Từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT-XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã góp phần giúp xã Đoàn Kết, huyện Yên Thủy phát triển hệ thống giao thông nông thôn, đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân.
Nhiều chương trình có tỷ lệ giải ngân thấp
Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là chương trình có ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Thông qua chương trình nhằm giúp đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi ổn định đời sống, phát triển kinh tế. Theo kế hoạch, vốn đầu tư phát triển giai đoạn 2021 - 2023, tỉnh ta được phân bổ tổng kinh phí 720.680 triệu đồng, trong đó nguồn vốn Trung ương 635.706 triệu đồng, nguồn vốn ngân sách địa phương 84.974 triệu đồng. Vốn sự nghiệp 601.434 triệu đồng nguồn ngân sách trung ương. Kế hoạch năm 2022, kinh phí 149.025 triệu đồng; kế hoạch năm 2023, kinh phí 452.409 triệu đồng. Để có cơ sở phân bổ nguồn lực và tổ chức thực hiện các nội dung của chương trình trên địa bàn tỉnh, UBND tỉnh đã trình HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết quy định nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ nguồn ngân sách nhà nước trung hạn và hằng năm cho các ngành, các huyện thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT - XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025 trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, năm 2023, chương trình này chỉ giải ngân được 230 tỷ đồng, đạt 64%.
Theo lãnh đạo Ban Dân tộc tỉnh và lãnh đạo UBND các huyện, thành phố tham gia thực hiện nguồn vốn, việc giải ngân thực hiện chương trình gặp nhiều khó khăn do Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT - XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi mang quan điểm đầu tư tổng thể quy mô lớn với nhiều dự án, tiểu dự án thành phần có mối liên quan chung với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, dẫn đến ảnh hưởng chậm ban hành các cơ chế, tổ chức thực hiện chương trình. Mặt khác, nguồn vốn sự nghiệp của chương trình hàng năm phân bổ chi tiết cho từng dự án, nội dung chi gây khó khăn cho tỉnh cân đối để thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của chương trình.
Đơn vị thi công tuyến đường thị trấn Đà Bắc - Thanh Sơn (Phú Thọ) đẩy nhanh tiến độ thi công nhằm thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công.
Không chỉ các Chương trình mục tiêu quốc gia, nhiều nội dung đầu tư công năm 2023 của tỉnh đạt thấp so với kế hoạch đề ra. Cụ thể, vốn đầu tư trong cân đối ngân sách tỉnh giải ngân 1.089,3 tỷ đồng, đạt 38% so với số kế hoạch vốn UBND tỉnh đã giao chi tiết đến các dự án; vốn ngân sách Trung ương (vốn trong nước) giải ngân 1.147,8 tỷ đồng, đạt 76% so với số kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao; vốn thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia giải ngân 392,9 tỷ đồng, đạt 64%; Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển KT - XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giải ngân 230 tỷ đồng, đạt 64%; vốn nước ngoài (ODA) giải ngân 126 tỷ đồng, đạt 39%; vốn thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển KT - XH giải ngân 73,3 tỷ đồng, đạt 2% kế hoạch vốn giao chi tiết.
Theo đánh giá của UBND tỉnh, quý I/2024, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công đạt thấp, đặc biệt là nguồn vốn ODA. Ngoài ra vốn thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia chưa giải ngân; vốn ngân sách Trung ương giải ngân mới đạt 1%.
Trao đổi về những vướng mắc trong giải ngân vốn đầu tư công, lãnh đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) cho biết, vốn thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển KT - XH giải ngân đạt thấp là do nguồn vốn được phân bổ chủ yếu vào dự án đầu tư đường cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu, đoạn km 19 đến km 53 tại tỉnh Hòa Bình mới được giao chi tiết vốn vào cuối quý III/2023. Trong khi đó, dự án tiếp tục hoàn thiện các thủ tục đầu tư nên chưa được giải ngân. Số vốn của dự án này chiếm 47% tỷ trọng kế hoạch vốn năm 2023 của tỉnh. Chính vì vậy, khi dự án chưa được giải ngân đã "kéo tụt" tỷ lệ giải ngân của tỉnh xuống thấp. Chương trình mục tiêu quốc gia có tỷ lệ giải ngân năm 2023 chưa cao (64%) do số vốn giải ngân của các chương trình chủ yếu thuộc kế hoạch vốn kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân từ năm 2022 sang năm 2023. Những dự án sử dụng vốn ODA có tỷ lệ giải ngân thấp hoặc chưa thể giải ngân do gặp vướng mắc trong việc thực hiện điều chỉnh chủ trương đầu tư.
Ngoài những vướng mắc về cơ chế, thủ tục đầu tư, tỉnh cũng gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thi công công trình, dẫn đến không đạt khối lượng để giải ngân vốn. Trong đó, vướng mắc lớn nhất hiện nay là vấn đề khai thác đất sử dụng cho các dự án đầu tư công, đặc biệt là việc khai thác đất đắp cho các công trình giao thông. Trong đó có nhiều dự án trọng điểm đang được tỉnh triển khai như: Đường nối từ đường Trần Hưng Đạo đến phường Dân Chủ kết nối quốc lộ 6; Đường liên kết vùng Hòa Bình - Hà Nội và cao tốc Sơn La… và các dự án công trình dân dụng như dự án Bệnh viện Đa khoa huyện Cao Phong, dự án nâng cấp, mở rộng Trung tâm Công tác xã hội tỉnh... Trong khi đó, nhiều dự án có khối lượng đất đào nền vận chuyển đi rất lớn làm tăng dự toán xây dựng công trình, nhất là dự án cải tạo, nâng cấp đường tỉnh 436. Thực tế này buộc đơn vị chủ đầu tư phải tính toán các phương án sao cho phù hợp. Đặc biệt, những vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng cũng là nguyên nhân dẫn đến chậm tiến độ dự án, không giải ngân được nguồn vốn đầu tư.
Theo kiến nghị của UBND huyện Kim Bôi, vướng mắc lớn nhất hiện nay khi thực hiện giải phóng mặt bằng đường liên kết vùng là vấn đề đơn giá và phương án đền bù, chờ chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, đất lúa lớn. Đây cũng là khó khăn chung của các dự án thuộc Đề án phát triển KT - XH vùng chuyển dân sông Đà (300 tỷ đồng), Dự án đầu tư đường cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu (đoạn từ Km19 đến Km53 trên địa bàn tỉnh Hòa Bình).
Cần có những giải pháp đồng bộ
Mới đây, Bộ KH&ĐT có Văn bản số 606/BKHĐT-TH gửi các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước cho Chương trình phục hồi và phát triển KT - XH. Theo đó, Chính phủ cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước bố trí cho các dự án thuộc Chương trình phục hồi và phát triển KT - XH đến hết ngày 31/12/2024. Quốc hội cũng đã thông qua Nghị quyết cho phép số vốn ngân sách nhà nước năm 2022 chưa thực hiện giải ngân hết trong năm 2023 được kéo dài thực hiện sang năm 2024.
Theo đồng chí Ngô Ngọc Mỹ, Phó Giám đốc Sở KH&ĐT, việc Quốc hội và Chính phủ cho phép kéo dài thực hiện nguồn vốn phục hồi và phát triển KT - XH cũng như các Chương trình mục tiêu quốc gia đã tạo điều kiện để các địa phương triển khai, sử dụng vốn thực hiện dự án thuộc chương trình, đảm bảo chất lượng, hiệu quả.
Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư công, tỉnh Hòa Bình tập trung vào các giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. Định kỳ hàng tháng, UBND tỉnh tổ chức họp với các chủ đầu tư để rà soát, nắm bắt và tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc khi triển khai thực hiện, giải ngân vốn đầu tư công. Tập trung giải quyết công tác giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, công tác dân vận kịp thời, bảo đảm đúng pháp luật và hài hòa lợi ích của Nhà nước và người dân, không để xảy ra khiếu kiện, phát sinh thành điểm nóng về an ninh, trật tự. Đẩy nhanh công tác chuẩn bị thực hiện dự án, lựa chọn nhà thầu đúng quy định pháp luật, sớm khởi công công trình, chủ động tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, bảo đảm tiến độ thi công công trình. Sớm hoàn thành thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, đất lúa. Đẩy mạnh nguồn thu tiền sử dụng đất để đảm bảo nguồn vốn bố trí cho các dự án theo kế hoạch được duyệt. Kịp thời điều chỉnh kế hoạch vốn đầu tư công giữa các dự án trong từng nguồn vốn nhằm tập trung vốn cho các dự án có khả năng giải ngân, cần đẩy nhanh tiến độ.
Tăng cường kiểm tra, đôn đốc các chủ đầu tư, nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, đặc biệt là các dự án trọng điểm, như: Cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu (đoạn từ Km19+000 - Km53+000 trên địa bàn tỉnh Hòa Bình), Dự án đường liên kết vùng Hòa Bình - Hà Nội và cao tốc Sơn La (Hòa Bình - Mộc Châu), Dự án đường kết nối thị trấn Lương Sơn - Xuân Mai, Hà Nội (giai đoạn 1)...
Bên cạnh đó, tỉnh cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét cho phép tách công tác giải phóng mặt bằng của các dự án đầu tư công nhóm B, C ra thành một dự án độc lập để đẩy nhanh hơn nữa tiến độ thực hiện dự án, gắn với cơ chế phân công và xác định trách nhiệm của người đứng đầu một cách rõ ràng, minh bạch, dám nghĩ, dám làm và dám chịu trách nhiệm.
Đinh Hòa
Nhóm ý kiến chuyên đề:
Gỡ "nút thắt" công tác giải phóng mặt bằng các dự án
Xác định "nút thắt" lớn đối với việc triển khai thực hiện các dự án đầu tư công đó là các vướng mắc, tồn tại trong công tác giải phóng mặt bằng. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh, công tác giải phóng mặt bằng đều gặp nhiều khó khăn và chậm do các vấn đề liên quan tới việc xác định giá đền bù, phương án đền bù. Chính vì vậy, để đẩy nhanh tiến độ dự án, Ban Quản lý đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh đã chủ động phối hợp với chính quyền địa phương làm tốt công tác giải phóng mặt bằng, ứng trước tiền hỗ trợ đền bù để có thể giải phóng mặt bằng phục vụ thi công.
Phan Văn Sỹ
Giám đốc Ban Quản lý đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp tỉnh
Thúc đẩy giải quyết các thủ tục liên quan đến giải ngân vốn đầu tư công
Việc triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 chưa đồng bộ với thời điểm triển khai kế hoạch vốn đầu tư tập trung giai đoạn 2021 - 2025 nên khó khăn trong việc bố trí vốn đối ứng trực tiếp để thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia. Trong quá trình triển khai, một số văn bản của bộ, ngành chậm ban hành nên từ tỉnh, huyện đến xã phải chờ, lúng túng, chậm triển khai hoặc không triển khai được.
Thực tế triển khai chương trình cũng cho thấy việc phân bổ vốn sự nghiệp để thực hiện một số dự án thành phần chưa hợp lý, gây khó khăn cho địa phương trong quá trình triển khai. Các dự án vốn đầu tư phát triển phải mất nhiều thời gian để lập, thẩm định, quyết định đầu tư nên đã ảnh hưởng đến tiến độ bố trí vốn hàng năm. Vì vậy, mong tỉnh thúc đẩy giải quyết và kiến nghị các bộ, ngành hướng dẫn giải quyết các thủ tục liên quan đến giải ngân vốn đầu tư công.
Bùi Văn Dán
Trưởng phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Cao Phong
Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đánh giá Việt Nam là một trong những nền kinh tế đóng góp phần lớn vào mức tăng trưởng tích cực của khu vực.
Phát triển bởi ICT GROUP.
