(HBĐT) - Được Thường trực Tỉnh ủy và Ban cán sự Đảng UBND tỉnh cho phép, Hội Văn học nghệ thuật tỉnh ra quyết định thành lập đoàn công tác sang nước bạn Lào. Sáng 14/5/2023, đoàn xuất phát từ TP Hòa Bình theo quốc lộ 6 lên Mộc Châu rồi qua cửa khẩu quốc tế Lóng Sập. Đang mùa hè, nhưng tại Lóng Sập trời se lạnh. Cơn mưa nhỏ kéo đến và gió thì ào ào không ngớt. Từ cửa khẩu Lóng Sập xuôi dốc trên 40 km thì đến thị tứ Sốp Bau. Chúng tôi nghỉ ăn trưa, mua sim điện thoại nước bạn và đổi tiền Việt Nam sang tiền Kip của Lào. Tiếp tục hành trình xuôi dốc, được nửa đường thì bạn cho người đón. Khoảng 14h cùng ngày, chúng tôi về huyện Sầm Nưa, thủ phủ tỉnh Hủa Phăn.


Một góc Bản Đon ở huyện Sầm Nưa, tỉnh Hủa Phăn, nước Lào.

Cái tên Sầm Nưa đối với bao thế hệ người Việt Nam trở nên thân thương, yêu và nhớ qua bài hát nổi tiếng "Cô gái Sầm Nưa" của nhạc sỹ Trần Tiến. Những dịp giao lưu văn nghệ ở miền Tây Bắc, không mấy khi thiếu "Cô gái Sầm Nưa” để cùng hát, cùng múa Lăm vông uyển chuyển, tình tứ và thân mật. Chính thế, ai cũng mong nhanh đến huyện Sầm Nưa để được chiêm ngưỡng những cô gái Sầm Nưa xinh đẹp.

Ngay tối đầu tiên trên đất nước Lào, chúng tôi được ông Phút Phăn Keo Vông Say, Phó Tỉnh trưởng tỉnh Hủa Phăn; ông Chay Phết Hương Tha Von, Giám đốc Sở Nông lâm nghiệp; bà Mẳn Phênh Khạ Ti Nhạ, Giám đốc và ông Bun Tong In Thạ Phăn Nha, Phó Giám Sở Thông tin, Văn hóa và Du lịch; ông Bun Phon Bút Pha Chăn, Phó Giám đốc Sở Nông lâm nghiệp; ông E Săm Vi Lay Chít, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông; bà Kham Phon Sổm Bun, Phó Chủ tịch huyện Sầm Nưa cùng một số lãnh đạo các sở đón tiếp thân tình.

Trong buổi tiếp kiến này, chúng tôi được ông Phó Tỉnh trưởng tỉnh Hủa Phăn cho biết, tỉnh có 9 dân tộc anh em, trong đó có dân tộc Mường ở Bản Đon, huyện Sầm Nưa. Như vậy, một cộng đồng người Mường ngoài lãnh thổ Việt Nam đã được xác quyết. Theo tài liệu do Sở Thông tin, Văn hóa và Du lịch tỉnh Hủa Phăn thì đây là người Mường Việt Nam đến Bản Đon hàng trăm năm trước. Tuy nhiên, họ đến từ tỉnh nào của Việt Nam thì chưa rõ (?).

Hôm sau, ngày 15/5, chúng tôi được ông E Săm Vi Lay Chít đưa đến Bản Đon. Từ Sầm Nưa, theo đường 6A khoảng gần 30 km hướng đi Xiêng Khoảng là tới Bản Đon. Vừa tới đầu bản, chúng tôi thấy bà con tập trung tương đối đông. Người mổ cá ướp gia vị, người đồ xôi, người chế biến thức ăn rất tấp nập. Thế rồi các mế già cầm tay chúng tôi mà hỏi thăm bằng tiếng Mường mang đến bao cảm xúc. Chúng tôi cứ ngỡ mình đang ở Hòa Bình chứ không phải trên đất nước Lào. Tranh thủ thời gian ít ỏi, chúng tôi chia tổ thâm nhập "xứ Mường” mong biết rõ hơn, nhiều hơn về cộng đồng dân tộc Mường nơi đây.

Hiện tại, Bản Đon có 103 hộ đều là hộ người Mường với trên 850 khẩu là người Mường và người Lào làm con dâu người Mường, ngoài ra không có hộ nào thuộc dân tộc khác. Người Mường ở Bản Đon nói tiếng Mường pha trộn với tiếng Lào, ở nhà sàn Lào, dùng trang phục Lào, mang họ tên Lào. Đời sống của bà con còn khó khăn. Ngạc nhiên xen với tự hào vì người Mường nơi đây có ông Phu Sôn Thăm Mạ Vi Say, nguyên Phó Tỉnh trưởng tỉnh Hủa Phăn, nghỉ hưu, ông về sống tại Bản Đon; ông Bun Phon Bút Pha Chăn hiện là Phó Giám đốc Sở Nông lâm nghiệp tỉnh Hủa Phăn cũng là người dân tộc Mường ở Bản Đon.

Khoảng 16h cùng ngày, chúng tôi trở lại trường học, nơi diễn ra cuộc giao lưu với bà con Bản Đon. Thật ngỡ ngàng và xúc động đến ái ngại khi cán bộ và nhân dân Bản Đon xếp hai hàng dài bên lối vào cùng vỗ tay đón khách. Lễ đài cùng ba khuông rạp được dựng lên vuông vức tạo không khí đầm ấm. Rất đông bà con có mặt và ngồi ngay ngắn kín các khuông rạp. Sau lời giới thiệu của hai bên thì hai cụ ông kể những hiểu biết của mình về Bản Đon bằng tiếng Mường pha lẫn tiếng Lào. Các ông, bà: Bùi Nỏm, Bùi Thanh Bình, Quách Tự Hải, Nguyễn Thành Viên, Nguyễn Tiến Lợi, Đinh Thị Thảo, Nguyễn Thị Lan, Bùi Hoàng Bột…(là người Mường Hòa Bình) đều có chung nhận xét: Hai vị cao niên dùng nhiều tiếng Mường cổ và mang giọng người Mường Tân Lạc, Lạc Sơn… Theo nội dung câu chuyện thì tổ tiên họ từ tỉnh Hòa Bình, Thanh Hóa của Việt Nam sang từ vài trăm năm trước. Đầu tiên có 3 gia đình, sau đó có 10 gia đình (nhiều đợt)… tới đây khai phá đất hoang lập làng…

Sau phần hai bên tìm hiểu lẫn nhau là nghi lễ buộc chỉ cổ tay. Một lớp học ba gian được trải chiếu (bàn ghế đã mang ra ngoài). Tại gian đầu đặt một mâm có thủ, lòng, gan, chân giò lợn đã luộc và xôi đồ… Ông thầy cúng cùng khách ngồi quanh mâm cúng, còn dân làng ngồi thành hàng ở hai gian còn lại. Điều rất thú vị khi thầy cúng chính là ông mo của người Mường. Bài cúng không khác gì áng mo, tập trung vào cầu may cho khách, tăng thêm tình thân và năng lui tới với nhau. Sau bài mo thì chủ và khách cùng thụ lộc (thưởng thức tại chỗ đồ ăn trong mâm cúng). Rồi đến buộc chỉ cổ tay. Ông mo một tay nắm bàn tay của đại diện khách, một tay cầm dây chỉ vàng đã tết mà kéo đi kéo lại trên cổ tay, mu bàn tay khách vừa mo nói "điều tốt đi vào, điều xấu đi ra …”, sau đó buộc dây chỉ vào cổ tay khách. Sau ông mo thì rất nhiều người khác cùng buộc chỉ. Một vị khách có thể được nhiều người buộc chỉ, một bên tay, hai bên tay… Sau lễ buộc chỉ cổ tay là bữa ăn chiều và chương trình giao lưu văn nghệ sôi nổi, nồng nàn.

Cuộc gặp gỡ tuy ngắn, nhưng để lại biết bao cảm xúc. Là người thực hiện chuyến đi Hủa Phăn lần đầu tiên này, chúng tôi chỉ biết nói là rất cảm động và đồng cảm với bà con. Thấy có người Mường đến tìm, nhiều người già đã không cầm được nước mắt. Cả Bản Đon như mở hội đón người Mường từ Việt Nam sang. Tới đâu, gặp ai cũng thân tình. Bà con ai cũng đều tha thiết được làm rõ nguồn gốc và kết nối với cội nguồn người Mường để tiếp tục duy trì, phục hồi bản sắc văn hóa Mường. Bằng thực tế chuyến đi, Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Hòa Bình phác thảo mấy việc cần làm ngay: Tiếp tục nghiên cứu sâu về cộng đồng người Mường ở Bản Đon; tặng Bản Đon một bộ chiêng Mường (12 chiếc) cùng 12 bộ trang phục phụ nữ Mường; mở lớp ngắn ngày dạy một số bài chiêng (xéc bùa) và hướng dẫn sử dụng trang phục dân tộc Mường; khuyến cáo bà con tăng cường giao tiếp bằng tiếng Mường và thực hiện phong tục tập quán của người Mường…


Ghi chép của Lê Va


Các tin khác


Xung quanh việc xây dựng trụ sở và công trình văn hóa tâm linh tại thành phố Hòa Bình: Bài 2 - Công trình không phù hợp quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, vi phạm trật tự xây dựng?

Liên quan đến việc xây dựng chùa Hòa Bình và các công trình phụ trợ, thời gian qua, một số cơ quan thông tin, báo chí đưa tin cho rằng: công trình này không phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; vi phạm các quy định của pháp luật về thủ tục đầu tư; còn để xảy ra nhiều sai phạm liên quan đến trật tự xây dựng. Trước những vấn đề được dư luận xã hội và người dân quan tâm, các cơ quan chức năng của tỉnh và UBND thành phố Hòa Bình (TPHB) đã có thông tin phản hồi.

Xung quanh việc xây dựng trụ sở và công trình văn hóa tâm linh tại thành phố Hòa Bình: Bài 1 - Các cơ quan chức năng đề nghị điều chỉnh quy mô xây dựng chùa Hòa Bình

Thực hiện chỉ đạo của đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh về việc xem xét, kiểm tra, rà soát các nội dung liên quan đến công tác quy hoạch, thu hồi đất để thực hiện xây dựng trụ sở và công trình văn hóa tâm linh chùa Hòa Bình tại đồi Ba Vành, thuộc tổ 8, phường Tân Thịnh, thành phố Hòa Bình (TPHB), ngày 19/1/2024, Sở Xây dựng (SXD) đã tổ chức họp với các sở, ngành, UBND TPHB và Ban trị sự Giáo hội Phật giáo (GHPG) tỉnh. Sau cuộc họp, các sở, ngành, UBND TPHB đã đưa ra những kiến nghị với UBND tỉnh về việc điều chỉnh quy mô xây dựng chùa Hòa Bình.

Thiêng liêng ngày hội tòng quân

Không phải tiếng trống giục giã, cũng không phải ngọn đuốc thắp lên bằng ngọn lửa truyền thống, mà chính nhiệt huyết của tuổi trẻ mới là thứ làm bùng lên không khí thiêng liêng trong ngày hội tòng quân năm 2024. Đây chính là ngày hội của tuổi trẻ, của thanh niên ưu tú - những người đã biết đặt Tổ quốc ở trong tim...

Chuyện về nhạc phẩm “Lá thư DK” trên biển

Trong một đêm cuối năm Quý Mão 2023, con tàu Trường Sa 04 bền bỉ đè sóng tiến về phía bãi cạn Cà Mau, nơi có nhà giàn DK1/10… Bỗng trong tiếng sóng biển ầm ào và gió thổi ràn rạt dọc các boong tàu, vẳng tiếng đàn ghi ta và tiếng hát của một vài chiến sĩ hải quân. Tiếng đàn thánh thót và da diết của Trung tá Trịnh Văn Nghị, Chính trị viên phó Tiểu đoàn DK1 hòa vào giọng hát khá tình cảm của nhóm cán bộ, chiến sĩ trên tầng 3 con tàu: "Anh kể lại nơi anh những lúc biển cuồng phong/ Biển giận dữ hung tàn quá đỗi/ Nhà giàn kiên trung giữ vững thềm lục địa/ Như tình anh yêu em, tình yêu bất tận…”. Các anh đang tập bài hát mới "Lá thư DK” của ca sĩ, nhạc sĩ, Phó đoàn Nghệ thuật Bông Sen (TP Hồ Chí Minh), thành viên của đoàn sáng tác trong chuyến hải trình DK1…

Huyện Lạc Thủy: Ước vọng đầu Xuân mới

Mùa Xuân đến mang theo hơi ấm của đất trời, đem đến sức sống mới cho vạn vật. Đó cũng là thời điểm cảm xúc của mỗi người lại trào dâng với niềm tự hào, tin tưởng, đoàn kết một lòng đi theo con đường mà Đảng và Bác Hồ đã chọn. Xuân mới, niềm tin khát vọng mới, bao dự định được gửi gắm, thôi thúc mỗi chúng ta cố gắng phấn đấu vươn lên, xây dựng quê hương Lạc Thủy giàu đẹp.

Người góp phần nâng tầm sản phẩm mang giá trị văn hoá Hoà Bình

Quá trình công tác nhiều năm trong cơ quan nhà nước của tỉnh, chị Hoàng Việt Hà (TP Hoà Bình) có cơ hội tiếp cận, nghiên cứu về lĩnh vực văn hoá, từ đó nuôi dưỡng tình yêu ngày càng lớn đối với văn hoá bản địa. Đây được xem là cơ duyên để năm 2022, sau dự định ấp ủ, chị đứng ra mở cửa hàng quà tặng với tên gọi Hoa Đất Mường.

Xem các tin đã đưa ngày:
Tin trong: Chuyên mục này Mọi chuyên mục