"Sách cho trẻ, hạt dẻ cho sóc”

Trong vòng 18 tháng, xuất bản được 20 đầu sách thiếu nhi với số lượng hơn 103 nghìn bản in, chỉ chuyên dòng sách về thế giới động vật, chỉ bán sách qua mạng xã hội Facebook mà "cháy” hàng và nhanh chóng tái bản…, đó là những thông tin thú vị về tủ sách Kẹp Hạt Dẻ. Theo dịch giả Vũ Danh Tuấn, người sáng lập nhóm, câu khẩu hiệu (slogan) của Kẹp Hạt Dẻ rất đơn giản "Sách cho trẻ, hạt dẻ cho sóc”.

Bộ sách mới xuất bản của tủ sách Kẹp Hạt Dẻ.

Sở dĩ như vậy, vì theo ông, trẻ em cũng giống những chú sóc thông minh và tinh nghịch, còn những cuốn sách chính là hạt dẻ chứa tinh hoa trí tuệ của nhân loại bên trong lớp vỏ cứng. Sau một thời gian, trẻ sẽ có thể "kẹp” vỡ lớp vỏ này và nhận lấy phần "nhân” là kiến thức phong phú. Kẹp Hạt Dẻ có tiền thân là một thư viện với mục đích sưu tầm, chia sẻ sách tiếng Anh cho nhiều lứa tuổi ở Hà Nội. Có lúc, kho sách của nhóm lên tới hơn ba nghìn cuốn, trong đó có nhiều sách cổ, sách quý hiếm. Và hướng đi mới bắt đầu từ cuối năm 2015, khi dịch giả Vũ Danh Tuấn gây chú ý với hai cuốn sách dịch là Lad - câu chuyện về phẩm giá của một con chó (tác giả A.P.Tơ-hăn) và Vua Gấu Xám - Chuyện lãng mạn nơi hoang dã (J.O.Cơ-út) do Nhà xuất bản (NXB) Văn học ấn hành. Hai cuốn sách kinh điển của văn học thiếu nhi Mỹ lần đầu được chuyển ngữ ở Việt Nam đã ngay lập tức lôi cuốn người đọc, từ các em bé tiểu học cho đến những người trưởng thành, những "con mọt sách”… và trở thành một "hiện tượng” phát hành với hơn 40 nghìn bản được bán hết qua Facebook cá nhân dịch giả.

Mặc dù không phải cái tên quen thuộc trong giới văn chương lẫn dịch thuật, song nhờ vốn ngoại ngữ và kinh nghiệm qua những năm học tập và làm việc ở nhiều quốc gia, anh Tuấn vẫn được độc giả đánh giá là có ngôn ngữ uyển chuyển, trong sáng khi dịch sách thiếu nhi. Không ít phụ huynh "khó tính”, giỏi tiếng Anh đã đích thân kiểm chứng trước khi mua sách cho con đọc, và kết quả là hoàn toàn yên tâm. Sau thành công bước đầu đó, Vũ Danh Tuấn cùng các cộng sự bắt tay ngay vào hàng chục dự án sách dịch mới. Các dịch giả của Kẹp Hạt Dẻ có nghề nghiệp đa dạng và quỹ thời gian đều hạn hẹp, song vẫn gắng sức dành thời gian cho công việc này bởi tình yêu với những tuyệt tác văn chương, và bởi chính họ cũng là những ông bố, bà mẹ luôn muốn dành những điều tốt đẹp nhất cho con em mình.

Lựa chọn dòng văn học thiếu nhi, với chủ đề về động vật, Kẹp Hạt Dẻ là "của hiếm” giữa thị trường sách thiếu nhi, vốn đang đầy rẫy tác phẩm ngoại văn nhưng chiếm phần lớn là truyện tranh hoặc sách dạy kỹ năng. Các cuốn sách nhóm chọn dịch đều được mua bản quyền chính thức, và một trong các tiêu chí quan trọng là các danh tác đã có tuổi đời lâu năm với sức sống mãnh liệt đã được thời gian kiểm chứng, đã đoạt giải thưởng và nằm trong tủ sách kinh điển của nhiều gia đình trên thế giới.

Nuôi dưỡng tình yêu từ lẽ phải

Với quan niệm: "Giữa trẻ em và động vật luôn tồn tại một tình bạn thân thiết, yêu thương, vô điều kiện”, sách của Kẹp Hạt Dẻ mang đến hệ thống nhân vật - loài vật với những phẩm chất tuyệt vời, dễ được trẻ em đồng cảm, yêu thích. Những cuốn sách được sắp xếp theo bộ với chủ ý của người biên tập, trong đó có những cuốn nhẹ nhàng viết về các con vật dễ thương, hiền lành hợp với bé gái, có cuốn kể về loài vật dũng mãnh, hoang dã hợp với sở thích bé trai. Đó là Lad - chú chó thông minh và dũng cảm, Thor - vua gấu rừng xanh hùng mạnh và vị tha, Làn Khói - con ngựa kiên cường và trung thành, hay mèo Mặt Nhọ - tinh nghịch và đáng yêu…

Các dịch giả cũng cho biết, đối tượng chính mà tủ sách Kẹp Hạt Dẻ hướng tới hiện nay là lứa tuổi thiếu niên, nhi đồng, bởi đây là giai đoạn quan trọng để uốn nắn, hình thành niềm ham mê và thói quen đọc sách. Truyện về loài vật như chó, mèo, heo, gấu, ngựa… dễ thu hút các em, nhưng đồng thời cũng kích thích trí tưởng tượng bởi chúng có tâm tư cảm xúc và hành động như con người, với mối quan hệ tương quan lẫn nhau trong cộng đồng. Không chỉ cung cấp kiến thức đa dạng, bổ ích về thế giới tự nhiên, mà rất nhiều chi tiết, tình huống trong truyện còn có ý nghĩa giáo dục sâu sắc nhưng theo cách nhẹ nhàng, cuốn hút chứ không trực diện, khô cứng, giáo điều.

Giữa vô vàn đầu sách mới, Kẹp Hạt Dẻ tạm thời vẫn duy trì hình thức liên kết với các NXB để in rồi tự phát hành trên Facebook (gồm fanpage Kẹp Hạt Dẻ và cá nhân các dịch giả). Lý giải điều này, chị Đặng Việt Vân Hà, thành viên nhóm dịch, cho biết: "Nhóm chủ động tự phân phối chỉ qua Facebook để nỗ lực ngăn chặn sách lậu, sách nhái, sách kém chất lượng.

Cho đến thời điểm này, toàn bộ các đầu sách của Kẹp Hạt Dẻ đều được in trên giấy chất lượng cao nhập khẩu từ châu Âu, rất nhẹ, bền, ít hại thị lực và thân thiện với môi trường. Bên cạnh đó, mạng xã hội cũng có lợi ích là sức lan tỏa rộng. Chúng tôi đã nhiều lần nhận được phản hồi rất dài, rất tâm huyết của bạn đọc về việc con, cháu mình yêu thích đọc sách của tủ sách Kẹp Hạt Dẻ thế nào, chia sẻ với bè bạn ra sao... Trước mắt là vậy, còn lâu dài có thể chúng tôi sẽ tìm ra cách làm mới, hoặc tái khởi động thư viện Kẹp Hạt Dẻ với các hoạt động phong phú hơn”.

Nhân kỳ nghỉ hè năm 2017, Kẹp Hạt Dẻ vừa ra mắt thêm bộ sách "Giọt mật ngọt ngào” gồm bảy cuốn: Bobby đi hoang, Treve, Bọ Cạp - Con ngựa định mệnh, Bông - Chuyện đời con sóc xám, Joe đẹp, Chips - Chuyện phiêu lưu của quái cẩu "gỗ vụn”, Câu chuyện phương bắc hay Cuộc phiêu lưu của Neewa và Miki (NXB Lao động). Và sắp tới, nhóm dự định sẽ tìm kiếm, thực hiện thêm đề tài khác của dòng văn học thiếu nhi như khám phá, phiêu lưu mạo hiểm.

Hiện nay, trên mạng in-tơ-nét, truyền hình tràn ngập thông tin nhưng nhiễu loạn, khó kiểm soát, dễ ảnh hưởng xấu đến trẻ em, thì tủ sách Kẹp Hạt Dẻ là một món quà tốt lành cho mùa hè của các em thêm vui tươi, bổ ích. Không chỉ tiếp cận trẻ em thành thị, sách còn được phụ huynh ở nhiều vùng nông thôn, miền núi đặt mua, và đó là những tín hiệu đáng khích lệ.