Cơ sở sản xuất rượu cần đặc sản Mường Vang - địa chỉ quen thuộc của nhiều du khách đến Hòa Bình.
(HBĐT) - Cái tên rượu cần có lẽ xuất phát từ cách uống vô cùng độc đáo của người dân miền núi. Bà con người dân tộc dùng loại cây trúc đã được thông ruột, dài khoảng 1m cắm vào đáy vò để uống.
Khác với một số dân tộc khác như Ê Đê, M’Nông ở khu vực Tây Nguyên chỉ dùng một chiếc cần duy nhất, người Mường Hoà Bình sử dụng nhiều cần rượu, mỗi người một cần để nhiều người có thể cùng uống. Đặc biệt là khi nhà có đông khách quý, trong dịp lễ Tết, hội hè, người Mường mới tổ chức uống rượu cần.
Các gia đình người dân tộc Thái, Mường ở một số địa phương trong tỉnh theo cách truyền thống vẫn tự làm rượu cần để dùng trong lễ Tết, hội hè hay khi nhà có việc. Nơi nhà sàn bập bùng bếp lửa, trong âm thanh trầm bổng của cồng, chiêng, già, trẻ, gái, trai cùng vít cần rượu mà thưởng thức vị ngọt ngào, ấm áp của hạt gạo, lá cây được làm từ bàn tay khéo léo của các ông bố, bà mế. ở một khía cạnh nào đó, uống rượu cần mang nét độc đáo của lối sinh hoạt văn hoá truyền thống. Kỳ diệu hơn khi bao mối tình trong sáng, lời thơ, ý nhạc đã nảy sinh từ ánh nhìn tin tưởng, trìu mến và cần rượu vút cong.
Ông Norman - một du khách đến từ nước Bỉ bày tỏ: “Lần đầu tiên đến Hòa Bình, cùng với lòng mến khách của người dân, cảnh quan thiên nhiên kỳ thú, rượu cần Hoà Bình đã đặc biệt hấp dẫn tôi. Chìm đắm trong hương rượu say nồng, tôi hoà mình vào đời sống dân cư và hiểu thêm về nét sinh hoạt văn hoá cộng đồng dân tộc hết sức độc đáo này”. Còn chị Lê Thị Hải, một du khách người Hà Nội đánh giá: “Du ngoạn thắng cảnh du lịch lòng hồ Hoà Bình mà lại được cùng bạn bè thưởng thức rượu cần trên thuyền thì chẳng có gì thích thú bằng”. Trong nồng nàn men rượu, trong lòng mỗi người trào dâng bao cảm xúc, thêm yêu, thêm mến tình đất, tình người nơi đây. Đối với nhiều người, rượu cần còn là cầu nối giao lưu văn hoá, tình cảm giữa các dân tộc và trở thành một trong những nhu cầu giao tiếp đối với người là khách nước ngoài.
Du lịch phát triển, rượu cần Hoà Bình trở thành một trong những ẩm thực hấp dẫn bất cứ ai muốn tìm hiểu về bản sắc văn hoá các dân tộc tỉnh Hoà Bình. Cũng chính bởi lối uống độc đáo, cái hay, cái đẹp trong thưởng thức vò rượu cần mà nét văn hóa rượu cần của người Mường được bảo tồn, toả khắp. Nhiều gia đình qua nắm bắt nhu cầu đã lập nên những cơ sở chuyên sản xuất, kinh doanh rượu cần phục vụ thị hiếu khách hàng, góp phần đưa văn hoá rượu cần “đi xa”. Cơ sở sản xuất rượu cần đặc sản Mường Vang tại số nhà 3, tổ 3, phường Phương Lâm (thành phố Hoà Bình) là một địa chỉ như thế. Bà chủ nhà Bùi Thị Cùi cởi mở: Quê ở xã Yên Nghiệp (Lạc Sơn), năm 1993, vì điều kiện hoàn cảnh gia đình, bà theo chồng chuyển về nơi ở mới. Ngày đó, dân cư phố Lau Nghĩa còn thưa thớt, nhịp sống đô thị chưa tập nập như bây giờ. Là người đầu tiên khởi xướng nghề làm rượu cần ở đây, bà luôn mong ước cái tên “rượu cần Mường Vang” sẽ nức tiếng khắp vùng miền như một thứ đặc sản quê hương. Để rồi hơn 10 năm sau, cơ sở sản xuất của bà Cùi thêm mở rộng quy mô và trở thành một trong những địa chỉ sản xuất rượu cần Hoà Bình có tiếng và uy tín nhất hiện nay. Không giấu nghề, bà sẵn lòng hướng dẫn, truyền đạt kinh nghiệm làm rượu cần cho các hộ lân cận để duy trì và phát triển thương hiệu rượu cần Hoà Bình.
Cũng chỉ sau hơn 10 năm, suốt dọc chiều dài từ thành phố Hoà Bình qua địa phận huyện Kỳ Sơn rồi đến địa phận huyện Lương Sơn đã “mọc” lên không ít tuyến phố chuyên sản xuất, kinh doanh đặc sản rượu cần. Có lẽ cũng bởi thế mà một số địa danh như phố Nghĩa, phố Ngọc (thành phố Hoà Bình), Dân Hạ (Kỳ Sơn) được biết đến với tên gọi mới “phố rượu cần”. Cùng với nghề này, cuộc sống của những người “nối nghiệp” khấm khá dần lên, diện mạo phố xá ngày thêm sầm uất. Bà Bùi Thị Xuân, chủ cơ sở sản xuất rượu cần Xuân Anh thuộc địa phận xã Lâm Sơn (Lương Sơn) chia sẻ: Bí quyết làm ra rượu cần ngon nằm ở men rượu. Men ở đây được làm từ các loại lá cây rừng nên được bà con gọi là men lá. Men dùng hợp lý, theo kinh nghiệm của người làm thì mới có được những vò rượu hương vị đậm đà, thơm ngon, được nước. Trước tiên phải chuẩn bị vò đựng bằng gốm (thường có màu da lươn), lựa loại gạo nếp ngon mà ngon nhất là nếp cẩm. Trấu đã đãi sạch được trộn lẫn gạo đem ngâm nước trước khi đưa vào đồ chín (cách thuỷ). Tiếp đó, người ta rắc từng lớp men vào mẹt cơm trộn trấu đã để nguội, tiếp tục ủ lá chuối để rượu bốc men rồi đem đóng vào từng vò, cho lá ổi lên bề mặt, dùng que gài chặt sau đó lấy ni lông bịt kín vò (nếu bị hở, rượu sẽ bị chua). Rượu ủ trong vò từ 10 ngày trở lên là có thể dùng được nhưng khi nhà có việc, bà con thường mua hoặc tự làm trước đó vài tháng bởi lẽ rượu để càng lâu càng ngon, ngon nhất là khi rượu đã ủ được 3 “trăng” trở lên.
Việc tổ chức uống rượu cần phải có đông người mới vui, mới náo nhiệt, tưng bừng. Đặc biệt, trong dịp Tết, rượu cần là đặc sản ẩm thực không thể thiếu. Người cầm chịch trong đêm rượu cần gọi là “chú trám” vừa là người rót, mời vừa là trọng tài trong cuộc rượu. Chú trám cầm chiếc sừng trâu rỗng có lỗ thủng để đong nước vào rượu, tay kia cầm gáo múc nước tiếp vào sừng. Điệu hát thay lời chúc khách quý mạnh khoẻ, hạnh phúc. Tốp khách nào không uống kịp, để rượu trào ra sẽ bị phạt bằng cách phải uống tiếp mấy “sừng” nữa trong tiếng hò reo, tán thưởng của mọi người.
Rượu cần Hoà Bình đang đi tới thương hiệu hàng hoá, bước vào dòng chảy lưu thông trong hành trình từ làng ra phố thị, trở thành thứ đặc sản hấp dẫn khách muôn phương. Qua văn hoá rượu cần, mọi người thêm yêu thương, gắn bó, thêm xích lại gần nhau. Cùng với đó, ngày càng có nhiều du khách trong và ngoài nước tìm đến rượu cần Hoà Bình - thứ sản phẩm văn hoá truyền thống có sức hút lạ kỳ.
Lạc Bình
Ngày 19/4, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức giới thiệu hai cuốn sách "Ngàn năm văn hiến quốc gia Việt Nam” và "Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Việt Nam”.
Phát triển bởi ICT GROUP.
