Phiên chợ Tết ở vùng cao xã Tân Minh (Đà Bắc).
(HBĐT) - Nếu như ở địa bàn thành phố và các trung tâm huyện lỵ, chợ Tết được khởi động từ ngày 23 đến ngày 30 tháng chạp thì ở nhiều nơi vùng cao, sâu, xa trong tỉnh, chợ Tết là phiên chợ cuối của một năm, diễn ra duy chỉ một ngày. Trong tâm thức của nhiều người, chợ Tết nay vẫn giữ được cái “hồn” của chợ Tết xưa, vẫn là một trong những phong tục vui xuân ẩn chứa nhiều nét đẹp truyền thống của dân tộc.
Những ngày cận Tết, các chợ truyền thống trên địa bàn thành phố Hòa Bình luôn nườm nượp người từ sáng sớm cho đến tối mịt. Chợ Phương Lâm, Nghĩa Phương, Chăm Mát, Thái Bình, Tân Hòa rồi chợ Tổng Tân Thịnh, chợ Mới Hữu Nghị tất nập người bán, người mua. Sắm Tết ở chợ, mọi người đều mang tâm trạng háo hức, hồ hởi, cảnh mua bán thường diễn ra chóng vánh, rất ít mặc cả bởi lượng người đến chợ đông, ai cũng tranh thủ thời gian để mua sắm được nhiều đồ. Nét mới là vào dịp Tết khoảng dăm vài năm lại đây, quanh khu vực thành phố mọc lên một số chợ chuyên bán hoa, cây cảnh, chợ quất, chợ đào. Sự xuất hiện của các chợ chuyên biệt này giúp phục vụ người dân thuận lợi hơn, không phải tìm kiếm hay len lỏi, chen chúc vào các các khu chợ vốn náo nhiệt, ồn ào.
Phiên chợ cuối năm ở vùng cao, sâu hay vùng hồ, không khí mua sắm dịp Tết cũng đông vui, náo nhiệt không kém. Đồng bào các dân tộc Mường, Dao, Tày, Mông đã chuẩn bị từ nhiều ngày để có mặt ở chợ phiên đặc biệt này. Bà con thường mang ra chợ các loại hàng hóa nông sản, sản phẩm thủ công do chính mình làm ra. Hàng hóa mà những tiểu thương ở chợ dành bán vào dịp này bày nhiều vô kể. Tiền hàng bán được, bà con vùng cao dùng để trao đổi, mua sắm quần áo diện Tết, mua thực phẩm và những vật dụng thiết yếu cho những ngày Tết. Không cứ gì cư dân quanh vùng mà người dân từ vùng thấp, miền xuôi đến với phiên chợ khá nhiều, phần muốn sắm được những sản vật mà các chợ chốn thị thành ít có, phần nhiều muốn được thăm thú, khám phá nét văn hóa chợ phiên.
Phiên chợ Tết vùng cao chỉ họp một ngày lại có dịp gặp lại người quen nên rất vui, được tâm sự, sẻ chia đủ mọi thứ chuyện, nào chuyện sắm Tết, gói bánh chưng, đụng lợn, nào chuyện mùa màng... Trẻ con đang kỳ nghỉ học, được theo chân bố mẹ đi chơi chợ Tết, thỏa sức chạy nhảy, đùa nghịch và được người lớn thưởng cho quà bánh và cả những quả bóng bay đủ kiểu, đủ màu. Thường thì cứ cứ 5 - 7 xã vùng cao, vùng hồ mới có một chợ phiên nên người xuống chợ rất đông.
Theo cảm nhận của ông Nguyễn Văn Thành, thị trấn Đà Bắc (Đà Bắc): sau hơn 20 năm đổi mới, quy mô các chợ ngày càng lớn, mức độ giao lưu văn hóa, giao thương hàng hóa cũng ngày một cao hơn. Nhiều loại hình dịch vụ gắn liền với chợ xuất hiện thỏa mãn nhu cầu của người dân. Cùng với sự phát triển của chợ nay, lời ăn, tiếng nói, văn minh giao tiếp của đồng bào các dân tộc được mở mang nhiều. Dù là ở thành thị hay nông thôn, miền xuôi hay miền ngược, người người, nhà nhà vẫn xem sắm tết là phong tục vui xuân, là nếp văn hóa ăn sâu không thể thiếu mỗi khi đến Tết cổ truyền. Trong đó, các chợ truyền thống, chợ nông thôn, vùng cao đậm đà bản sắc vẫn có sức hút rất lớn.
Bùi Minh
Ngày 19/4, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức giới thiệu hai cuốn sách "Ngàn năm văn hiến quốc gia Việt Nam” và "Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Việt Nam”.