, xem tướng, khấn hộ. Người rút quẻ phải trả 20.000 đồng/lượt và đứng xung quanh gây ách tắc lối đi. Một số người tự ý hóa vàng ngay sát đường đi. Các mặt hàng như đồ chơi trẻ em bạo lực, trò chơi ăn tiền vẫn xảy ra tại các lễ hội như Khai hạ Mường Bi (Tân Lạc), chùa Tiên (Lạc Thủy)… Như vậy là không ít hạn chế tại các lễ hội từ các năm trước đến lễ hội năm nay vẫn chưa được khắc phục triệt để.

Để phát huy nét đẹp của các lễ hội, góp phần tạo việc làm, phát triển du lịch cần sự chung tay vào cuộc tích cực của các cơ quan chức năng, các địa phương và ý thức của chính người đi lễ.

 Cẩm Lệ