Họ là những người con của quê hương Hòa Bình hăng hái lên đường, tham gia chiến đấu trên các mặt trận, chiến trường và góp một phần xương máu cho sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. 50 năm sau Đại thắng mùa Xuân năm 1975, những thương binh, bệnh binh ấy với phẩm chất bộ đội Cụ Hồ vẫn không ngừng nỗ lực, cống hiến sức mình trên các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Ông Phạm Tài Chính (74 tuổi) ở thôn Tân Sơn, xã Hòa Sơn (Lương Sơn), trước khi đảm nhiệm vai trò Chủ tịch Hội đồng quản trị Hợp tác xã (HTX) sản xuất dịch vụ Quất Lâm, ông trải qua các vị trí công tác: Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Đảng ủy xã Hòa Sơn, cán bộ quỹ tín dụng nhân dân. Ông Chính chia sẻ: Năm 1970, tôi nhập ngũ và tham gia đánh trận đầu ở chiến dịch Tây Nguyên, giải phóng Buôn Ma Thuột. Từ ngày 26 - 30/4, tôi tham gia chiến dịch giải phóng Sài Gòn - Gia Định, còn được gọi là Chiến dịch Hồ Chí Minh. Về với thời bình, mặc dù sớm phát hiện bị ảnh hưởng di chứng chiến tranh làm tổn hại 65% sức khỏe do nhiễm chất độc hóa học (CĐHH), nhưng tôi tự nhủ phải luôn giữ tinh thần lạc quan trong mọi hoàn cảnh, vươn lên sống có ích.
Tính đến nay, HTX sản xuất dịch vụ Quất Lâm đã thành lập được gần 26 năm. Với cương vị cao nhất, ông Chính đã lãnh đạo, điều hành HTX đi vào sản xuất, kinh doanh hiệu quả, duy trì hoạt động nhằm tạo việc làm cho con em cựu chiến binh ở địa phương. Hiện HTX có 4 ngành nghề sản xuất, kinh doanh, dịch vụ gồm: dịch vụ điện năng; gia công mộc dân dụng; cơ khí; sửa chữa ô tô, máy nổ. Người lao động của HTX được trả lương từ 6 - 9 triệu đồng/tháng, tham gia đóng bảo hiểm xã hội đầy đủ.
Cuộc sống không dư giả và cũng đã ở độ tuổi "thất thập cổ lai hy”, nhưng ông Nguyễn Đức Nhuần ở phố Bãi Nai, xã Mông Hóa (TP Hòa Bình) vẫn âm thầm thực hiện phần việc cao cả trong suốt nhiều năm, đó là hỗ trợ các gia đình thân nhân tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ. Một cách tự nguyện và hỗ trợ hết khả năng, từ năm 2006 đến nay, ông Nhuần đã giúp hàng trăm gia đình đón hài cốt liệt sỹ, chủ yếu từ nghĩa trang các tỉnh phía Nam, Tây Nguyên về an nghỉ tại quê nhà.
Ông Nhuần bộc bạch: Nhập ngũ cuối năm 1971, tôi cùng đồng đội được điều động tham gia chiến đấu tại chiến dịch tiến công giải phóng Quảng Trị và tiếp tục đánh trận Kon Tum, chiến dịch Bắc Tây Nguyên năm 1972. Tại chiến dịch này tôi bị thương nặng nên được điều chuyển ra Bắc an dưỡng. Hòa Bình lập lại, tôi xuất ngũ trở về quê nhà, lập gia đình và tham gia công tác tại địa phương. Từ khi chưa đến tuổi nghỉ hưu, tôi đã đau đáu tâm nguyện tìm kiếm phần mộ các liệt sỹ là người con của huyện Kỳ Sơn (cũ), những người đồng đội từng tham gia chiến đấu cùng tôi nhưng không được trở về. Tình cờ có một gia đình ở huyện Lương Sơn tìm tới tôi để hỏi thăm, nhờ chỉ dẫn tìm mộ liệt sỹ tham gia chiến đấu ở chiến dịch Tây Nguyên. Đây cũng là chuyến đi đầu tiên trên hành trình tri ân thầm lặng tìm kiếm hài cốt liệt sỹ mà tôi thực hiện…
Nói về những thương binh, bệnh binh, người nhiễm CĐHH trong cuộc sống hôm nay luôn phát huy truyền thống bộ đội Cụ Hồ, đồng chí Bùi Mạnh Cường, Phó Giám đốc Sở Nội vụ nhận định: Dù là doanh nhân, chủ HTX hay cán bộ, lao động nghỉ hưu còn nhiều lo toan, vất vả đời thường, những thương binh, bệnh binh, nạn nhân bị nhiễm CĐHH vẫn tiếp tục cống hiến sức mình, vượt qua bệnh tật, khắc phục khó khăn, ghi sâu lời dạy của Bác Hồ "Thương binh tàn nhưng không phế”, trở thành động lực, điển hình nêu gương cho con cháu.
Toàn tỉnh có 7.400 người có công (NCC) với cách mạng, hàng nghìn thương binh, bệnh binh, người nhiễm CĐHH hiện còn sống và đang hưởng chế độ, chính sách theo quy định. Trong số đó có không ít thương binh, bệnh binh xuất sắc được biểu dương, khen thưởng NCC tiêu biểu, điển hình phong trào thi đua yêu nước, phong trào cựu chiến binh gương mẫu, sản xuất, kinh doanh giỏi của tỉnh, của địa phương… Như ông Nguyễn Đức Nhuần ở phố Bãi Nai, xã Mông Hóa (TP Hòa Bình) là NCC tiêu biểu từng được cử tham dự hội nghị biểu dương NCC toàn quốc; ông Phạm Tài Chính ở thôn Tân Sơn, xã Hòa Sơn (Lương Sơn) là điển hình cựu chiến binh gương mẫu của tỉnh; ông Đinh Gia Tải ở thị trấn Hàng Trạm (Yên Thủy) là điển hình học tập và làm theo tấm gương đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh… Bên cạnh sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, những người chiến sỹ từng trải qua cuộc chiến khốc liệt, hy sinh một phần cơ thể, máu xương cho ngày đất nước trọn niềm vui, Bắc - Nam liền một dải, non sông thu về một mối vẫn cần cù lao động, ý thức tự vươn lên, không đòi hỏi, trông chờ vào chế độ, chính sách. Bằng mỗi việc làm dù nhỏ, họ đang góp phần xây dựng quê hương ngày thêm đổi mới, đất nước ngày càng phồn vinh.
Bùi Minh