(HBĐT) - Tính đến hết tháng 8/2022, số người tham gia BHXH trên địa bàn tỉnh trên 91 nghìn người (trên 79 nghìn người tham gia BHXH bắt buộc, trên 13 nghìn người tham gia BHXH tự nguyện), đạt tỷ lệ bao phủ 18,77% lực lượng lao động (cả nước là 33,87%). Hòa Bình là địa phương có tỷ lệ bao phủ thấp so với cả nước.

Theo Kế hoạch số 160/KH-UBND của UBND tỉnh về thực hiện Chương trình hành động số 24-CTr/TU của BCH Đảng bộ tỉnh thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW của BCH T.Ư về cải cách chính sách BHXH trên địa bàn, trong năm 2022 đạt tỷ lệ 22% lực lượng lao động tham gia BHXH. Trong đó, BHXH bắt buộc 17,3%, tương đương trên 84 nghìn người; BHXH tự nguyện 4,7%, tương đương 23 nghìn người. Đến năm 2025 có khoảng 30% lực lượng tham gia BHXH. Qua đánh giá của ngành BHXH, từ năm 2009 đến nay, số người tham gia BHXH tự nguyện ngày càng tăng. Năm 2009 có 380 người tham gia, đến hết tháng 8/2022 có 13.102 người tham gia. Qua đó cho thấy công tác tuyên truyền đã phát huy hiệu quả, hệ thống nhân viên đại lý đã triển khai rộng khắp các phường, xã, thị trấn nên người dân có chuyển biến về nhận thức với chính sách BHXH.

Đồng chí Nguyễn Mạnh Cường, Phó giám đốc BHXH tỉnh cho biết: Tuy số người tham gia BHXH tự nguyện tăng nhưng chưa bền vững. Thời gian đầu triển khai chính sách chủ yếu là người đã có quá trình đóng BHXH bắt buộc, tham gia BHXH tự nguyện để đủ điều kiện về thời gian hưởng chế độ hưu trí, người tham gia mới còn ít. So với năm 2021, đến hết tháng 8/2022, số người tham gia BHXH tự nguyện giảm 693 người. Nguyên nhân do thay đổi chính sách về chuẩn hộ nghèo và cận nghèo khu vực nông thôn, thu nhập bình quân đầu người từ 700 nghìn đồng lên 1,5 triệu đồng/người/tháng. Do vậy, mức đóng của người tham gia BHXH tự nguyện tăng lên. Nhiều người đang tham gia dừng không đóng. Hệ thống chính sách, pháp luật về BHXH theo quy định hiện hành còn những điểm chưa thực sự phù hợp, chưa tạo động lực cho người lao động (NLĐ). Các chế độ BHXH chưa thể hiện đầy đủ nguyên tắc đóng - hưởng, công bằng - bình đẳng, chia sẻ - bền vững, cơ chế hỗ trợ theo quy định hiện hành chưa thực sự thu hút NLĐ tham gia. Chính sách BHXH tự nguyện chưa linh hoạt, không có nhiều quyền lợi để lựa chọn. Hiện tại chỉ có 2 quyền lợi hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH dài nên nhiều người ngại tham gia.  

Một trong những rào cản lớn nhất hiện nay trong công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là mức thu nhập người dân còn thấp. Điều kiện KT-XH trên địa bàn tỉnh cơ bản còn nhiều khó khăn, thu nhập chính của đại bộ phận dân cư xuất phát từ nông, lâm nghiệp, đa phần NLĐ thuộc đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là người làm nghề tự do, nông dân, việc làm không ổn định, thu nhập thấp, không thường xuyên nên rất khó khăn khi tham gia BHXH tự nguyện. Việc tiếp cận thông tin đối với nhóm đối tượng tham gia BHXH tự nguyện còn ít, nhận thức về chính sách, lợi ích khi tham gia BHXH tự nguyện của người dân còn hạn chế, chủ yếu chỉ nhìn thấy lợi ích ngắn hạn, trước mắt, chưa nhìn thấy lợi ích lâu dài. Ngân sách T.Ư hỗ trợ mức đóng cho người dân tham gia BHXH tự nguyện trên cơ sở hộ nghèo còn quá thấp, chưa tạo động lực khuyển khích người dân tham gia.

Cũng theo đồng chí Nguyễn Mạnh Cường: Để hoàn thành chỉ tiêu phát triển đối tượng theo kế hoạch của UBND tỉnh, trong thời gian tới ngành tiếp tục đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền chính sách, pháp luật về BHXH, nhất là chính sách BHXH tự nguyện đến cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Đa dạng hình thức tuyên truyền dễ hiểu, hiệu quả. Phối hợp các ban, ngành, đoàn thể, tổ chức xã hội vận động, tuyên truyền cho những người đang tham gia BHXH tự nguyện tiếp tục tham gia. Hoàn thiện các dịch vụ công để NLĐ tiếp cận với dịch vụ tốt nhất. Đồng thời, đề xuất các cấp, ngành nghiên cứu hỗ trợ NLĐ bằng ngân sách địa phương, giảm áp lực cho người tham gia BHXH tự nguyện.